مرسی رئیس جمهور اخوان المسلمین است یا مردم ؟

دیپلماسی ایرانی: قاهره پرتلاطم است و بار دیگر مردم انقلابی که به دنبال آرامش پس از حسنی مبارک بودند، هر روز را با آشوب تازه ای آغاز می کنند. برخی به طرفداری از محمد مرسی، رئیس جمهور منتخب مردم و برخی دیگر معترض به اقدامات یک جانبه او هستند. اعتراض اصلی در خصوص تهیه پیش نویس قانون اساسی این بوده است که بدون نظر بسیاری از گروه های جامعه همانند سکولارها و لیبرال ها تهیه شده است. دیپلماسی ایرانی با حجت الله جودکی، رایزن سابق ایران در مصرو کارشناس مسائل خاورمیانه، در خصوص ریشه اعتراض ها و چگونگی تهیه پیش نویس قانون اساسی در مصر گفتگویی داشته است که در زیر می خوانید:  

وضعیت تصویب قانون اساسی در مصر در چه مرحله ای است؟ موج اعتراض های به راه افتاده علیه مفاد آن چه مسائلی را در بر می گیرد؟

قانون اساسی مصر هنوز  تصویب نشده و  پیش نویس آن پس از تهیه شده به محمد مرسی داده شده است. رئیس جمهور مصر نیز قول داد تا 15 روز آینده آن را به رفراندوم بگذارد.پیش نویس قانون اساسی تنها توسط اسلام گرایان یعنی اخوان المسلیمن و بخشی از سلفی ها تهیه شده است که حتی سلفی ها نیز بر آن ملاحظاتی دارند. بدین معنا که آنها تاکید کردند که اگر در ماده دوم پیش نویس واژه  احکام اسلامی به جای اصول اسلامی نوشته نشود، با کل قانون اساسی مخالفت خواهند کرد.این مساله بدین معناست که گروه های سکولار و ملی گرایان و برخی اسلام گرایان مستقل در نگارش آن هیچ نقشی نداشته و بنابراین این مساله می تواند همچنان چالش اساسی در مصر به راه بیندازد.

اینکه مرسی پیش دستی کرده و نوعی اعلامیه قانونی تهیه کرد و در نهایت آن را به زور به کرسی نشاند، به این دلیل بود که بر اساس قانونی که اعلام کرده است، نمی توانند احکام او را نقض کنند. در نتیجه این مساله سبب ساز اعتراضات بسیاری و عامل مخالفت با محمد مرسی شده است. معترضین اعلام کردند که رئیس جمهور انقلابی قدم در مسیر دیکتاتوری گذاشته و با ضعیف کردن قوه قضاییه قدرت خود را افزایش می دهد. در مورد این بحران نیز رایزنی های متفاوتی صورت گرفته است.بنابراین همانطور که اشاره شد دلیل اصلی اعتراض این گروه ها عدم توجه به نظرات آنها و درنظر نگرفتن هیچ گونه نقشی برای آنها در تدوین قانون اساسی بوده است.

برخی روند تهیه این پیش نویس را غیردموکراتیک خوانده اند. با این تعبیر موافق هستید؟

بحث اصلی که باید مورد توجه قرار داد این است که بسیاری از اقشار مختلف جامعه در نگارش این قانون سهیم نبودند و یا حداقل نتوانستند نقطه نظر خود را به نمایندگان خود داده و آنها نیز در مجلس به بحث و نظر بگذارند و اگر لازم بود در قوانین بگنجانند.اگر از این منظر چنین موضوعی را مورد بررسی قرار دهیم، باید گفت که این روند غیردموکراتیک بوده است. چراکه باید آراء تمامی مردم شنیده می شد، حال این موضوع که این آراء چگونه تبدیل به قانون می شد، بحث دیگری است، اما شنیدن نقطه نظرات مردم لازم بوده است.نکته دیگر این است که این پیش نویس بسیار با عجله نوشته شد و در چند روز اخیر به صورت شبانه روزی کار کردند تا نگارش آن تمام شود. همین روند نشان می دهد قانونی که با عجله و شتاب زدگی نگارش شود، دارای ایرادهای جدی در آینده خواهد بود.

بسیاری از مخالفان مرسی او را بیش از آنکه نماینده تمام مردم بدانند عضوی از اخوان المسلمین می خوانند. برای جریان اخوان در اعتراض های سیاسی اخیر به محمد مرسی چه نقشی قایل هستید؟

نقش اخوان المسلمین را باید از این منظر مورد بررسی قرار داد که محمد مرسی نماینده اخوان است. این مساله که وی امروز رئیس جمهور مصر است نیز باید از این منظر نگاه شود که آیا محمد مرسی به عنوان رئیس جمهور مردم مصر عمل می کند و یا بر اساس سوگندی که در تشکیلات اخوانی خورده که تابع بی چون و چرای مرشد و دستورات رهبری اخوان المسلین است.عمل می کند؟  این مساله نیز یکی دیگر از اعتراض هایی است که در مورد محمد مرسی مطرح شده و از وی خواسته اند تا از عضویت اخوان استعفا داده و یا آن سوگند را نفی کند تا حرف های او را باور کنند. اما شرایط اخیر و اتفاقاتی که شاهد بودیم، نشان می دهد که محمد مرسی از دستورات اخوان المسلین اطاعت می کند.

یکی از اندیشمندان و روزنامه نگاران مصری به نام فهمی هویدی اخیرا مقاله ای با عنوان "کودتا علیه کودتا" در روزنامه الشروق نوشته است. به دلیل آنکه این نویسنده از گذشته ارتباط خوبی با اخوان السلمین داشته و همواره با اعضای آن لابی می کرده است، توانسته نظر آنها را در خصوص اقدام محمد مرسی بپرسد. اخوانی ها بر این باورند که اطلاعاتی به محمد مرسی رسیده بود که برخی قصد دارند با کودتایی غیرنظامی و از طرق اداری و قانونی اختیارات مرسی را به حداقل کاهش دهند. بر همین اساس به دلیل آنکه محمد مرسی بویی از این جریان برده بود، پیش دستی کرده و این اقدامات را انجام داده است. به همین دلیل بود که نام این مقاله کودتا علیه کودتا گذاشته شده است. بنابراین فهمی هویدی نیز اقدامات مرسی را به نوعی همانند کودتایی دانسته که قرار بود علیه وی صورت گیرد. در نهایت این تحلیل می گوید که این روند جامعه مصر را دچار دودستگی خواهد کرد و تنها کسانی که از این بحران سود می برند، عوامل رژیم گذشته هستند و نه لیبرال ها و سکولارها و یا حتی برخی از اسلام گرایان.

چه دورنمایی برای ناآرامی ها در مصر و آینده شکاف بوجود آمده در این کشور قایل هستید؟

 تا روز همه پرسی حدود 15 روز زمان است، مساله این است که در طول این مدت اوضاع فعلی مصر به کجا می انجامد و آیا اعتراض ها همچنان ادامه پیدا خواهد کرد و رئیس جمهوری و اخوانی ها می توانند این اعتراض ها را کنترل کنند یا خیر.همانطور که می دانید اخوان المسلین دست به اقدام جدیدی زدند و از حامیان خود و اعضای اخوان درخواست کردند تا در دو روز گذشته در دانشگاه قاهره تجمع کنند و این در حالی بود که معترضین به محمد مرسی نیز در میدان التحریر جمع شده بودند.

این مساله از این سو که هر دو گروه در مکان های جداگانه و به دور از هم تجمع کردند، خوب بود و درگیری میان آنها اتفاق نیفتاد. اما این فرایند عیب بزرگی که دارد این است که محمد مرسی و اخوانی ها با این عمل راه خود را از کل مردم جدا می کند و چنین معنایی را القا می کند که محمد مرسی   تنها نماینده آن دسته از افرادی است که در دانشگاه تجمع کرده اند و این مساله می تواند خطرناک باشد که در نتیجه جامعه را دچار دو دستگی خواهد کرد.به نظر می رسد که دو هفته آینده شرایط بسیار سرنوشت سازی برای مصر خواهد بود و باید منتظر باشیم که شرایط به گونه ای خواهد شد که رفراندوم قانون اساسی در محیطی آرام برگزار شود.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/14

انتشار اولیه:دوشنبه 13 آذر 1391 / باز انتشار : جمعه 17 آذر 1391