جنگ به ضرر بشار اسد تمام می شود

دیپلماسی ایرانی: در حالی که در روزهای گذشته حملات خمپاره ای ترکیه و سوریه علیه یکدیگر در مرز مشترک تداوم یافته است، پارلمان ترکیه با تصویب طرحی به ارتش ترکیه اجازه داد برای انجام عملیات نظامی وارد خاک سوریه شود. آیا ترکیه و سوریه در حال ورود به جنگ با یکدیگر هستند؟ دامنه چنین جنگی تا چه اندازه گسترده خواهد شد؟ واکنش ایران به چنین جنگی چه خواهد بود؟ اینها سوالاتی است که با دکتر حسین علایی، فرمانده اسبق نیروی دریایی سپاه و کارشناس مسائل استراتژیک درمیان گذاشته ایم که حاصل آن را در زیر می خوانید:

برخی از تحلیلگران معتقدند که هدف سوریه از گلوله باران مناطقه مرزی ترکیه، تحت تاثیر قراردادن بحران داخلی و ایجاد جنگ خارجی برای سرپوش گذاشتن بر جنگ داخلی در این کشوراست. آیا این تحلیل از نظر شما درست است؟ تا چه اندازه فکر می کنید در صورت وقوع جنگ بین ترکیه و سوریه، حکومت بشار اسد به این هدف دست یابد و بتواند با تقویت ملی گرایی، نوعی وحدت داخلی ایجاد کند و مخالفان را سرکوب کند؟

از چند ماه پیش تاکنون مخالفان مسلح بشار اسد سعی کرده اند تا مناطق شمالی سوریه به ویژه بین شهر حلب تا مرز ترکیه را با استفاده ازکمک های مالی عربستان و قطر و کمک های تسلیحاتی و آموزشی لیبی و نیز حمایت های سیاسی و نظامی دولت ترکیه به تصرف خود درآورند و نیروهای دولتی سوریه را از مرز این کشور با ترکیه دور کنند. اما علیرغم تلاش های بسیار و جنگ های خونین صورت گرفته، این هدف تا کنون محقق نشده است. شاید تبادل آتش بین قوای سوریه و ترکیه علامت ناکامی مخالفین مسلح نظام سوریه در خارج کردن کنترل مرز از دست قوای دولتی باشد. از سوی دیگر حکومت سوریه هم تمایل دارد تا به حامیان خارجی گروه های مسلح نشان دهد که هنوز در مرزهای این کشور حضور نظامی دارد تا کشوری مثل ترکیه احساس نکند که با بهره برداری از مخالفین مسلح بشار اسد و عناصر القاعده که از سایر کشورهای عربی به داخل سوریه آمده اند می تواند به سرعت حکومت دلخواه خود را در سوریه روی کار آورد. باید توجه داشت که وقوع هرگونه جنگی بین سوریه و ترکیه به ضرر بشار اسد تمام خواهد شد و گروه های مسلح مخالف را به پیروزی امیدوارتر خواهد کرد. البته مردم سوریه تمایل ندارند که سرنوشت حکومت آنها را دولت ترکیه که هم پیمان ناتو است و سابقه بدی از استثمار مردم سوریه در دوران حکومت عثمانی دارد تعیین کند. ولی در وضع فعلی مردم سوریه اسیر مداخله گران خارجی هستند و احساس می کنند که اگر دولت های خارجی سرنوشت آنها رغم بزنند همچنان مردم سوریه از صحنه اداره کشور خود دور خواهند ماند.

درصورت وقوع جنگ بین ترکیه و سوریه ابعاد آن چه خواهد بود؟  آیا ارتش سوریه توان جنگی گسترده با ترکیه را دارد؟  با توجه به عضویت ترکیه در ناتو احتمال ورود نیروهای ناتو به جنگ چقدر است؟

با توجه به عضویت ترکیه در ناتو و تعهد ناتو به حمایت از کشورهای هم پیمان، ممکن است که وقوع جنگ ترکیه با سوریه به دخالت نظامی ناتو منجر شود. البته در وضع فعلی که ناتو در افغانستان درگیر و تلفات آن رو به افزایش است، طبیعتا فرماندهان ناتو تمایل کمتری به درگیر شدن در یک جنگ جدیدی، آن هم در کنار مرزهای فلسطین اشغالی دارند؛ زیرا ممکن است این جنگ به ضرر اسرائیل تمام شود. به هر حال به نظر می رسد که دولت سوریه از جنگ استقبال نمی کند اما از دید کشورهای غربی و دولت های ترکیه و عربستان، جنگ ترکیه با سوریه می تواند راه حل و فرمولی از دخالت نظامی محدود جهت کمک به مخالفین مسلح بشار اسد باشد تا به سرنگونی وی کمک کند. البته به نظر می رسد که تا حدود یک ماه دیگر که انتخابات ریاست جمهوری آمریکا برگزار می شود این جنگ اتفاق نخواهد افتاد ولی پس از روشن شدن نتیجه انتخابات آمریکا، وضعیت سوریه حساس خواهد شد.

واکنش نیروهای حامی سوریه به جنگ احتمالی بین ترکیه و سوریه چه خواهد بود؟ آیا سوریه از بشار اسد در جنگ حمایت خواهد کرد؟ ایران چه واکنشی نشان خواهد داد؟ چنین جنگی چه تاثیری بر روابط تهران – آنکارا خواهد داشت؟

جمهوری اسلامی ایران مخالف هرگونه مداخله خارجی در سوریه به ویژه تحمیل جنگ بر این کشور است. ایران از طریق راه های دیپلماتیک سعی خواهد کرد تا ترکیه را از شروع جنگ با سوریه باز دارد و عواقب ناگوار جنگ را برای دولت ترکیه بازگو نماید. طبیعی است که اگر قوای نظامی ترکیه به جنگ با سوریه مبادرت ورزند، ممکن است دولت ترکیه با مخالفت های داخلی مواجه شود و محبوبیت دولت عدالت و توسعه کاهش یابد. به هر حال ایران و ترکیه در عین تفاوت فاحش دیدگاه هایشان در مورد سوریه تاکنون سعی کرده اند تا همچنان روابط اقتصادی با یکدیگر را توسعه دهند و از ایجاد تشنج در روابط سیاسی بین یکدیگر جلوگیری نمایند؛ ولی وقوع جنگ ممکن است وضعیت را دستخوش تغییر کند.

تاثیر این جنگ را بر فضای عمومی منطقه خصوصا بهار عربی چه می دانید؟ آیا این جنگ فضای منطقه را امنیتی نمی کند و خواست دموکراسی را از بین نمی برد؟

اصولا دخالت غرب در کنترل اعتراضات مردمی در کشورهای عربی باعث شد که فضای دموکراتیزه شدن کشورهای عربی کند شود و مردم نگران مداخله نظامی بیگانگان در کشورهایشان شوند. از سوی دیگر ظهور گروه های القاعده و سلفی در کشورهایی که دیکتاتورها در آنها سرنگون شده اند فضای آزادیخواهی را برای مردم تنگ کرده است و نگرانی از افراط گرایی افزایش یافته است. دولت هایی مانند عربستان و قطر که با نظام پادشاهی اداره می شوند هم به دنبال استفاده از فرصت برای تحکیم ساختار پادشاهی در کشورهای خود هستند و پول های هنگفتی را در این راه هزینه می کنند تا مواضع دولت های مصر و تونس و لیبی را سازگار با سیاست هایشان داشته باشند. وقوع جنگ باعث خواهد شد که این فضا تشدید گردیده و راه برای تشکیل حکومت های مردم سالار در کشورهای خاورمیانه بسته شود. اصولا یکی از شیوه های قدرت های استکباری برای مدیریت جهان، راه اندازی جنگ برای تداوم سلطه آنهاست و دیکتاتورها هم از وقوع جنگ های مدیریت شده استقبال خواهند کرد زیرا فضا برای تشدید اختناق و توسعه استبداد بیشتر فراهم می شود.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/

انتشار اولیه: شنبه 22 مهر 1391 / بازانتشار: دوشنبه 24 مهر 1391