آخرین گام علیه شکست دیپلماسی

 دیپلماسی ایرانی: گروه 1+5 در مذاکرات هسته ای امروز (دوشنبه) در مسکو آخرین تلاش را برای جلوگیری از شکست دیپلماسی در مورد برنامه های هسته ای ایران به عمل می آورد و امیدوار است امتیاز هایی از جانب ایران به دست آورد و پتانسیل وقوع جنگی دیگر در خاورمیانه را کاهش دهد.عدم پیشرفت در 48 ساعت آینده، اعتبار دیپلماسی در مقوله هسته ای ایران را از منظر جهانی زیر سئوال می برد و راه را برای درگیری های مخرب هموارتر می کند. پیامدهای شکست روند دیپلماتیک می تواند ویران کننده باشد. اسرائیل تهدید کرده است در صورتی که راه حلی برای مجادله هسته ای ایران پیدا نشود، از گزینه نظامی استفاده خواهد کرد. از سوی دیگر بهای نفت در بازار جهانی با توجه به نگرانی های موجود آشفته است و بازار متلاطم نفت تاثیر مستقیمی بر اقتصاد جهانی خواهد داشت که به تازگی دوران رکود و کسادی را پشت سر گذاشته است.

اما پس از دو دور مذاکرات انجام شده بین ایران و نمایندگان آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان، هنوز هم نشانه ای از نزدیک شدن به توافق به چشم نمی خورد و فضا چندان با دورانی که هنوز مذاکرات پس از وقفه ای 15 ماهه در ماه آوریل در استانبول از سر گرفته نشده بود، تفاوت نمی کند. نمایندگان گروه 1+5 بار دیگر در مسکو از تهران می خواهند اصلی ترین نگرانی آنها یعنی عملیات غنی سازی 20 درصدی را از طریق تعلیق آن ، تعدیل کند. با این حال این نگرانی نیز وجود دارد که در نظر گرفتن زمان زیاد برای دیپلماسی فرصت تهران برای پیشبرد برنامه های هسته ای اش، بیشتر شود.

با این حال بسیاری از کارشناسان و دیپلمات ها بر این باورند که شانس توافق در مذاکرات هسته ای مسکو اندک است. دیپلمات های غربی می گویند، کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا امیدوار است دست کم در این مذاکرات تضمین هایی برای بررسی راهکارهای جامع به دست آید تا راه برای مذاکرات بیشتر باز شود. خبرگزاری رویترز به نقل از یک دیپلمات گزارش می دهد که اشتون تا زمانی که لازم باشد در مسکو می ماند، اما در عین حال محدودیت زمانی نیز وجود دارد.

در آستانه مذاکرات دوشنبه در مسکو که انتظار می رود 2 روز به طول بیانجامد، هر یک از طرف ها دیگری را به سد کردن راه دیپلماسی متهم کرده اند. ایران تاکید دارد مذاکرات تنها در صورتی پیشرفت می کند که طرف مقابل حق غنی سازی در خاک ایران را به رسمیت بشناسد. درخواستی که غرب اعلام کرده تا زمانی که تهران به بازرسان اجازه بازرسی های گسترده از سایت های هسته ای اش را ندهد، قابل اجرا نخواهد بود. با این حال، سعید جلیلی مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران که هم اکنون در روسیه حضور دارد در گفت و گو با تلویزیون روسیه تصریح کرده است که حق غنی سازی ایران باید به رسمیت شناخته شود و مورد احترام قرار گیرد.

از سوی دیگر ایران به دنبال پایان دادن به تحریم هایی است که علیه اقتصاد جمهوری اسلامی اعمال می شود و توانایی صادرات نفتی را محدود کرده است. جلیلی بر این باور است که پیشنهاد غرب برای تامین سوخت هسته ای برای راکتور های تحقیقاتی و فروش قطعات یدکی هواپیماهای مسافربری برای تهران کافی نیست. این در حالی است که این پیشنهاد ها در نشست بغداد به ایران ارائه شد و در مقابل درخواست تعلیق عملیات غنی سازی 20 درصدی، انتقال ذخایر موجود و تعطیلی سایت هسته ای زیرزمینی فوردو از ایران مطرح شد. 

حسین موسویان، مذاکره کننده هسته ای سابق ایران این پیشنهاد ها را الماس در مقابل آجیل توصیف و در گفت و گو با خبرگزاری رویترز پیش بینی کرده در صورتی که 6 قدرت جهانی امتیاز های اساسی به ایران ارائه نکنند، مذاکرات مسکو شکست می خورد. در مقابل دیپلمات های غربی نیز به سهم خود از ماهیت برنامه های هسته ای ایران ابراز نگرانی می کنند. آژانس بین المللی انرژی اتمی در مذاکرات اخیر خود با مقامات تهران نتوانست آنها را برای بازدید از سایت نظامی پارچین که مورد تردید بازرسان آژانس در زمینه فعالیت های تسلیحات هسته ای است، مجاب کند. یک دیپلمات اروپایی در این زمینه اظهار داشت: با توجه به شکست مذاکرات ایران و آژانس، چشم انداز مذاکرات مسکو نیز تیره تر شده است.

هرچند مقامات اروپایی می گویند جلیلی پس از نامه نگاری ها و گفت و گو های تلفنی طولانی با طرف اروپایی سرانجام با بررسی جدی پیشنهاد گروه 1+5 موافقت کرده است اما برخی کارشناسان بر این عقیده اند که پیشرفت چندانی در این زمینه حاصل نشده است. یکی از دیپلمات های حاضر در نشست بغداد ادعا می کند که جلیلی در هنگامی که پرونده پیشنهاد ها روی میز مذاکرات در مقابل وی قرار گرفت حتی به آن نیم نگاهی نکرد.

این درحالی است که شکست مذاکرات مسکو برای روسیه که مخالف اعمال تحریم های بیشتر و اقدام نظامی علیه ایران و سوریه است و می کوشد بازیگری کلیدی در ایجاد راهکار های صلح آمیز باشد، یک فاجعه به شمار می رود. به بیان دیگر این مساله اعتبار و وجه روس ها است.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/10