سرآغاز تیرگی روابط ایران و کانادا چه بود؟

عصرایران- داوود صالحی، یکی از دیپلمات های باسابقه وزرات امور خارجه است. صالحی پیش از این سفیر ایران در کشورهای اسپانیا، کوبا و موزامبیک، مدیر کل کنفرانس های بین المللی و رئیس اداره آمریکا در وزارت خارجه بوده است.

 وی معتقد است تهران یکی از بهترین پایتخت های جهان برای دیپلمات های کشورهای خارجی است و سخنان وزیر امور خارجه کانادا درباره بی توجهی ایران به امنیت دیپلمات های خارجی، بی مبناست.

صالحی اگر چه تعطیلی سفارت کانادا در ایران را محصول فشارهای آمریکا و اسرائیل بر دولت کانادا می داند اما ماجرای مرگ زهرا کاظمی را سرآغاز تیرگی روابط تهران و اوتاوا قلمداد می کند.
 

چرا در بین این همه کشور غربی، ناگهان کانادا با ایران قطع رابطه کرد؟

اصولاً کشورهای غربی هم آوازی خاصی در تبعیت از سیاست های رژیم صهیونیستی دارند. یعنی رژیم صهیونیستی در حوزه های گوناگون نفوذ زیادی بر آنها دارد. صهیونیست ها و غربی ها از برگزاری موفق اجلاس سران عدم تعهد در ایران ناراضی بودند و واکنش عصبی رژیم صهیونیستی در قالب رفتار انگلستان و کانادا – که یک فرمانداری کل است – بروز یافت.

حالا چرا کانادا اقدام به قطع رابطه با ایران کرد و نه یک کشور غربی دیگر؟

کانادا مدتها بود که روابط سردی با ما داشت و این امر، به نظر من، محصول فشارهای آمریکا بود. من به خاطر دارم وقتی با سفیر کانادا در کوبا گفتگو می کردم، کانادایی ها علاقه زیادی برای توسعه رابطه شان با ایران در حوزه های گوناگون، بویژه در حوزه های دانشگاهی و علمی و تکنولوژیک، نشان می دادند.

آنها همیشه می گفتند که با آمریکا در حوزه علم رقابت دارند. من وقتی خبر تعطیلی سفارت کانادا در ایران را شنیدم، به یاد اظهار علاقه سفیر کانادا به توسعه روابط کشورش با ایران افتادم و احساس کردم فشارهای سیاسی آمریکا، انگلستان و اسرائیل، موجب این تعطیلی شده است.

این امر دروغ پردازی غرب را هم نشان می دهد که مدعی است دیپلماسی اش مردمی است و نمی خواهند به مردم ایران فشار بیاورند؛ در حالی که تعطیلی سفارت کانادا در ایران، بیش از هر چیز برای آن دسته از مردم کشور ما که به این سفارتخانه مراجعه می کردند، مشکل ساز می شود و گر نه ما یک کشور نفت خیز هستیم و دولت ما از قطع رابطه با کانادا ضربه نمی خورد.  

مطابق تبیین شما ، کانادا امتیازی هم از آمریکا و اسرائیل می گیرد؟

امتیاز ویژه ای نمی تواند بگیرد. مشکلات اقتصادی آمریکا و اسرائیل آن قدر زیاد است که باید به بیرون کشیدن گلیم خودشان از آب فکر کنند و نمی توانند امتیاز خاصی به دولت کانادا بابت این اقدامش بدهند.

این طور که شما می فرمایید، دولتمردان کانادایی آدم های عاقلی نیستند که علیرغم تمایل به توسعه رابطه با ایران، بدون امتیاز گرفتن از آمریکا و اسرائیل، با ایران قطع رابطه کرده اند. شاید هم معتقدید دولت کانادا استقلال سیاسی ندارد. نظر شما کدام است؟

من فکر می کنم فشار سیاسی سایر کشورهای غربی منجر به اشتباه سیاسی دولتمردان کانادا شده است. علاوه بر این، غربی ها بعد از برگزاری موفق اجلاس سران عدم تعهد در ایران، می خواهند ما را مستاصل کنند و در راستای افزایش فشار سیاسی بر ایران، کانادا را به قطع رابطه با ایران ترغیب کرده اند.

شما بیانیه وزارت خارجه کانادا را ببینید. واقعاً مزخرف گویی کرده اند! گفته اند در ایران آپارتاید حاکم است. من در دوران رژیم آپارتاید در افریقای جنوبی، در آفریقا بودم. ما برای مقابله با رژیم آپارتاید، هزینه های زیادی پرداختیم و حتی برای اینکه با دولت وقت آفریقای جنوبی مواجه نشویم، یکی از پالایشگاه های خودمان را فروختیم. بعد این ها ما را به آپارتاید متهم می کنند. یعنی هر کس در دوران جدید از حقوق مردم فلسطین و سایر مظلومان جهان حمایت کند، هوادار آپارتاید است!

بیانیه وزارت خارجه کانادا خیلی بی ربط بود و ایران را مخالف صلح و امنیت بین المللی معرفی کرد؛ در حالی که ما در عراق و افغانستان و هر جای دیگر دنیا، به صلح جهانی کمک کرده ایم. این ها قبلاً هم سفارتخانه هایشان را تعطیل کردند و از ایران رفتند ولی نهایتاً خودشان مجبور شدند به ایران بازگردند. ما دیگر ملت مقاومی شده ایم.

قطع رابطه با کانادا، برای ایران چه پیامدهایی می تواند داشته باشد؟

به هر حال این اقدام می تواند فشارهای سیاسی را بر ایران افزایش دهد ولی به نظر من، به مقاومت 33 ساله ملت ایران خدشه ای وارد نمی کند. یک رای کانادا در سازمان ملل، تاثیر زیادی در وضعیت ما نمی تواند داشته باشد. کانادا خودش را از ما محروم کرده است.

این را هم بیفزایم که آمریکایی ها همیشه از کانادایی ها به عنوان نیروهای اطلاعاتی خودشان در ایران استفاده کرده اند. این قطع رابطه، از این حیث هم شاید به نفع ما باشد. عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد!

افزایش فشار سیاسی، که شما به آن اشاره کردید، چه مصادیقی دارد و چطور اعمال می شود؟

ما الان در زمینه های گوناگون توانایی مقابله داریم. ما نفت داریم و آنها بیشتر به ما نیاز دارند تا ما به آنها ...

سوال من درباره توان مقاومت ما نبود. من پرسیدم افزایش فشار سیاسی، که در پی قطع رابطه کانادا با ایران می تواند بر ایران اعمال شود، دقیقاً یعنی چه؟

آنها بیشتر در بحث حقوق بشر با یکدیگر همصدا می شوند ولی این کار آنها هم بی فایده است. در حوزه اقتصادی هم روابط ایران و کانادا، مطلوب بود و ما می توانستیم نیازهای کانادا را در زمینه نفت، پسته و زعفران برآورده کنیم. من زیاد نگران نیستم. ما آبدیده شده ایم و دیپلماسی ما می تواند در برابر آنها مقاومت کند. جوابِ های هوی است!

وزیر خارجه کانادا، ایران را به بی توجهی فاحش به امنیت دیپلمات های خارجی متهم کرده است. نظر شما در این باره چیست؟

شما در کمتر کشوری پلیس دیپلماتیک می بینید ولی ما در ایران پلیس دیپلماتیک داریم که وظیفه اش تامین امنیت دیپلمات های خارجی است. همین الان شما می بینید که دیپلمات های خارجی خیلی راحت به مراکز خرید تهران می آیند و حتی با سگ هایشان در خیابان قدم می زنند و هیچ مشکلی هم ندارند. بنابراین این حرف وزیر امور خارجه کانادا، سخن لغوی است و هیچ پایه و اساسی ندارد.

من به عنوان یک فرد باتجربه در وزارت خارجه، به شما می گویم که دیپلمات های سایر کشورها برای آمدن به تهران، به عنوان محل ماموریتشان، با یکدیگر دعوا دارند. چون آنها تهران را امن ترین و بهترین محل ماموریت دیپلماتیک می دانند که امنیت بالا و بهداشت و امکانات عالی دارد.

تهران از این حیث چه مزیتی نسبت به واشنگتن دارد؟ چرا آنها بر سر حضور در واشنگتن با یکدیگر دعوا ندارند؟

برای رفتن به واشنگتن هم با یکدیگر رقابت دارند ولی همه که نمی توانند به واشنگتن بروند. ولی کارمندان وزارت خارجه اسپانیا و پاکستان و آفریقای جنوبی و ... بین ایران و خیلی از کشورهای دیگر، یقیناً ایران را به عنوان محل ماموریتشان انتخاب می کنند.

مسکن و امکانات عالی و نیز وجود مدارس دیپلماتیک در تهران، دلیل تمایل دیپلمات ها به حضور در تهران است. یعنی فرزندان دیپلمات های خارجی نیز در تهران از امکانات لازم برخوردارند و در آرامش به سر می برند.

سخنگوی وزارت خارجه ایران دولت فعلی کانادا را به افراط گرایی متهم کرده است. آیا شما با این نظر موافقید؟

به هر حال سخن سخنگوی وزارت خارجه، موضع رسمی دولت جمهوری اسلامی ایران است و من به عنوان یک دیپلمات به نظر ایشان احترام می گذارم و مواضع وزارت خارجه را قبول دارم.

ولی انگار خودتان خیلی با این نظر موافق نیستید!

نه، من عرض کردم که دولت کانادا تمایل زیادی به گسترش روابطش با ایران داشت ولی این کارش بسیار نادرست بود. ما قبلاً بهترین سفرا را در کانادا داشتیم ولی پس از مدتی به دلیل وقوع ماجرای زهرا کاظمی، برخی ها تلاش کردند رابطه ما را با کانادا خراب کنند و ما هم خیلی تلاش کردیم مانع از این وضع شویم اما در نهایت کار به این جا رسید. ولی بنده در مجموع، سخنان سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان را قبول دارم.

رامین مهمانپرست گفته است که ما پاسخ مناسب به کانادا می دهیم. پاسخ مناسب یعنی چه؟

در حوزه دیپلماتیک، پاسخ مناسب تعریف ها و مصادیق گوناگون دارد. به هر حال ما هم پتانسیل هایی داریم و می توانیم از آنها استفاده کنیم.

یعنی دولت ایران عملاً چه پاسخ مناسبی می تواند به کانادا بدهد؟

باید دید وزارت خارجه چه تصمیمی می گیرد.

اگر از شما مشورت بخواهند چه مشاوره ای به وزیر خارجه می دهید؟

اگر کشوری به ملت من توهین کند، من شدیدتر برخورد می کنم؛ یعنی اگر بیانیه دهند، بیانیه می دهم و هر کاری که آنها انجام دهند، من هم متقابلاً آن کار را به نحوی شدیدتر انجام می دهم.  

بیرون راندن دیپلمات های ایرانی از کانادا با عنوان عنصر نامطلوب، عملی توهین آمیز است؟

بله. کانادایی ها باید این مدعا را در سازمان ملل و مراجع حقوقی بین المللی ثابت کنند. دیپلمات های ما دیپلمات های ارزنده ای اند و برای انجام ماموریت قانونی و دیپلماتیک و توسعه روابط دو کشور به کانادا رفته بودند و کسی حق ندارد با سناریوسازی و فشار سیاسی به آنها تهمت بزند.