ایران و سوریه دلیل دلخوری امریکایی‌ها از مالکی

دیپلماسی ایرانی: رابرت بیکرافت، سفیر جدید امریکا در عراق در حالی انتخاب شده است که نخستین نطق خود در برابر نمایندگان مجلس سنا را به نگرانی از نفوذ ایران در عراق اختصاص داد. وی از این که دولت عراق بیشتر از آن که به واشنگتن نزدیک باشد به تهران نزدیک است، گلایه کرد و همچنین گفت که روابط دولت فعلی با کشورهای همسایه متشنج است اما با ایران در نزدیک ترین حالت ممکن قرار دارد.

بیکرافت در عین حال تاکید کرد، واشنگتن توافق نامه های متعدد امنیتی و اقتصادی و نظامی با دولت عراق منعقد کرده است و این عاملی است که سبب می شود ما نسبت به آینده روابطمان با عراق خوش بین باشیم. اما نقطه اختلافی ما مساله سوریه است. عراق به صراحت به ما می گوید که حاضر نیست به جمع کشورهای طرفدار سقوط حکومت اسد بپیوندد.

عراق این روزها در بحران سوریه گرفتار شده است. کشوری که نقشی مستقیم در تحولات جاری در این کشور دارد و به رغم این که شمار بسیاری از پناهندگان سوری را در خاک خود پذیرفته همچنان بر همراهی با غرب بر سر سقوط حکومت اسد مخالفت می کند. عراقی ها بی پروا به پذیرفتن خط مشی ایران در تعامل با پرونده سوریه اذعان دارند و این دقیقا همان چیزی است که باعث ناخرسندی امریکایی ها شده است.

جیمز جفری، سفیر سابق امریکا اگر چه به دلیل اتمام ماموریتش از عراق رفت ولی مقام های امریکایی به ویژه جمهوریخواهان مخالف اوباما از عملکرد وی در عراق ناخرسند بودند و خرده می گرفتند که نتوانسته است کاری کند که دولت مالکی به جای ایران با امریکا همراه شود.

جان کری، رئیس کمیسیون سیاست خارجی مجلس سنای امریکا در یکی از مصاحبه های خود با شبکه خبری سی بی اس یک روز قبل از رای اعتماد به بیکرافت گفت: «ما با این که دولت مالکی با ایران روابط حسنه ای داشته باشد، مشکل نداریم. ایران کشور همسایه عراقی ها است و طبیعی است که به فکر برقراری روابط حسنه با آن باشند. اما مساله این است که دولت مالکی روابطش را با ترکیه به هم می زند به این دلیل که می خواهد روابطش با سوریه و ایران حفظ شود.»

اگر چه جان کری به این موضوع اشاره نمی کند که رابطه ترکیه با عراق بر سر طارق الهاشمی و بی اعتنایی دولت اردوغان به استقلال سیاسی و قضایی عراق صورت گرفته است و ارتباطی با ایران و سوریه ندارد ولی روشن است که امریکایی ها از این که نفوذشان در میان هیئت حاکمه عراق کاهش یافته، ناخرسندند.

امریکایی ها انتظار دارند که عراق در پرونده سوریه راهی مغایر با سیاست های ایران پیش بگیرد و به جمع طرفداران سقوط اسد بپیوندد. آنها مدعی هستند که دولت عراق به هواپیماهای ایرانی اجازه می دهد که به حکومت سوریه کمک تسلیحاتی برسانند. بیکرافت می گوید که این موضوع را با دولت عراق مطرح کرده ولی دولت عراق گفته است که به هیچ کس اجازه نمی دهد که کسی از خاک کشورش به خارج کمک تسلیحاتی برساند.

حقیقت این است که این روزها فشار خارجی به کاخ سفید مبنی بر این که هزینه فتح عراق و سرنگونی نظام دیکتاتوری در آن را امریکایی ها دادند اما بیشترین بهره را ایرانی ها بردند، بسیار افزایش یافته است. به خصوص پس از خروج نیروهای امریکایی از عراق این اظهارات در رسانه های مختلف از زبان مقام ها و کارشناسان مختلف مخالف با نفوذ ایران در منطقه به خصوص نو جمهوریخواهان که مخالف عقب نشینی نیروهای نظامی امریکا از عراق بودند و همچنین کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به ویژه عربستانی ها زیاد شنیده می شود. از زمانی که رایان کروکر، سفیر اسبق امریکا از بغداد رفت، نفوذ سیاسی امریکا در عراق سیر نزولی پیدا کرد. کریستوفر هیل، جانشین کروکر به اندازه ای در عراق منفعل عمل کرد که حتی صدای جلال طالبانی، رئیس جمهوری عراق هم در آمد. گفته می شود وی به رئیس جمهوری وقت امریکا گلایه کرد که سفیرتان در عراق از سفارت خانه خارج نمی شود و حتی نمی داند حال من رئیس جمهور چگونه است. پس از وی جیمز جفری مسئول سفارت خانه امریکا در عراق شد. پیشنهاد وی بر این بود که ما می توانیم با گزینه ای که ایرانی ها به عنوان متنفذترین کشور در عراق توافق دارند، برای نخست وزیری عراق همکاری کنیم تا حداقل ثبات بر عراق حاکم شود. منظور وی نوری مالکی بود. با همین دیدگاه امریکایی ها توافق کردند که با مالکی دوست ایران همکاری کنند. حقیقت این است که این سیاست را امریکایی ها تا قبل از حوادث سوریه پیش گرفتند. اما هنگامی که حوادث سوریه آغاز شد و نوری مالکی نپذیرفت که دیکته های امریکا را بر سر سوریه بپذیرد، ناخرسندی امریکایی ها از دولت مالکی نیز آغاز شد. به خصوص که می دیدند علاوه بر مالکی جلال طالبانی و وزارت امور خارجه عراق به ریاست هوشیار زیباری نیز شخصا نظری مساعد با نظر مالکی دارند و حاضر نیستند که در کنار هم پیمانان مخالف حکومت اسد بایستند. زیباری در گفت وگو با هیلاری کلینتون در حاشیه یکی از نشست های دوستان سوریه گفته بود که عراق را عفو کنید، عراق نمی تواند به جمع مخالفان اسد بپیوندد.

قرار بر این بود که قبل از رابرت بیکرافت اوباما برت مک گورک را به عنوان سفیر جدید امریکا در عراق معرفی کند اما فشارهای جمهوریخواهان کنگره و سنا مانع از آن شد که مک گورک به این سمت انتخاب شود. اگر چه گفته می شد تلاش برای برقراری رابطه غیر اخلاقی با یکی از کارکنان زن سفارت امریکا و همچنین اختلاس مالی دلیل عدم معرفی وی به عنوان سفیر جدید امریکا در عراق بود اما حقیقت این است که وی ارتباطات بسیار نزدیکی با مقام های عراقی ای که روابط بسیار نزدیکی با ایران دارند، دارد و این مساله دلیل اصلی عدم معرفی وی بود.

اکنون بیکرافت قصد دارد با تجربه ای که از عراق در طول 10 سال گذشته به دست آورده با عراقی ها تعامل داشته باشد و توازنی در رابطه بغداد – واشنگتن با بغداد – تهران برقرار کند. به واسطه بحران سوریه عراق در حال حاضر از اهمیت بسیار زیادی نزد امریکایی ها برخوردار است. آیا وی می تواند انتظارات منتقدان سفرای سابق عراق را برآورده کند؟