قطر کشور کوچکی است با حاکمانی باهوش

دیپلماسی ایرانی: در سال گذشته سایت دیپلماسی ایرانی یادداشت های سرکیس نعوم، روزنامه نگار و نویسنده مشهور و از چهره های مشهور فرهنگی لبنانی را که جوایز متعددی در زمینه های مختلف روزنامه نگاری و فرهنگی به دست آورده است که به طور مرتب در روزنامه النهار لبنان منتشر می شدند، ترجمه و منتشر کرد که همگی آنها در آرشیو دیپلماسی ایرانی در دسترس هستند. این یادداشت ها عموما درباره تحولات اخیر خاورمیانه و شمال آفریقا بودند که نعوم در سفرش به ایالات متحده امریکا که هر ساله انجام می دهد در دیدارش با مقام های مختلف امریکایی که برخی از آنها سابقه طولانی در دستگاه سیاست خارجی امریکا داشته اند و شماری نیز همچنان در این دستگاه مشغول به کارند، در میان گذاشته بود. نعوم نامی از این افراد نمی آورد ولی سمت همگی آنها را یاد می کند، از این رو خواننده می تواند حدس بزند که فرد مورد اشاره چه کسی است یا این که از لحاظ تاثیرگذاری در سیاست خارجی امریکا از چه اهمیتی برخوردار است و یا این که چه اطلاعات پشت پرده ای را می داند که کمتر ردی از آنها در رسانه ها دیده می شود. یکی دیگر از نکات مورد اهمیت این یادداشت ها به روز بودن آنها و هم زمانی شان با تحولات خاورمیانه است. خاورمیانه ای که از سال 2010 به بعد و با آغاز بهار عربی رنگ و بوی دیگری به خود گرفته است. ویژگی دیگر این یادداشت ها حالت گفت وگو بودن آنها با مقام های امریکایی است که جذابیت بیشتری به آنها می دهد.

امسال نیز نعوم همانند سال های گذشته در همان زمان همیشگی به ایالات متحده امریکا رفته و مشابه همان گفت وگوها را انجام داده است و اکنون که به لبنان بازگشته این یادداشت ها را یک به یک در روزنامه النهار منتشر کرده است. دیپلماسی ایرانی نیز به رویه سال گذشته تلاش می کند، همگی این یادداشت ها را ترجمه و منتشر کند. در این جا بیست و هفتمین بخش از این سلسله یادداشت ها پیش رویتان قرار می گیرد:

درباره قطر از یکی از مسئولان امریکایی در کاخ سفید که به طور مستقیم با مسائل کشورهای عربی خلیج فارس سر و کار دارد، پرسیدم، گفت: «کشور بسیار کوچکی است، جمعیت کمی دارد که نزدیک به 250 تا 300 هزار نفر می شود که تقریبا یک سوم جمعیت ساکن در آن را تشکیل می دهد. دو سوم جمعیت از کشورهای دیگر آمده اند. البته ارقامی که به تو می گویم هم چندان دقیق نیستند. قطر کشور واقعا ثروتمندی است. حاکمان باهوشی دارد و کارهای مهمی را انجام می دهند. روابطشان با عربستان بد بود، الآن این روابط را بهبود داده اند و الآن به همراه حاکمان عربستان در موضوع "بهار عربی" همکاری می کنند. عربستان ستون فقرات شورای همکاری خلیج فارس است، اما در نهایت با قطر به تفاهم رسیده اند. از قطر دیدن کردیم و در پایتخت و مناطق مختلفش قدم زدیم و با مردم بومی و مسئولان آن آشنا شدیم. اما به غیر از شهروندان قطری با هیچ کس دیگری آشنا نشدیم. آنها با هیچ کس جز در کار مختلط نمی شوند. برای همین نمی توانیم بفهمی که شهروند عادی ای که مورد قبول ملت قطر است، کیست. چه چیز را رد می کند، چه چیز می خواهد، به چه چیز اهمیت می دهد و مشکلات و مواضعش چیست.»

گفتم: «از عمان بگو.» گفت: «از چه چیز آن بگویم؟ بیشترین ثبات را در میان کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس دارد. سلطان قابوس پادشاه آن واقعا آدم باهوشی است. در عمان طایفه یا مذهبی موسوم به اباضی ها هستند که به مذهب شیعه نزدیکند. برای همین پادشاه عمان مواضع معتدلی نسبت به ایران اتخاذ می کند. نمی خواهد با آن مشکل داشته باشد کما این که نمی خواهد با کشورهای دیگر نیز مشکلی داشته باشد. سلطان قابوس آدم باهوشی است و سیاستمدار کارکشته ای محسوب می شود، آدم جدی و دانشمندی است. حتی زمانی که مواضعی اتخاذ می کند که ما خوشمان نمی آید، مثلا سیاست ها یا نگرش های خصمانه با ما می گیرد، ما او را با حکمت و باهوشی اش می پذیریم. ما هم مثل او رفتار می کنیم و ارزشش را حفظ می کنیم. قبلا نمی دانستم که در عمان فرقه ای وجود دارد که به آن اباضی می گویند. می گویند که آنها به شیعیان نزدیک هستند ولی در حد و اندازه آگاهی من آنها نه سنی اند نه شیعه.»   

پرسیدم نظرت درباره یمن چیست؟ جواب داد: «فکر نمی کردیم که طرحی که شورای همکاری خلیج فارس برای بحران یمن یا انقلاب مردمی آن علیه رئیس جمهوری سابق علی عبدالله صالح وضع کرد، پیش رود و قابل تطبیق باشد. اما مطرح شد و تطبیق شد. وقتی که دیدیم جواب داد، شوکه شدیم.»

نظر دادم: «دلیل موفقیت آن ترور علی عبدالله صالح بود. این مساله باعث شد که دریابد او ضد ضربه نیست و مانند هر کسی ممکن است بمیرد.»

جواب داد: «به رغم این که فقط یک نفر نامزد انتخابات ریاست جمهوری یمن بود اما آن انتخابات با موفقیت برگزار شد و خوب بود. همچنین اقبال مردمی از آن نیز خوب بود. یمن در وضعیت واقعا بحرانی ای به سر می برد. لازم است ببینیم که بعدا برای آن چه پیش می آید.»

نظر دادم: «همچنان در یمن حوثی ها و القاعده و شمالی ها و جنوبی ها و جدایی طلبان و اسلام گراهای تندرو هستند و همچنان قبایل تاثیرگذارند.»

جواب داد: «حق با توست. اما جنوبی ها هم مثل افراد مشابهشان در مصر عمل کردند و گفتند که ما فعلا بحث جدایی و تجزیه را به تعویق می اندازیم. قطعا چیزی نیست که مانع تجزیه و جدایی آنها در آینده شود. و قطعا چیزی نیست که مانع شودعوامل سلبی ای که وجود دارد و به آنها اشاره کردم عملی نشوند. با این حال نمی دانی که حقیقتا امور یمن به کدام سمت و سو خواهد رفت. ما بر اساس طبیعت خودمان خوش بینیم.»