ایران مکمل اقتصاد افغانستان است

دیپلماسی ایرانی: مقامات آمریکایی ماههاست که تلاش های گسترده ای برای تحریم و انزوای اقتصادی ایران آغاز کرده اند. تحریم های شدید بانکی و مالی از یک سو و تحریم نفتی از سوی دیگر مهم ترین این اقدامات بوده اند. با این وجود ایران توانسته است با افزایش مبادلات با کشورهای همسایه خود کمبودهای خود را از طریق مبادلات پایاپای جبران کند. در مقابل آمریکا نیز تلاش کرده است که کشورهای همسایه ایران را از مبادلات تجاری با ایران منع کند. مهم ترین نمونه از این دست تلاش ها سفر مقامات وزارت خزانه داری آمریکا به افغانستان در هفته گذشته است که بحث هایی را در سطح رسانه ها برانگیخت. به این مناسبت با محسن پاک آیین، رییس ستاد افغانستان در مورد روابط اقتصادی ایران و افغانستان گفتگو کرده ایم که از نمایشگاه مشترک میان افغانستان و ایران که اخیرا برگزار شده است به عنوان نمونه ای از شکست های آمریکا یاد می کند.

روز دوشنبه، خبرگزاری رویترز گزارش داد که یک هیات وزارت خزانه داری آمریکا هفته گذشته در کابل با مقام های بانک مرکزی، مدیران بانک های خصوصی و سایر بخش های اقتصادی افغانستان دیدار کرده و از آنها خواسته است تا با شرکت هایی که هدف تحریم های غرب قرار گرفته اند معامله نکنند. ارزیابی شما از این گزارش چیست و مقامات آمریکایی به طور مشخص چه خواسته ای از مقامات افغان داشته اند؟ چه شرکت هایی منظور نظر مقامات آمریکایی هستند؟

 قریب به یک سال است که آمریکا با ترفندهای مختلف و به ویژه با تهدید مقامات سیاسی و اقتصادی افغانستان سعی دارد بر سر راه تقویت مناسبات اقتصادی تهران و کابل مانع ایجاد کند. اخیرا بعد از سفر هیاتی از وزارت خزانه داری آمریکا، این موضوع رسانه ای شد و واکنش هائی را در پی داشت. این هیات در تماس های مکرر با مقامات بانک مرکزی و بانک های خصوصی افغانستان از آن ها خواست که به تحریم علیه ایران بپیوندند. همچنین از اتاق های تجارت و صنایع افغانستان خواسته است تا بازرگانان افغانستانی روابط خود را با 24 شرکت و چند بانک ایرانی که مورد تحریم ها هستند، قطع کنند. در ادامه این تهدید ها، آمریکا هشدار داده که اگر این درخواست عملی نشود، بازرگانان افغانستانی در لیست سیاه قرار خواهند گرفت. همانگونه که پیش بینی می شد این درخواست آمریکا با بی اعتنائی و در واقع واکنش منفی مقامات افغانستان قرار گرفته است.

خان جان الکوزی، معاون اتاق بازرگانی افغانستان، در زمینه این مسئله به رویترز گفته است: « اگر در این زمینه درخواست رسمی از سوی دولت آمریکا مطرح شود من مطمئن هستم که دولت افغانستان به وضوح و سریعا علیه آن واکنش نشان خواهد داد». با توجه به روابط آمریکا و افغانستان تا چه اندازه آمریکا می تواند بر دولت افغانستان برای کاهش روابط اقتصادی و تجاری با ایران فشار وارد کند؟ مقامات افغانستان تا چه اندازه می توانند در مقابل این خواسته مقاومت کنند؟

 این درخواست مقامات آمریکایی به هیچ وجه عملی نخواهد شد. به اعتقاد من تهدیدهای آمریکا نمی تواند مبنایی برای اختلال در روابط اقتصادی افغانستان با ایران شود و در واقع اگر آمریکا مانع تجارت افغانستان با ایران شود، اقتصاد افغانستان با بحران اقتصادی روبرو خواهد شد و آمریکا، در توسعه اقتصادی افغانستان ایجاد اختلال می کند. مسئولین افغانی به درستی می دانند که قطع روابط تجاری و ترانزیتی با ایران، آسیب های زیادی به اقتصاد افغانستان وارد می کند.

روابط اقتصادی ایران و افغانستان در چه سطحی است؟ این مبادلات بیشتر کدام کالاها را شامل می شوند؟

در حال حاضر بیشتر واردات نفتی و کالاهای مورد نیاز افغانستان، از طریق مرزهای ایران صورت می گیرد. افغانستان، در پنج ماه گذشته یک میلیارد و 115 میلیون دلار کالاهای مورد نیاز خود را از ایران، خریداری و وارد کرده و در واقع تاجران افغانستانی پس از عراق، چین و امارات متحده عربی بیشترین خرید را از ایران کرده اند و افغانستان در جایگاه چهارم خریداران اجناس ایرانی قرار دارد. واردات افغانستان از ایران، سالانه قریب به 5/1 میلیارد  دلار می باشد، اما در مقابل واردات ایران از افغانستان کمتر از ۴۰ میلیون دلار است. ایران پس از پاکستان دومین شریک تجاری افغانستان محسوب می شود. افغان ها سالیانه یک میلیون تن سوخت از ایران وارد می کنند و حتی ترانزیت سوخت های ارسالی به افغانستان نیز از ایران عبور می کند. ترانزیت کالاهای وارداتی به افغانستان نیز باید از طریق ایران انجام شود و در صورت توقف این روند افغانستان با مشکلاتی همچون گران شدن قیمت مواد غذایی، گرانی اقلام مختلف و فشار اقتصادی به دولت و مردم روبرو خواهد بود. بخش های خصوصی دو کشور هم ارتباطات نزدیکی دارند. دوهفته قبل اولین نمایشگاه مشترک میان افغانستان و ایران با همکاری اتاق های تجارت و صنایع افغانستان به مدت سه روز در کابل آغاز به کار کرد و تاجران هر دو کشور به شکل مستقیم با هم تعامل کردند .در این نمایشگاه، ۲۵ شرکت تولیدی افغان در بخش های مختلف از قبیل ( پروسس میوه ، لوازم طبی ، صنایع دستی، قالی، زیورات، مبل و فرنیچر، سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی ) فعالیت داشتند و ۳۸ شرکت تولیدی ایرانی  نیز در بخش های شیرینی جات ، وسایل الکترونیکی، دستگاه ها و وسایل ساختمانی، شوینده ها، ماشین آلات، بالون های گازی وغیره در ۳۸ غرفه محصولات خود را به نمایش گذاردند. با این وصف اقدامات جدید آمریکا نه در قالب تحریم ایران بلکه بیشتر در راستای تحریم افغانستان و بالا بردن هزینه های اقتصادی این کشور در سایۀ ناامنی های بی وقفه خواهد بود.

با توجه به خروج نیروهای خارجی از افغانستان تا دوسال آینده، چشم انداز روابط اقتصادی ایران و افغانستان را چگونه ارزیابی می کنید؟

 در سال های آینده با تکمیل پروژه خط آهن خواف- هرات برای بسط و توسعه تجارت و ترانزیت بین دو کشور و منطقه، روابط تجارتی و ترانزیتی توسعه خواهد یافت. توسعه بندر چابهار نیز موجب اتصال افغانستان به آب های آزاد می شود و می توان امیدوار بود که تجارت و ترانزیت میان دو کشور و از طریق این بندر، با سایر کشورهای جهان توسعه بیشتری پیدا کند. در واقع ایران به عنوان مکمل اقتصاد افغانستان عمل می کند و به طور منطقی در جهت توسعه بازرگانی، انرژی، نقل و انتقالات ترانزیتی و کشاورزی افغانستان نقش خواهد داشت.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 16

انتشار اولیه : جمعه 17 شهریور 1391 / بازانتشار: دوشنبه 20 شهریور 1391