همه نیروی چین و روسیه برای کاهش دمای سوریه

اتحادیه عرب با توپ پر قطعنامه ای را به شورای امنیت برد و با وتوی مثل آب خوردن چین و روسیه دست خالی برگشت. سپس قطعنامه ای دیگر باز هم به ابتکار اعراب در مجمع عمومی مطرح شد که اگرچه لازم الاجرا و الزام آور نبود اما پاسخی شد به حامیان بشار اسد و وتوکنندگان قطعنامه پیشین.

قطعنامه مجمع عمومی که با اختلاف بسیار زیاد به تصویب رسید و دولت بشار اسد را به کناره گیری از قدرت فراخواند، فضای سیاسی حول و حوش سوریه را کاملا دوگانه و دودسته کرده است. از یکسو فرانسه و بریتانیا و بطور کلی اتحادیه اروپا به عنوان قدرت هایی فرامنطقه ای و از سوی دیگر چین و روسیه به عنوان دو قدرت تاثیرگذار در خاورمیانه. شاید بتوان اینطور گفت که چین و روسیه از بقایای حوزه نفوذ و منطقه استراتژیکی محافظت می کنند که در صورت عقب نشست یا عقب نشانده شدن از آن، هیچ سری از سررشته های تحولات منطقه خاورمیانه را در دست نخواهند داشت.

بهار عربی از یک سال پیش تا امروز روندی مغایر با منافع و هژمونی چین و روسیه طی کرده و به نظر می رسد در بلندمدت با قدرت گیری بیش از پیش امریکا و اسرائیل همراه خواهد شد. پیش بینی این روند از آن رو صورت می گیرد که اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس در حال دیزاین یا طراحی تازه ای برای منطقه هستند و به طرز خارق العاده ای به اتحادیه اروپا و امریکا نزدیک شده اند.

در چنین فضایی، چین و روسیه از همه توان خود برای احیای بشار اسد تلاش می کنند؛ چرا که بودن یا نبودن او ارتباط مستقیم با حفظ توازن قوا در منطقه دارد. مساعی روس ها و چینی ها هم جنبه دیپلماتیک دارد و هم جنبه فشار و تهدید. درواقع آنها همان روشی را به کار می برند که مخالفان غربی اسد به کار بسته اند. ابزار در اختیار روس ها و چینی ها علاوه بر کارت وتو، حضور و بروز منطقه ای و مانور در آب های مدیترانه و حمایت لجستیکی از بشار اسد است؛ همان گونه که غربی ها هم اعلام کرده اند باید از مخالفان بشار اسد حمایت همه جانبه و اتحاد آنها را در برابر دمشق تقویت کرد.

چین و روسیه پس از مشاهده اجماعی که در مجمع عمومی سازمان ملل علیه بشار اسد صورت گرفت، بر آن هستند تا از نزدیک در جریان تحولات سوریه قرار بگیرند و تا جای ممکن بر مسیر تحولات داخلی این کشور تاثیر بگذارند. دیپلمات های چینی در سفر خود به دمشق اعلام کردند که می خواهند علاوه بر مقام های دولتی، با طرف های درگیر نیز گفتگو کنند و آنها را به خاتمه دادن به خشونت ها ترغیب کنند.

در همین حال رژیم های عربی که از وتوی پیشنهادشان توسط روسیه و چین ناراضی هستند، همچنان درصدد کمک به مخالفان و حفظ فشارهای منطقه ای و بین المللی بر دمشق هستند. آنها تلاش می کنند سفر و میانجی گری های چین و روسیه در سوریه را بی اثر کنند و وضع را همان گونه که هست پیش ببرند و اسد را در مخمصه و بحران نگه دارند و بدین طریق حرارت را در سوریه به نقطه اوج برسانند. آنها می دانند که تنها در صورت بسته ماندن درِ دیگ جوشان سوریه و بالا بردن میزان الحراره است که می توانند انفجاری عظیم درست کنند و به هدف خود نایل شوند. روسیه و چین نیز با علم به این موضوع از همه ابزار دیپلماتیک و غیر دیپلماتیک برای خلاصیدن بشار اسد از این فشار و نرسیدن درجه حرارت به نقطه انفجار استفاده می کنند.

می توان گفت اگر اعراب به پشتوانه بخش عمده جامعه بین الملل، تمام قد پشت مخالفان ایستاده اند، چین و روسیه – به همراه ایران - هم قصد خالی کردن پشت بشار اسد را ندارند و همچون سه پایه محکم او را سرپا نگه داشته اند.

پس از سفر معاون وزیر خارجه چین به سوریه که تنها یک روز پس از مخالفت پکن با قطعنامه مجمع عمومی انجام شد، یک مقام دومای روسیه نیز به سوریه خواهد رفت. نمایندگان روسی و چینی یکی پس از دیگری به دمشق می روند تا واسطه گفتگو با مخالفان، پایان دادن به درگیری ها و زمینه چینی برای همه پرسی قانون اساسی و سایر اصلاحات موردنظر بشار اسد باشند.

آنچه بیش از هر چیز برای طرف های روسی و چینی در سوریه اهمیت دارد، توقف هرچند کوتاه مدت خشونت ها در شهرهای مختلف سوریه است که دستاویز مناسب در اختیار منتقدان و مخالفان خارجی حکومت سوریه قرار می دهد تا فشارهای سیاسی و اقتصادی بر این کشور را همچنان حفظ کنند.