ناتو، عقب گرد در شیکاگو

دیپلماسی ایرانی: اجلاس دو روزه سران ناتو در شیکاگو پایان یافت. در حالیکه قبل از شروع اجلاس مقامات غربی از جمله دبیرکل ناتو بر دستاوردهای مثبت آن تاکید داشتند اما خاتمه ی اجلاس و انتشار بیانیه پایانی نشان از آن دارد که این اجلاس نتوانست به اهداف اعلام شده ی خود دست یابد. حتی دستاوردهای اجلاس شیکاگو نسبت به اجلاس سران در لیسبون نیز گامی به عقب تلقی می شود.

" ماندن" یا " نماندن" در افغانستان اصلی ترین چالش رهبران ناتو در شیکاگو بود. در حالیکه آمریکا اصرار بر ماندن در افغانستان تا پایان سال 2014 دارد اما فرانسوا اولاند رییس جمهور جدید فرانسه قصد آن کشور را برای خروج هرچه سریعتر نیروهایش ازافغانستان مورد تاکید قرار داد. وی با اشاره به اینکه خروج فوری نیروهای فرانسوی از افغانستان از شعارهای محوری انتخاباتی او بوده است یادآور شد نمی تواند به وعده ای که به مردم فرانسه داده است عمل نکند. لذا نیروهای فرانسوی تا پایان سال جاری میلادی یعنی دو سال زودتر از برنامه ی زمان بندی شده ی اجلاس لیسبون از افغانستان خارج خواهند شد. از سوی دیگر گرچه بیانیه پایانی نشست شیکاگو از "برداشتن گام های مثبت در جهت حل چالش های پیش روی افغانستان" خبر می دهد اما واقعیت آن است که شکاف بین اعضای ناتو بر سر مسئله ی افغانستان بیشتر از قبل شده است.

بحران فراگیر اقتصادی که آثار و پیامدهای آن بر کاهش بودجه های نظامی و دفاعی کشورهای عضو مشهود است، موجب شده است تا کشورهای عضو برای تامین بودجه های کلان ماموریت های ناتو افزایشی در پرداخت سهمیه های خود نداشته باشند.
 

از سوی دیگر آمریکا نیز مانند سابق قادر به افزایش سهم خود در بودجه سازمان نیست. در حال حاضر ناتو برای تامین بیش از هفتاد درصد بودجه ی خود به آمریکا وابسته است. به همین خاطر دبیرکل ناتو با اظهار نگرانی از کاهش بودجه ی دفاعی کشورهای عضو پیش بینی کرده است "کاهش بودجه های دفاعی کشورهای عضو به تدریج قاره اروپا را از نظر نظامی به ببری کاغذی تبدیل خواهد کرد."

اجلاس شیکاگو نشان داد که ناتو به طور جدی در صدد خروج از افغانستان است. اینک "ماندن" یا "نماندن" مطرح نیست، "چگونگی" برون رفت از افغانستان مسئله ی اصلی است که ناتو می خواهد در دو سال آینده به آن شکلی آبرومندانه دهد.

اعلام روند کامل انتقال تامین امنیت مردم و شهرهای افغانستان به نیروهای افغان تا پایان ماه مه 2013 و سپس ایفای نقش حمایتی از آن ها تا پایان سال 2014 در بیانیه پایانی نشان از قصد سازمان بر خروج آبرومندانه از افغانستان دارد. اما برای چگونگی خروج نیروها نیز اجلاس نتوانست راهکار مشخصی ارائه دهد. در حالیکه قبل از شروع اجلاس با اعلام شرکت زرداری رییس جمهور پاکستان در نشست شیکاگو توجه محافل سیاسی به احتمال موافقت پاکستان بر بازگشایی خطوط تدارکاتی ناتو معطوف شده بود، در پایان اجلاس مشخص شد هنوز اختلاف نظر ها در این باره ادامه داشته و پاکستان بدون دریافت تضمین های لازم مبنی بر عدم تکرار حملات هوایی به آن کشور مایل به بازگشایی خطوط ارتباطی ناتو نیست.
 

طرح سپر دفاع موشکی ناتو نیز از جمله مباحث مهمی بود که توجه ناظران بین المللی را به خود جلب کرده بود. اعلام دستیابی به مراحل مقدماتی و اجرایی مرحله اول طرح ناتو از سوی راسموسن نه تنها دستاورد مشخصی نیست بلکه واقعیت آن است که این جملات تکرار همان توافقات کلی در اجلاس سال 2010 لیسبون است.

اعلام این موضع به معنای آن است که طرح دفاع از کشورهای عضو ناتو در مقابل موشک های بالستیک آماده شده است. در حالیکه بسیاری از کشورهای عضو و منتقدین این طرح احتمال حمله موشک های بالستیک به اروپا را بسیار ناچیز دانسته و بزرگنمایی آن از سوی ناتو را به خاطر تحت فشار قرار دادن روسیه و ایران تلقی می کنند.
 

روسیه بارها نسبت به اجرای این طرح هشدار داده و حتی تهدید به استقرار موشک های دوربرد، اسکندر، در پاسخ به این طرح ناتو کرده است.ایران نیز به طور کلی فاقد موشک هایی است که بتواند قاره ی اروپا را تهدید کند و به نظر کارشناسان، ایران تهدیدی موشکی علیه اروپا محسوب نمی شود.به باور تحلیلگران مسائل ناتو مطرح کردن نام ایران در قبال تهدیدات موشکی اروپا در جهت فشار بر این کشور پیرامون متوقف کردن برنامه های صلح آمیز هسته ای ایران است.

در این مرحله قرار است سپردفاع موشکی ناتو با ناوهای جنگی ضد موشکی آمریکا در آبهای آزاد تقویت شود. امری که هزینه های باز هم بیشتری بر بودجه های نظامی و دفاعی آن کشور تحمیل خواهد کرد.

با توجه به مطالب پیش گفته و نگاهی به "نقشه راه پیمان ناتو" که در اجلاس 2010 لیسبون به تصویب اعضا رسید و نیز بحران روز افزون مالی در کشورهای عضو به نظر می رسد اجلاس شیکاگو دستاورد مثبتی برای اعضای ناتو در بر نداشته است. هرچند دبیرکل ناتو اجلاس شیکاگو را "آغاز یک ماموریت جدید" خوانده است./14