دوئل نوری مالکی و مقتدا صدر

دیپلماسی ایرانی: نوری ماکی، نخست وزیر عراق روز چهارشنبه با صدور بیانیه ای به دلیل آن چه وی تداوم اختلاف ها و ممانعت جریان های سیاسی به نشستن پشت میز مذاکره دانست، خواستار برگزاری انتخابات زودهنگام شد. در این میان اگرچه تلاش های جریان های مختلف عراقی برای جمع آوری امضا برای سلب اعتماد از مالکی تا کنون بی نتیجه مانده است، اما مقتدی صدر از یک سو و مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق از سوی دیگر این روز ها تمام ظرفیت های خود برای برکناری نوری المالکی از نخست وزیری را به کار گرفته اند. مقتدی صدر طی یک سفر غیر منتظره و اعلام نشده به کویت رفت و با مقامات کویتی بر سر مسائل داخلی عراق به گفت و گو نشست. از سوی دیگر مسعود بارزانی در دیدار با وزرای خارجه سوئد،‌ لهستان و بلغارستان بر تداوم تلاش ها برای سلب اعتماد از مالکی تاکید کرد. دیپلماسی ایرانی آخرین تحولات داخلی عراق را در گفت و گو با حسین رویوران،‌ کارشناس مسائل خاورمیانه بررسی کرده است:

آقای نوری المالکی، نخست وزیر عراق گفته است که طرح عدم اعتماد به نخست وزیر و بازخواست وی تا پیش از انجام اصلاحات در پارلمان عراق ممنوع است. اصلاحات مورد نظر آقای مالکی چیست؟

یکی از مهم ترین اشکالاتی که در قانون اساسی جدید و کلا در نظام سیاسی بعد از صدام در عراق وجود دارد این است که متاسفانه عراق درگیر یک سری تقسیمات طائفی شده است. همین که رئیس جمهور باید کرد باشد، نخست وزیر شیعه و رئیس پارلمان سنی عرب و سهم خواهی بر اساس این نوع تقسیم بندی ها مشکلات جدی ای را برای عراق به همراه داشته است. البته این مسئله به گونه ای در قانون اساسی هم منعکس شده است. یکی از دلایل قفل شدن نظام سیاسی در عراق همین بحث ها است. یعنی به جای این که روی اهداف و مسائل ملی توافق صورت گیرد و احزاب برای خدمت بیشتر به عراق با هم به رقابت بپردازند، متاسفانه هر یک در پی قدرت بیشتر هستند. مثلا اخیرا کردها و عرب های سنی با هم متحد شدند و مقتدی صدر نیز به آن ها پیوست و این ها به دنبال سرنگونی مالکی بودند. این توافق طرف های مذهبی و یا قومی و این نوع اتحاد و ائتلاف ها در ساختار سیاسی عراق، اشکال جدی دارد. عمده اعتراض آقای مالکی نسبت به این گونه مسائل در ساختار عراق نوین است.

اما در مورد بحث سلب اعتماد باید گفت که سلب اعتماد راه های قانونی دارد و فعلا آن مقدار رای که لازم است تا از نخست وزیر سلب اعتماد شود جمع نشده است. پیشنهاد آقای مالکی در جهت ایجاد یک نوع یکپارچگی داخلی است. به این دلیل که همین جریان هایی که در حال حاضر علیه مالکی متحد شده اند، خود عضو ائتلاف حاکم هستند. حزب الدعوه المقر العام که دبیر کل آن آقای مالکی است، حداقل وزارت خانه ها را در اختیار دارد. در حالی که جریان صدر و کردها و العراقیه وزارت خانه ها را در میان خود تقسیم کرده اند. اگر هم اعتراضی روی کابینه و کارآمدی آن وجود دارد، به کل ائتلاف حاکم بر می گردد و نه شخص آقای مالکی.

لذا هدف قرار دادن مالکی ربطی به بحث کارآمدی و خدمت به عراق ندارد بلکه کینه های فردی و شخصی است که گاهی شکل طائفی و قومی هم به خود می گیرد.

آقای بارزانی اعلام کرده است که یک کمیسیون پارلمانی برای جمع آوری رای عدم اعتماد به آقای مالکی تشکیل شده و قرار است فعالیت خود را آغاز نماید. با توجه به این که قبلا هم امضاهایی برای عدم اعتماد به آقای مالکی جمع شده بود، این کمیسیون تا چه اندازه می تواند موفق باشد؟

احتمال به نصاب رسیدن آرای عدم اعتماد به مالکی نسبت به گذشته کمتر شده است. در گذشته نصاب تامین نشد. الان برای تامین نصاب شرایط سخت تری وجود دارد. چرا که در بین کردها یک دو دستگی پیش آمده و اتحاد میهنی کردستان به ریاست آقای جلال طالبانی انگیزه ای برای ورود به این فرایند ندارد. در بین گروه های دیگری هم که در گذشته فعال بودند باید گفت که دو گروه از صدری ها از جریان اصلی صدر جدا شدند و این ها موافق چنین کاری نیستند. لذا توان صدری ها برای انجام کار عملا تضعیف شده است.

عربستان و قطر مبلغ قابل توجهی برای این کار اختصاص داده بودند. این مبلغ علیرغم هزینه شدن، نتوانست موثر باشد. لذا در شرایط کنونی بدون وجود امکانات ایده آل قبلی، قطعا طرح رای عدم اعتماد به مالکی به نتیجه نخواهد رسید. در حال حاضر شرایط عراق یک شرایط توافقی است و به همین دلیل هم آقای مالکی جریان های مختلف را به گفت و گو دعوت می کند تا اگر مشکلی هست برطرف شود و توافق های جدیدی شکل گیرد.

در این بین موضع آقای مقتدی صدر نسبت به گذشته تغییر کرده است. دلیل این تغییر موضع را چه می دانید؟

در رهبری شیعه میان حزب الدعوه و جریان صدر رقابت وجود دارد. مقتدی صدر سعی می کند در این رقابت از پایگاه گسترده اجتماعی صدری ها استفاده کند در حالی که حزب الدعوه تمایل دارد از تاریخ مبارزات این حزب که بیش از نیم قرن است استفاده کند. این رقابت یک رقابت سیاسی است و تمام عناوین دیگری که از لحاظ کارآمدی و رفتار دولت، عمدتا ابزار توجیه این رقابت سیاسی است.

در جمع بندی به نظر شما محتمل است که تلاش ها برای سلب اعتماد از آقای مالکی به نتیجه برسد؟

خیر؛ من فکر می کنم این کار در حال حاضر بسیار سخت است و چندان قابل اجرا نیست. این اقدامات تنها جوسازی هایی علیه دولت مالکی است.