گزارش صندوق بین المللی پول را جدی بگیریم؟

دیپلماسی ایرانی : این روز ها تبلیغات زیادی در مورد گزارش صندوق بین المللی پول صورت گرفته و پیش بینی های این گزارش بسیار مورد توجه قرار می گیرد. این گزارش بر اساس برخی شاخص های اقتصادی در سه سطح ملی، منطقه ای و بین المللی توسط کارشناسان این سازمان تهیه می شود. اما نباید این گزارش ها را چندان جدی گرفت یا به آن ها اتکا کرد و بر اساس آن ها در مورد آینده در سطح ملی برنامه ریزی کرد. پیش بینی های صندوق بین المللی پول در سطح منطقه ای و بین المللی می تواند تا حد زیادی قابل اتکا باشد. اما در مورد پیش بینی ها ملی باید با احتیاط برخورد کرد. چرا که کشورها می توانند در مورد اقتصادهای ملی تصمیمات فی البداهه ای بگیرند که صندوق اصلا نتواند آن ها را پیش بینی کند یا در شاخص های خود بگنجاند. بنابراین پیش بینی های صندوق بین المللی پول در سطح ملی کمتر از منطقه ای و در سطح منطقه ای کمتر از ملی قابل اتکا است.

شاید این سوال برای برخی مطرح شود که پس چگونه در گزارش اخیر صندوق بین المللی پول پیش بینی ها در هر سه سطح تقریبا مشابه یکدیگر است. البته نقاط افتراقی هم در این سطوح مشاهده می شود. اما کارشناسان صندوق بین المللی پول نیز به این نکته توجه دارند که برآیند این سه سطح گزارش با یکدیگر هماهنگی داشته باشند. به طور مثال اگر پیش بینی آن ها این باشد که رشد اقتصادی در دنیا ثابت است یا در یک نقطه در حال درجا زدن است، در مناطق مختلف دنیا نیز رویکرد این پیش بینی را مورد توجه قرار می دهند. بنابراین کارشناسان صندوق بین المللی پول هم توجه دارند که دچار تناقض گویی نشوند. یعنی ارتباطی بین پیش بینی ها در سطح ملی و منطقه ای و بین المللی برقرار کند. با این حال باید توجه داشت که نمی توان پیش بینی ها در سطح بین المللی را به سطح ملی تعمیم داد. ممکن است صندوق پیش بینی کند که رشد جهانی تغییری نکرده اما به طور مثال متوسط نرخ رشد آسیا یک درصد رشد داشته در حالی که متوسط نرخ رشد امریکای لاتین منفی یک درصد بوده است. برآیند این دو همان ثابت بودن نرخ رشد  جهانی می شود.

بنابراین باید گفت که ضمن این که هر چه این تحلیل ها خرد می شود و در سطوح ملی پیش بینی می کند، غیر قابل اتکاتر می شود، اما در سطح بین المللی این تحلیل ها قابل اعتماد تر است. مثلا فرض کنید که صندوق بین المللی پول بخواهد در مورد اقتصاد ایران پیش بینی کند. کارشناسان این نهاد به طور مستقیم در اقتصاد ایران حضور ندارند، به اطلاعات دسترسی ندارند یا اطلاعاتی که به دست می آورند کهنه هستند، به طور طبیعی این کارشناسان در سطح خرد یا ملی نمی تواند پیش بینی دقیقی داشته باشند. آن ها در مورد سطوح منطقه ای  یک برداشت عمومی از مجموعه ای از اطلاعات را به دست می آورند. به همین دلیل می توانند پیش بینی قابل اعتماد تری داشته باشند. مخصوصا این که در بعضی مناطق مانند امریکای لاتین، افریقا، اروپای شرقی، آسیای مرکزی و قفقاز، اقتصاد کشورهای موجود در این مناطق تحت اصلاحات صندوق بین المللی پول است. یعنی با صندوق بین المللی پول قراردادی امضا کرده اند که اصلاحات اقتصادی را در چارچوب این نهاد انجام دهند. بنابراین نماینده صندوق دائما بر بانک مرکزی این کشورها نظارت دارد. طبیعی است که پیش بینی و تحلیل صندوق از این کشورها نسبت به دیگر کشورها درست تر و دقیق تر است.

لذا نباید چندان به این گزارش ها اتکا کرد. خصوصا بخش هایی از این گزارش ها که با هدف پیش بینی نگاشته می شوند. پیش بینی صندوق بین المللی پول، یک پیش بینی مانند همه پیش بینی ها است. اما گزارش های سالانه صندوق بین المللی پول که معطوف به گزارش وضعیت اقتصادی در سالی که گذشته است، به نسبت دقیق تر و درست تر است. به این دلیل که روی اطلاعاتی که جمع آوری شده، تحلیل صورت گرفته است. اما پیش بینی های صندوق بین المللی پول طی سال های 2009 تا 2012، یعنی دوره ای که بحران اقتصادی اتفاق افتاد، اشتباه بوده است. یعنی همیشه با درصد بالایی با خطا رو به رو بوده است. مثلا صندوق بین المللی پول در سال 2009، صندوق پیش بینی می کرد که در سال 2010 نرخ رشد وارد فضای مثبت می شود و در سال 2011 نیز مثبت ادامه می یابد. در آن زمان نرخ رشد کشورها منفی شده بود. در حالی که عمده افت رشد ها که بعد ها منجر به جنبش های اجتماعی شد، در سال 2011 اتفاق افتاد. یعنی اگر در سال 2010 بهبودی اتفاق افتاده بود و 2011 ادامه پیدا می کرد، نباید شاهد اجتماعات مردمی و شورش ها و جنبش ها می بودیم.

صندوق بین المللی پول در گزارش های خود بر اساس شاخص هایی که مد نظر قرار می دهد، دست به پیش بینی می زند، اگر این پیش بینی ها محقق شد، اعتبار پیش بینی های این سازمان افزایش پیدا می کند. اما اگر مانند پیش بینی های سال 2009 تا 2011 درست در نیامد، خرده ای بر صندوق بین المللی پول نیست. این پیش بینی ها هم مانند همه پیش بینی ها می تواند محقق شود یا نشود. ما باید با مجموع آن چه در صندوق بین المللی پول یا دیگر سیستم های بزرگ اتفاق می افتد آشنا باشیم که برخی گزارش ها و مباحث را جدی نگیریم و بعضی از گزارش ها را آن گونه که وجود دارد مورد توجه قرار دهیم./12