ابهام در موافقت غرب با غنی سازی 5 درصدی در ایران

دیپلماسی ایرانی: مذاکره کنندگان آمریکایی در گفت و گو های هسته ای جاری خود با ایران تحت فشار قرار دارند تا بین دو درخواست بنیادین و به نظر ناسازگار پیش از سر آمدن زمان برای راه حل دیپلماتیک، آشتی برقرار کنند.

رهبران ایران از جامعه بین المللی می خواهند حق غنی سازی اورانیوم در داخل خاک ایران برای اهداف صلح آمیز را به رسمیت بشناسند. اما در اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر، می گوید تا زمانی که ایران برنامه های غنی سازی اش را متوقف کند، اسرائیل هیچگاه امن نخواهد بود.

این نکته، آمریکا را در شرایط دشواری قرار داده است و این در حالی است که مذاکرات هسته ای گروه 1+5 ( آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) با ایران نیز در جریان است. 6 قدرت جهانی از ایران می خواهند در برنامه های هسته ای اش شفافیت بیشتری نشان داده و اطمینان دهد که در جهت تولید سلاح هسته ای گام بر نمی دارد.

ولی نصر،مشاور سابق وزارت امور خارجه آمریکا در مصاحبه ای این نکته را خاطرنشان کرد که آمریکا در دو جبهه مذاکره می کند. یکی جبهه ایران و دیگری اسرائیل. این در حالی است که به گفته وی، توافقی که برای ایران مناسب باشد، اسرائیل را راضی نمی کند و بالعکس.

از سوی دیگر باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا نیز در سال انتخابات ریاست جمهوری تحت فشار قرار دارد تا هرگونه اقدام نظامی اسرائیل یا آمریکا علیه ایران را جلو بیاندازد. در حال حاضر کنگره آمریکا و میت رامنی، رقیب اوباما در انتخابات ماه نوامبر، از وی انتقاد می کنند که به اندازه کافی در مورد ایران جدی نیست.

مساله اصلی

بهای نفت که اخیرا سیر صعودی داشته، به دنبال سفر یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی به ایران و احتمال توافق و همچنین مذاکرات هسته ای در بغداد، روند نزولی پیش گرفته است.

اما نکته اینجاست که حتی توافق قطعی با آژانس بر سر دسترسی به سایت نظامی پارچین نیز مساله اصلی که توقف عملیات غنی سازی است را تغییر نمی دهد. مساله ای که دلیل اصلی تهدید حمله نظامی اسرائیل به ایران به شمار می رود.

حق غنی سازی

این در حالی است که رهبران ایران در یک ماه گذشته در گزارش هایی که در رسانه های دولتی انعکاس یافته یادآور شده اند که جهان حق غنی سازی ایران را به رسمیت می شناسد اما دیپلمات های آمریکایی در این روند کارشکنی می کنند.

اما در مقابل آمریکا و اتحادیه اروپا بر موضع مذاکره ای خود مبنی بر اینکه ایران باید به تمامی تعهدات خود عمل کرده و نگرانی های بین المللی را از بین ببرد، پافشاری دارند. از سوی دیگر مقامات آمریکایی و غربی نیز به روشنی اعلام کرده اند که بحث تعدیل تحریم های مالی و نفتی مطرح نیست مگر اینکه توافقی حاصل شده باشد.

دنیس راس، مشاور سابق اوباما در امور ایران بر این باور است که در نشست بغداد امکان توافق بین ایران و 6 قدرت جهانی وجود دارد اما در صورتی که تهران با انجام اقدامات اعتمادساز موافقت کند. این اقدامات می تواند شامل توقف غنی سازی 20 درصدی، انتقال ذخایر موجود از اورانیوم غنی شده با خلوص بالا به خارج از کشور و پاسخ به سئولات مطرح از سوی آژانس باشد.

محدود کردن غنی سازی

راس که هم اکنون در موسسه سیاست شرق نزدیک در واشینگتن مشغول به کار است تصریح می کند که در دوره ای دراز مدت تر ایران باید با برداشتن گام هایی در جهت جلوگیری از تبدیل برنامه های صلح آمیز هسته ای به برنامه های تسلیحاتی موافقت کند. اقداماتی نظیر چشم پوشی از غنی سازی، دریافت سوخت از بانک های سوخت بین المللی ، پذیرش محدودیت در غنی سازی در صورتی که بیش از 5 درصد نباشد،محدود کردن تعداد سانتریفوژها و همچنین موافقت با بازرسی های گسترده.

این در حالی است که برخی دیپلمات های غربی و آمریکایی می گویند آمریکا و متحدان اروپایی اش هنوز بر سر موافقت با انجام عملیات غنی سازی با خلوص پایین در ایران در صورت همکاری تهران با جامعه بین المللی، به تصمیم قطعی نرسیده اند.

خط قرمز

حسین موسویان، عضو مذاکرات هسته ای ایران در سال های 2003 و 2005 بر این باور است که همانند دوران پهلوی، جهان باید حق غنی سازی را در ایران به رسمیت بشناسد. موسویان که هم اکنون در نیوجرسی حضور دارد، می گوید، این خط قرمزی در زمان پهلوی بود. حکومتی که روابط نزدیکی با آمریکا داشت و هیچ دولتی در ایران نمی تواند خود را در شرایطی قرار دهد که از حقوق کشور طبق پیمان منع اشاعه هسته ای صرفنظر کند.

با این وجود کارشناسان هسته ای هنوز در حال بحث بر سر این موضوع هستند که آیا این پیمان حق غنی سازی در داخل خاک هر کشور را تضمین می کند یا تنها مقصد حق غنی سازی برای اهداف صلح آمیز است. همچنین برخی نیز با اشاره به عمل نکردن تهران به قطعنامه های شورای امنیت ادعای نقض برخی قوانین پیمان منع اشاعه هسته ای از سوی ایران را مطرح کرد و اینگونه توجیه می کنند که تهران حقوق خود طبق این پیمان را از دست داده است.

تعهدات و اقدامات

راس با اشاره به توافق مقدماتی اخیر بین ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی برای دسترسی به پارچین خاطرنشان می کند که این توافق مثبت است اما در اجرای آن تردید وجود دارد، چرا که ایران تا کنون به برخی از تعهدات خود عمل نکرده است. وی تاکید دارد که باید شاهد اقدامات بود و تعهد به تنهایی کارساز نیست.

از سوی دیگر دیپلمات های آمریکایی می گویند گفت و گو های ایران با آژانس از مذاکرات هسته ای با گروه 1+5 جدا است و توافق با آژانس به معنی تعدیل تحریم های مالی و نفتی علیه جمهوری اسلامی نخواهد بود. بلکه به جای تعدیل تحریم ها، بسته ای از اقدامات اعتمادساز به ایران ارائه می شود تا در صورت موافقت تهران با تعلیق غنی سازی با خلوص متوسط، کمک هایی به برنامه های هسته ای صلح آمیز جمهوری اسلامی ارائه شود.

همچنین برخی مقامات آمریکایی نیز خاطرنشان کرده اند که در صورت همکاری ایران، احتمال حذف محدودیت هایی که خرید قطعات یدکی برای هواپیماهای مسافربری ایران را دشوار می کند ، وجود خواهد داشت.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/10