تجهیز مخالفان تنها راه مخالفان بشار اسد

1.     یک روند در داخل دولت سوریه سعی می‌کند اصلاحاتی را که وعده داده پیش ببرد و از سوی دیگر با گروه‌های مسلحی که با گروه‌های خارج به داخل سوریه نفوذ پیدا کردند، به ویژه در حمص مقابله کرده و این بحران را پایان دهد.

2.     روند دیگری در خارج از سوریه وجود دارد که شامل امریکا، انگلستان، فرانسه، عربستان سعودی و قطر است. این کشورها بازیگران اصلی هستند که ترکیه هم در کنار آنها فعالیت می‌کند. تلاش نیروهای خارجی حل بحران نیست بلکه هدف آنها سرنگونی رژیم سوریه است.

این دو روند در سوریه در مقابل هم قرار دارند. همه‌پرسی که در سوریه انجام شد، از نظر دولت سوریه اقدام بسیار مهمی بود. چراکه قانون اساسی جدیدی آماده شده که با قانون اساسی گذشته متفاوت است و در آن دیگر حزب بعث تنها حزب حاکم در سوریه نیست، ریاست جمهوری در دو دوره هفت ساله انتخاب می‌شود،‌مساله گردش قدرت و مسایل مربوط به آزادی بیان و تشکیل احزاب  نیز در نظر گرفته شده است.

نکته قابل توجه این بود که علیرغم تبلیغات بسیار گسترده‌ای که از سوی مخالفان سوریه صورت گرفت، بازهم نسبت مشارکت مردم حدود 57 درصد تخمین زده شد که این میزان خوب بوده و از این تعداد حدود 8 میلیون و 300 هزار نفر با قانون اساسی جدید موافق بودند که درنهایت با 89 درصد رای مثبت مردم این قانون تصویب شد. این مساله نشان می‌دهد که همچنان دولت سوریه از پایگاه مردمی خوبی برخوردار است و مخالفان نمی‌توانند ادعا کنند که آنها نماینده مردم سوریه هستند. چرا که بین 60 تا 70 درصد مردم سوریه از دولت حمایت می‌کنند.

قدم بعدی قاعدتا انجام انتخابات جدید برای پارلمان است که دولت وعده داده این انتخابات بین دو تا سه ماه آینده صورت گیرد. این فاصله دو تا سه ماه هم به این دلیل است که احزاب و گروه‌های سیاسی اعم از مخالفان یا موافقان دولت خود را سامان داده تا بتوانند وارد صحنه و مبارزه انتخاباتی شوند. تا در نهایت پارلمانی که نماینده قشرها و گرایش‌های مختلف سوری است روی کار بیاید. به نظر می‌رسد که این روند ادامه پیدا می‌کند و در داخل نیز مورد حمایت است، در خارج از سوریه هم کشورهای مهمی در سطح بین‌المللی همچون روسیه و چین و در سطح منطقه‌ای همانند جمهوری اسلامی ایران و عراق و نیروهای مقاومت از این روند حمایت می‌کنند. در نتیجه نباید مشکلی به وجود بیاید. اما در خارج از سوریه مساله شکل دیگری به خود می‌گیرد. تبلیغات گسترده‌ای برای تضعیف و سرنگونی نظام صورت می‌گیرد که البته مخالفان و یا کشورهایی که از مخالفان حمایت می‌کنند، در بن‌بستی قرار دارند. عملیات نظامی به شکلی که در عراق یا لیبی صورت گرفت، در سوریه امکان ندارد. هم نیروهای ناتو و امریکا و هم مخالفان سوری اعلام کردند که امکان سرنگونی سوریه از طریق عملیات نظامی وجود ندارد. مساله مهم دیگر این است که تا این لحظه که یک سال از اعتراض‌ها در سویه می‌گذرد، آنها امیدوار بودند که از طریق برخی از تظاهرات‌ها و حرکت‌ها شهرهای مختلف و یا از طریق تجزیه ارتش،رژیم بشاراسد سرنگون شود. اما این اتفاق به رغم تلاش آنها رخ نداده است و ارتش و نیروهای امنیتی همچنان از دولت حمایت می‌کنند و پایگاه مردمی دولت هم خوب است.

بنابراین پیگیری تحولات چند روز اخیر نشان می‌دهد، تنها راهی که برای دولت‌های مخالف رژیم سوریه وجود دارد که خود آنها نیز اعلام کردند، همچنان ارسال اسلحه به داخل سوریه است که مشخص شده از طریق ترکیه و لبنان و اردن هم افراد و هم اسلحه به داخل سوریه قاچاچ می‌شوند. خانم کلینتون وزیر امور خارجه امریکا این ارسال اسلحه به سوریه را اذعان کرده‌ است و عربستان سعودی و قطر نیز از این طرح حمایت می‌کنند.

در حال حاضر مهمترین شهرهای سوریه یعنی دمشق و حلب آرام است و اکثریت سکنه این شهرها از دولت حمایت می‌کنند. اقلیت‌های دینی و مذهبی و قومی و کردها از دولت حمایت می‌کنند، تنها اقلیتی که مخالف است در منطقه‌ای در حمص محاصره شده‌اند. نام این منطقه باباامر بوده که نزدیک مرز لبنان است و عده‌ زیادی از افراد القاعده که با کمک عربستان و از طریق لبنان وارد سوریه شدند در این منطقه جمع شده و مسلح به انواع و اقسام سلاح‌های جدید از جمله خمپاره‌انداز، موشک‌های آرپبجی و سلاح‌های خودکارند. از سوی دیگر حدود 18روز است که  ارتش سوریه این منطقه را محاصره کرده و ارتش به آنها هشدار داده تا سلاح‌ خود را تحویل دهند و تا زمانی‌که آنها اسلحه‌ها را تحویل ندهند محاصره این منطقه ادامه خواهد داشت.

در رابطه با این موضوع نیز دستگاه تبلیغاتی غربی موجی به راه انداخته و سعی دارد تا مساله را به عنوان یک فاجعه انسانی جلوه دهد.این موج خواستار دخالت نهادهای بشردوستانه بین‌المللی شده است. همچنین کریدور امن برای رساندن دارو و مواد غذایی که بیشتر جنبه تبلیغاتی برای تاثیرگذاشتن بر افکارعمومی دارد که گویا در این منطقه فاجعه‌ای در حال رخ دادن است. اما به نظر می‌رسد که این مساله نیز به زودی حل خواهد شد و این افراد تکفیری و رزمندگان سلفی که به داخل سوریه نفوذ کرده‌اند، یا مجبور به تسلیم اسلحه‌های خود خواهند شد و یا اینکه ارتش سوریه اوضاع را در این محل یکسره خواهد کرد. در نتیجه می ‌توان گفت که در این شرایط دولت سوریه بر اوضاع مسلط بوده و آن را کنترل می‌کند و به احتمال زیاد در آینده نزدیک این بحران به پایان خواهد رسید. هرچند این احتمال نیز وجود دارد که مخالفان داخلی و خارجی همچنان به عملیات تروریستی و بمب‌گذاری در شهرهای مختلف برای ناامن کردن اوضاع سوریه ادامه دهند.
 

انشقاق میان مخالفان سوری

مخالفان دولت سوریه طیفی هستند که باهم وجه مشترکی ندارند. به عبارت دیگر وجه مشترک آنها سرنگونی رژیم بشاراسد بوده، اما امروزه که تقریبا تمامی آنها از سرنگونی رژیم نا امید شدند و بسیاری که احساس وطن‌خواهی دارند، کاملا به این نتیجه رسیدند که تلاش غرب برای پیشبرد این روند، سرنگونی برای پیاده کردن دموکراسی نیست، بلکه این مساله به نابودی کشور سوریه و چه بسا به جنگ داخلی و تجزیه کشور منجر شود. بر همین اساس چنین تصویری بسیار خطرناک است و بسیاری به همین دلیل عقب‌نشینی کردند و عده دیگری که در کشورهای اروپایی زندگی می‌کنند و در داخل سوریه نیز پایگاه مهمی ندارند، همچنان کاری از پیش نبردند. اخوان‌المسلیمن مهمترین گروه محسوب می‌شوند که در حقیقت بیشترین نقش را اخوانی‌ها و سلفی‌ها برعهده دارند. آنها تا این لحظه به شکل‌های مختلف در داخل سوریه اقدام‌هایی انجام دادند و امروز مساله را نظامی و برخورد مسلحانه کردند. به نظر می رسد که آنها نیز امیدی نداشته و به آخر خط رسیده‌اند. معمولا زمانی‌که این احساس ناامیدی و شکست پدیدار می‌شود، اختلاف میان گروه‌ها نیز شدیدتر می‌شود، چراکه آن وجه مشترک تضعیف شده و اختلاف خود را بیشتر نشان می‌دهد. به این دلیل آنها قادر نیستند در یک چارچوب سیاسی جمع شده و ایده‌های مستقلی را دنبال کنند.
 

کنفرانس اتحادیه عرب

اجلاس اتحادیه عرب دوره‌ای و هر سال در اسفند ماه میان سران عرب در یکی از پایتخت‌های کشورهای عربی انجام می‌شود که امسال نوبت عراق است. برخی از کشورهای عربی با برگزاری این اجلاس در بغداد مخالف هستند. در عین حال دولت عراق بسیار تمایل به اجرای این اجلاس در کشورش دارد، چراکه نفس برگزاری این اجلاس موقعیت منطقه‌ای دولت عراق را تقویت خواهد کرد. کسانی که در داخل و خارج عراق مخالف برگزاری این اجلاس هستند، سعی دارند با بمب‌گذاری و کشتار مردم نشان دهند که در این کشور امنیت وجود ندارد و دولت عراق امکان حفظ امنیت سران عرب رانخواهد داشت.

مع‌الوصف تا این لحظه کنفرانس اسفند ماه باید برگزار شود و دولت عراق تعدادی از وزرای کابینه‌اش را با دعوت‌نامه برای دعوت از سران عرب برای شرکت در این کنفرانس فرستاده است. اتحادیه عرب در شرایط کنونی با گذشته بسیار متفاوت شده است، به ویژه آنکه کشور مهمی همچون مصر همچنان درگیر مسایل داخلی خودش است و هنوز نمی‌تواند نقش منطقه‌ای خود را بازی کند. بنابراین رهبری این اتحادیه به دست عربستان و قطر و کشورهای کوچک خلیج فارس افتاده است. همه به این امر واقف هستند که سیاست خارجی این کشورها د رچارچوب استراتژی منطقه‌ای امریکا تعریف کرده‌ است،‌حرکت می‌کند و در حقیقت به نفع امریکا موضع‌گیری می‌کنند. بنابراین انتظار زیادی نمی‌توان از این کنفرانس داشت. دولت عراق با آنکه روابط خوبی با دولت سوریه دارد، اما برای اینکه دیگر سران عرب را به ویژه کشورهای عرب خلیج فارس را تشویق به شرکت در این اجلاس کند، اعلام کرده است که از سوریه دعوت نخواهد کرد. چراکه اتحادیه عرب عضویت سوریه را به حالت تعلیق درآورده است. در نتیجه به نظر نمی رسد که این جلاس بتواند تاثیر مهمی بر مسایل سوریه داشته باشد، به ویژه آنکه اتحادیه عرب قدرت اجرایی برای هیچ کاری ندارد و معمولا مواضعی که دارد و یا طرح‌هایی که ارائه می‌کند، با غربی‌ها هماهنگ می‌شود و به نوعی راه را برای دخالت غربی‌ها هموار می‌کند. به عبارت دیگر سعی می‌کند به طرح‌هایی که غربی‌ها دارند، مشروعیت دهد. به دلیل آنکه طرح‌ غربی‌ها به بن‌بست رسیده و طرح عملی وجود ندارد، تصور بر این است که اجلاس اتحادیه عرب برای سوریه راه به جایی نخواهد برد. مگر اینکه کشورهای غربی، امریکا و اسراییل، عربستان و قطر از سرنگون کردن رژیم سوریه ناامید شوند و تصمیم بگیرند با یک چرخش در سیاست‌های خود با دولت سوریه برای حل بحران از طریق مسالمت‌آمیز وارد مذاکره شوند. در این صورت این اجلاس می‌تواند روزنه‌ای برای حل مسایل باشد و انتخابت آقای کوفی عنان دبیرکل سابق سازمان ملل متحد شاید مقدمه‌ای باشد که عنان نقشی در جهت حل بحران از طریق مسالمت آمیز بوده و نه از طریق تروریسم و انفجار و ارسال اسلحه و کشتار به بحران در این کشور دامن زند.
 

 تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/14