اهمیت سفر زرداری برای ایران و افغانستان
در سه سال گذشته دلایل متعددی برای توقف پیشرفت این خط لوله مطرح شد؛ از جمله عدم توافق ایران و پاکستان بر سر قیمت، اختلاف های هند و پاکستان و نیز مانع تراشی های امریکا در هند. آنچه بیش از همه ملموس و مشهود بود، اختلاف های تهران و اسلام آباد بر سر بهای تزانزیت گاز و نیز شکوه های هند از رقمی بود که باید بابت گاز انتقالی می پرداخت و سودی از آن را نیز سرازیر به جیب رقیبش پاکستان می دید.
تهران و اسلام آباد ظرف این سال ها نشست های متعددی میان هیات های کارشناسی خود برگزار کرده اند تا به توافقی بینابینی بر سر قیمت دست یابند و پیش از آنکه خط لوله تاپی از ترکمنستان سر بر بیاورد، دست کم انتقال گاز را تا پاکستان قطعی کنند و معطل تردیدهای هند نشوند.
پس از گردهمایی سران کشورهای حاضر در پروژه تاپی، تهران همچنان تلاش هایی برای انعقاد قرارداد خط لوله صلح انجام داد و اعلام کرد که مقدماتی از این توافق حاصل شده است. اخیرا نیز در دیدارهایی که میان روسای جمهور ایران و پاکستان انجام شد، در این باره مذاکراتی صورت گرفت ولی به نتیجه نهایی منجر نشد.
آصف علی زرداری رئیس جمهور پاکستان امروز به هند سفر کرده است. سفر مقام های پاکستانی و هندی به کشورهای یکدیگر همواره به خودی خود خبرساز است و احتیاجی به واکاوی موضوع سفر ندارد. اما این بار در تشریح اهداف سفر زرداری گفته شده است که دیدار با نخست وزیر هند و انجام مذاکرات تجاری و اقتصادی در میان بوده است.
رسانه های خارجی بیش از هر چیز، به نفس انجام شدن این سفر توجه نشان داده اند و گمانه زنی هایی درباره محتوای مذاکرات نداشته اند. از آنجا که این نخستین سفر یک رئیس جمهور پاکستان به هند در هفت سال گذشته به حساب می آید، اتخاذ چنین رویکردی چندان عجیب و دور از ذهن هم نمی تواند باشد.
درباره این سفر نوشته اند که قرار است زرداری با مان موهان سینگ صبحانه بخورد و بعد به یک زیارتگاه معروف مسلمانان در راجستان برود. اما این سفر را بدون در نظر گرفتن نشست ماه آتی افغانستان، پاکستان و هند با محوریت پروژه انتقال گاز ترکمنستان نباید ارزیابی کرد. در نشستی که به زودی میان چهار کشور برگزار خواهد شد، پیشرفت های پروژه تاپی نهایی می شود و قرارداد مزبور از سوی نمایندگان چهار کشور به امضا خواهد رسید.
افغان ها به تازگی مذاکراتی در این باره با طرف ترکمنستانی انجام داده اند و زمینه های لازم را برای انعقاد قرارداد نهایی فراهم کرده اند. آنها نگران اند که تلاش های ایران برای پیش بردن پروژه مشابه و رقیب – یعنی خط لوله صلح – به توافقاتی با پاکستان منجر شود و با توجه به دشمنی های تاریخی پاکستان و هند و نیز اختلاف های اخیر افغانستان و پاکستان، از عواید حاصل از تزانزیت گاز خط لوله تاپی محروم و دست خالی بمانند.
کابل روی درآمد ناشی از انتقال این خط لوله حساب ویژه ای باز کرده ولی ایران نیز سال هاست که برای انتقال گاز خود به شبه قاره سرمایه گذاری کرده و هزینه و صبوری زیادی به خرج داده است. اکنون که اسلام آباد با دهلی و کابل میانه چندان مطلوبی ندارد و از سویی روابط معتدل و آرامی با تهران دارد، افغانستان نگران پروژه تاپی است و می گوید این ایران است که درحال مانع تراشی و اخلال در مسیر توافقات است.
هم ترکمنستان و هم افغانستان، می خواهند سالانه میلیون ها دلار بابت نقل و انتقال گاز درآمدزایی کنند اما فضای متشنج سیاسی میان سه کشور هند، افغانستان و پاکستان به قطعیت رسیدن این تفاهم را با شک و تردید همراه کرده است. برخی مقام های وزارت صنعت و معدن افغانستان نیز با مشاهده این وضعیت به فرافکنی روی آورده و می گویند که ایران یکی از مخالفان اجرای پروژه تاپی است و چون می خواهد زمینه فروش گاز طبیعی خود را به پاکستان و دیگر کشورها فراهم کند، به دنبال مانع تراشی است.
سخنگوی این وزارتخانه گفته است: "ایران بسیار علاقمند است که گاز خود را به پاکستان و هندوستان – مخصوصا پاکستان - بفروشد اما افغانستان تلاش می کند که گاز ترکمنستان از مسیر این کشور بگذرد و از همه توانش برای ترغیب پاکستان و ترکمنستان برای تحقق این امر استفاده می کند. ایران هم به تلاش های خود ادامه می دهد و مخالف این تفاهم است."
بر اساس قرارداد موجود میان افغانستان، ترکمنستان، پاکستان و هند، خط لوله گاز ترکمنستان از طریق افغانستان به هند و پاکستان خواهد رفت. این خط لوله 1735 کیلومتر است که 735 کیلومتر آن از افغانستان عبور خواهد کرد. کارشناسان معتقدند پس از بر زمین ماندن پروژه خط لوله صلح که می خواست رهاورد صلح میان هند و پاکستان باشد، این پروژه جدید جایگزین شده و جنبه نمادین صلح را نیز از خط لوله ایران ستانده است.
نظر شما :