از این ترور چه کسی نفع می برد؟

دیپلماسی ایرانی: وضعیت لبنان شکننده است. اگر چه این کشور تمام تلاش خود را به کار بسته تا از حوادث سوریه دور باشد، اما به نظر می رسد جریاناتی علاقمند به کشیده شدن بحران به لبنان هستند. با این حال تجربه درگیری های طرابلس نشان داده است که دولت و مردم لبنان در مدیریت و کنترل این بحران ها موفق عمل کرده اند. دیپلماسی ایرانی، ابعاد حادثه تروریستی اخیر در بیروت را در گفت و گو با دکتر مسعود اسداللهی بررسی کرده است:

طی انفجاری که روز گذشته در بیروت رخ داد رئیس اطلاعات لبنان نیز کشته شد. گروه چهارده مارس، سوریه را به دست داشتن در این انفجار متهم کرده است. مسئولیت این انفجار متوجه چه کسانی است؟

در خصوص انفجاری که روز گذشته در منطقه اشرفیه در شرق بیروت اتفاق افتاد باید گفت که تا الان هیچ گروهی مسئولیت این انفجار را به عهده نگرفته است. از سال 2005 تا کنون انفجار های زیادی در لبنان اتفاق افتاده که در آن ها کسی مسئولیت بمب گذاری و انفجار را به عهده نگرفته است. در عرف سیاسی لبنان با توجه به جناح بندی و صف بندی موجود در لبنان یعنی جبهه چهارده مارس در مقابل جبهه هشت مارس، در برخورد با این حوادث تروریستی هر یک از گروه ها طرف مقابل را متهم می کنند. در مورد مابقی ترورها به خصوص ترور رفیق حریری هم مشاهده شده که دقایقی بعد از ترور و بدون این که تحقیقات اولیه در این خصوص انجام شود، گروه چهارده مارس، سوریه و دستگاه های امنیتی لبنان را به دست داشتن در این ترور متهم کرد. در خصوص ترور های بعدی نیز ماجرا به همین شکل بود.

بعدها دیدیم که این اتهامات پس گرفته شد. مثلا در مورد رفیق حریری، خود سعد حریری طی مصاحبه ای با شرق الاوسط اعلام کرد که این ترور کار سوریه نبوده است. یا مثلا چهار افسر امنیتی لبنان بازداشت شدند و چهار سال در زندان بودند، بعد از چهار سال دادگاه بین المللی اعلام کرد که این ها بی گناه هستند و حتی یک برگه اتهام نیز در پرونده این افراد وجود ندارد. الان هم بنابر همان سیاق قبلی شاهد آن بودیم که بلافاصله بعد از ترور و انفجار، حتی پیش از این که مشخص شود در این انفجار آقای سرتیپ وسام حسن کشته شده است، گروه های عضو جریان چهارده مارس سوریه و هم پیمانان سوریه در لبنان را متهم به این ترور کردند. بنابراین، این اتهامات، اتهاماتی است سیاسی که مبتنی بر هیچ نوع مدرک و سند و تحقیقاتی نیست.باید منتظر بود و دید که آیا در این مورد تحقیقات به نتیجه ای می رسد و آیا واقعا مدارک و شواهد و اسنادی به دست می آید که کشور یا جریان یا گروه خاصی را متهم کند یا مانند مابقی ترور ها در حد اتهامات سیاسی باقی می ماند؟

هدف از این ترور چه بوده است؟

مشخص است که هدف از این ترور آقای وسام حسن بوده است. یعنی انفجاری نبوده است که در طی آن آقای وسام حسن کشته شده باشد، خود ایشان هدف قرار گرفته بود و باید دید که اولا چه کسانی از ترور این فرد سود می برند و ثانیا پیامد های این ترور مشخص خواهد کرد که چه کسانی پشت این ترور بوده اند. در ترور رفیق حریری هم دیدیم که تا قبل از این که رفیق حریری ترور شود، قطعنامه 1559 شورای امنیت مبنی بر خروج نیروهای سوریه از لبنان و خلع سلاح حزب الله و گروه های فلسطینی، هیچ ضمانت اجرایی نداشت، اما هنگامی که ترور رفیق حریری اتفاق افتاد، آن چنان جو سنگین سیاسی، روانی و رسانه ای ایجاد شد که دولت سوریه مجبور شد نیروهای خود را از لبنان خارج کند. این پیامدها نشان داد که ترور رفیق حریری به نفع مخالفین سوریه و مخالفین محور مقاومت تمام شد. بنابراین از نتایج آتی این اتفاق می توان نتیجه گیری کرد که چه کسانی پشت این ترور بوده اند. در خصوص ترور آقای وسام حسن هم باید منتظر ماند تا ببینیم پیامدهای این ترور چیست و عملا چه اتفاقی خواهد افتاد. آن زمان می شود حدس زد که چه کسانی پشت این ترور قرار دارند؟

وسام حسن دریچه امنیت لبنانی ها تعریف می شد. آیا بعد از این ترور می توان گفت که امنیت لبنان دچار تزلزل خواهد شد؟

به دلیل این که ایشان در این ترور کشته شده است، همه ، حتی آن هایی که با او مخالف بوده اند سعی می کنند از او تعریف و تمجید کنند تا متهم به دست داشتن در ترور او نشوند. بنابراین برخی تعریف ها از ایشان آمیخته به غلو است. باید توجه داشت که دو دستگاه عمده در لبنان حضور دارند که امنیت را برقرار کرده اند؛ یکی ارتش لبنان و در کنار آن پلیس لبنان. او رئیس بخش اطلاعات پلیس بوده است. اما همه در لبنان می دانند که ارتش لبنان بیشتر نقش انتظامی ایفا می کند تا نقش نظامی و بخش اطلاعات ارتش لبنان نقش عمده تری در تامین امنیت لبنان دارد تا پلیس لبنان. به همین دلیل در بسیاری از ماموریت های خطرناک و عمده، این ارتش لبنان و بخش اطلاعات ارتش لبنان است که نقش اصلی را ایفا کرده است. آقای وسام حسن در برخی قضایا نقش ایفا کرد اما بیشتر نقشی که او بازی می کرد به نفع گروه چهارده مارس بود. یعنی اگر هم در امنیت نقشی ایفا می کرد بیشتر در آن بخش از امنیت و امنیت سیاسی فعال بود. وگرنه با توجه به وجود ارتش و بخش اطلاعات ارتش، بعید به نظر می رسد اگر واقعا گروه های سیاسی به دنبال به هم ریختن اوضاع نباشند، این ترور باعث نخواهد شد که اوضاع امنیتی لبنان به هم بریزد. اما اگر واقعا کسانی که این ترور را انجام داده اند، به دنبال این باشند که وضعیت امنیتی لبنان را هم به هم بریزند، باید منتظر حوادث بعدی هم بود.

از همان شب گذشته که این اتفاق رخ داد، گروه چهارده مارس تشکیل جلسه داد و خواستار استعفای آقای نجیب میقاتی شد. با توجه به این که آقای نجیب میقاتی نخست وزیر است، مسئولیت متوجه ایشان است و بنابراین باید استعفا دهد. اما جالب این جاست که این سناریو در جریان ترور رفیق حریری هم تکرار شد. یعنی زمانی که رفیق حریری ترور شد، گروه چهارده مارس خواهان استعفای آقای عمر کرامی شد و او هم به علت روحیه حساسی که دارد، بلافاصله استعفا داد. حال گروه چهارده مارس می خواهد از این ماجرا به نفع خود بهره برداری سیاسی کند و آقای میقاتی را وادار به استعفا نماید. علی الخصوص این که لبنان تا چند ماه دیگر شاهد انتخابات پارلمانی است. گروه چهارده مارس می خواهد دولت را در دست بگیرد تا بتواند این انتخابات را خود برگزار کند. این نشان می دهد یکی از گروه هایی که می خواهد از این ترور بهره برداری کند، گروه چهارده مارس است. اگر این گروه و یا بعضی از گروه های عضو این جبهه بخواهند اوضاع را به هم بریزند، ممکن است به خواسته خود برسند و این ترور در نهایت منجر به ایجاد ناامنی در لبنان شود. اما با توجه به گرایشی که امریکایی ها و اروپایی دارند و می خواهند که لبنان را آرام نگه دارند و فشار را به سوریه بیشتر کنند، بعید به نظر می رسد که این ترور منجر به نا امنی گسترده در لبنان شود.

اما در چند مورد اعتراضات و بی نظمی های خیابانی گزارش شده...

درست است که بعد از ترور برخی طرفداران گروه چهارده مارس به خصوص طرفداران آقای سعد حریری به خیابان ریختند و خیابان ها را بسته اند و فردا هم تشییع جنازه آقای وسام حسن است، اما تا الان اظهار نظر هایی که امریکایی ها و اروپایی ها کردند، نشان می دهد آن ها به هیچ عنوان مایل نیستند که اوضاع لبنان در چنین شرایطی به هم بخورد. این نوع حرکت های اعتراضی بیشتر ناشی از خشم و غضب است که نهایتا کنترل خواهد شد.

منبع: تحریریه دیپلماسی ایرانی/12

انتشار اولیه: شنبه 29 مهر 1391 / بازانتشار: سه شنبه 2 آبان 1391