حمایت ایران، اسد را به مقاومت ترغیب می‌کند

دیپلماسی ایرانی: در سال گذشته سایت دیپلماسی ایرانی یادداشت های سرکیس نعوم، روزنامه نگار و نویسنده مشهور و از چهره های مشهور فرهنگی لبنانی را که جوایز متعددی در زمینه های مختلف روزنامه نگاری و فرهنگی به دست آورده است که به طور مرتب در روزنامه النهار لبنان منتشر می شدند، ترجمه و منتشر کرد که همگی آنها در آرشیو دیپلماسی ایرانی در دسترس هستند. این یادداشت ها عموما درباره تحولات اخیر خاورمیانه و شمال آفریقا بودند که نعوم در سفرش به ایالات متحده امریکا که هر ساله انجام می دهد در دیدارش با مقام های مختلف امریکایی که برخی از آنها سابقه طولانی در دستگاه سیاست خارجی امریکا داشته اند و شماری نیز همچنان در این دستگاه مشغول به کارند، در میان گذاشته بود. نعوم نامی از این افراد نمی آورد ولی سمت همگی آنها را یاد می کند، از این رو خواننده می تواند حدس بزند که فرد مورد اشاره چه کسی است یا این که از لحاظ تاثیرگذاری در سیاست خارجی امریکا از چه اهمیتی برخوردار است و یا این که چه اطلاعات پشت پرده ای را می داند که کمتر ردی از آنها در رسانه ها دیده می شود. یکی دیگر از نکات مورد اهمیت این یادداشت ها به روز بودن آنها و هم زمانی شان با تحولات خاورمیانه است. خاورمیانه ای که از سال 2010 به بعد و با آغاز بهار عربی رنگ و بوی دیگری به خود گرفته است. ویژگی دیگر این یادداشت ها حالت گفت وگو بودن آنها با مقام های امریکایی است که جذابیت بیشتری به آنها می دهد.

امسال نیز نعوم همانند سال های گذشته در همان زمان همیشگی به ایالات متحده امریکا رفته و مشابه همان گفت وگوها را انجام داده است و اکنون که به لبنان بازگشته این یادداشت ها را یک به یک در روزنامه النهار منتشر کرده است. دیپلماسی ایرانی نیز به رویه سال گذشته تلاش می کند، همگی این یادداشت ها را ترجمه و منتشر کند. در این جا سی و سومین بخش از این سلسله یادداشت ها پیش رویتان قرار می گیرد:

از مسئول عالی‌رتبه در کاخ سفید که مسئولیت دومش بررسی اوضاع خاورمیانه است، دو سوال مرتبط با حاکم بانکی لبنان، ریاض سلامه پرسیدم، گفت: «درباره این موضوع صحبت نمی‌کنم و با جزئیاتی که تو می‌خواهی جوابت را نمی‌دهم. اما به تو می‌گویم که حفظ اعتماد با حفظ سیاست دو چیز متناقض یا حتی می‌توان گفت دو موضوع خصمانه علیه یکدیگر هستند، همان طور که این مساله از قبل هم بوده است، ببین از یک سو سوریه، حزب الله و ایران هستند و از سوی دیگر امریکا و جامعه جهانی، برای همین هر آن چیزی که به موضوع مالی و بانکی مربوط می‌شود، و همچنین به موضوع پول‌شویی، با حفظ جلب اعتماد ممکن نیست. و کسی که به آن توسل می‌کند (در این جا منظور ریاض سلامه، رئیس بانک مرکزی لبنان است) در وضعیت دشواری به سر می‌برد. برای همین باید یکی را انتخاب کند. و حالا آیا انتخاب می‌کند؟»

گفتم نظرت درباره سوریه چیست؟ جواب داد: «جوانب متعددی در مورد سوریه وجود دارد. از یک سو رفتار نظام با مردم است و ویرانی‌ای که در شهرها جریان دارد، و این مساله‌ای غیر قابل قبول است. شاید حتی کار به مجامع قضایی جهانی کشیده شود و عده‌ای محاکمه شوند. به اعتقاد من مصالحه (Compromise) با اسد دیگر ممکن نیست. او این چیز را نمی‌خواهد. آن چه او می‌خواهد پیروزی بر کسانی است که او آنها را خرابکار می‌نامد. برای همین سوریه وارد جنگ داخلی می‌شود یا این که به جایی برای جنگ به نمایندگی از طرف‌های خارجی متعدد تبدیل خواهد شد. من معتقدم، شاید هم خوشبینانه باشد، دخالت نظامی در سوریه حداقل ظرف چند ماه آینده ممکن نیست، به خصوص پس از ناامیدی‌ای که از تلاش‌های کوفی عنان به وجود آمد. اسد می‌گوید تا زمانی که تروریست‌ها را از شهرها پاکسازی نکرده و به حساب آنها نرسیده است، مصالحه نمی‌کند. او به شهرها حمله می‌کند و پس از آن که گمان کرد آرام شده‌اند آنها را به دست دیگران می‌سپارد اما همین که از آن شهرها خارج می‌شود مجددا آشوب‌ها آغاز می‌شوند. برای همین یا شاهد عملیات نظامی علیه خود خواهد بود یا این که دخالت خارجی صورت خواهد گرفت، بدین ترتیب که مخالفانش را مجهز می‌کنند و به آنها پول می دهند و آموزششان می‌دهند. تا الآن اعراب بر ضدیت با اسد و نظام او پافشاری دارند. کشورهای عربی خلیج فارس، به تعبیر امریکایی‌ها، "فیل بزرگ" منطقه محسوب می‌شوند، یعنی می‌خواهند هم‌زمان دو چیز سقوط کند. وقتی که فیل بزرگ بخواهد دو چیز را هم‌زمان سرنگون کند، زمان می‌برد. اگر جنگ داخلی هم در بگیرد به این معنا است که جنگی به نمایندگی از طرف‌های خارجی صورت خواهد گرفت. شاید در این میان روس‌ها بتوانند از این وضعیت و تلاش‌های بین‌المللی‌ای که عنان و جانشینش انجام داده‌اند، بهره‌برداری کنند و سوار کشتی شوند.»

نظر دادم: بسیاری می‌دانند که روس‌ها خود نسبت به آن‌چه می‌گویند، اعتقاد ندارند، یا حتی به این حرف اسد که می‌گوید در حال جنگ با تروریست‌ها در سوریه است نیز معتقد نیستند. آنها حقیقت را خوب می‌دانند. اما به دلایل مختلف مصلحتی در حمایت از اسد دارند. به اعتقاد من سوار شدن روس‌ها در کشتی جامعه جهانی تاثیری بر نظام سوریه نمی‌گذارد. برای همین اسد کارهایش را متوقف نمی‌کند و به مبارزه ادامه می‌دهد. آن‌چه او را به این مبارزه ترغیب می‌کند، حمایت مطلق ایران از اوست. به نظرم روس‌ها هم آمادگی ندارند که با امریکایی‌ها وارد گفت‌وگو شوند برای این که موارد مورد اختلاف میان آنها بسیار است. حتی امریکا تا کنون هر چیزی که از این موضوع نشات بگیرد را رد کرده است.

جواب داد: آن‌چه می‌گویی واقعی و منطقی و صحیح است که نمی‌توان به هیچ وجه آن را رد کرد. اما تو می‌دانی که سوریه لیبی نیست که یک موضوع دورافتاده‌ای باشد که نه کشورهای منطقه و نه جامعه جهانی بخواهند در آن دخالت نکنند، قطعا استثنای نفت وجود دارد. سوریه قلب جهان عرب است که با اسرائیل مشکل دارد، همچنین در منطقه ایران هست که او نیز با اسرائیل و امریکا و برخی کشورهای جامعه جهانی مشکل دارد. همچنین ترکیه و اردن و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس هستند. روسیه را هم قطعا در این میان فراموش نکن. برای همین قبل از صدور حکم و تحلیل باید منتظر ماند برای این که مرحله خطرناکی وجود دارد و منطقه بیش از آن‌چه تصور می‌شود در مرحله خطرناکی است.»

گفتم: منم با تو در این مورد موافقم. اما آیا گمان نمی‌کنی که منطقه پس از بهار عربی وارد مرحله بازبینی ترکیب و ترتیب شده است؟ آیا منطقه امروز همان منطقه سال 1918 پس از فروپاشی امپراطوری عثمانی است، قطعا نیست، و در این میان فرق‌های بزرگی هم دارد، قدرت‌های بزرگ آن زمان (فرانسه و بریتانیا به خصوص) برای خود نقشه‌ای برای ترکیب منطقه کشیده بودند که اکنون چنین چیزی وجود ندارد، اصلا می‌توان گفت که با آغاز بهار عربی امریکا و دیگر کشورهای بزرگ جهان شوکه شدند، و هیچ طرحی هم برای مقابله با آثار آن ندارند، دارند؟ جواب داد: «این درست است، به هر حال طرف‌های متعددی طرحی را در نظر گرفته‌اند که در آن در حال حاضر مداخله نظامی در سوریه جایی ندارد. نه برای این که تصمیم گرفته‌ایم در آن دخالت نظامی نکنیم بلکه برای این که دخالت نظامی ما احتمالات پیش‌بینی نشده بسیاری را موجب خواهد شد. ما به عنوان کشورهای بزرگ باید آماده احتمالات باشیم.»