ایران فضا را برای مذاکره افغانستان-پاکستان مهیا کند

آنچه مشخص است این است که حاکمیت در کابل و به طور مشخص حامد کرزی، رئیس دولت در کابل و اطرافیان او، علاقه مند و مشتاق گفتگو با جریان طالبان بوده اند. این اشتیاق حدود سه سال پیش مشکلی نیز ایجاد کرد. در آن زمان فردی که مدعی بود از عناصر مهم طالبان است از کویته به کابل آمد و گفته شد که با رئیس دولت در کابل ملاقات کرده و وجوه قابل ملاحظه ای دریافت کرده است. بعدها مشخص شد که این فرد یک مغازه دارعادی بوده است با این کار کلاهی بر سر حاکمیت کابل رفت.

بنابراین به نظر می رسد که دولت افغانستان در هر مقطعی علاقه مند به مذاکره با رهبران طالبان بوده اند. یکی از اهداف اصلی تشکیل شورای عالی صلح گفتگو با جریان افراط بود که این رویکرد حتی منجر به شهادت برهان الدین ربانی هم شد. بنابراین علی رغم مواضع متفاوتی که حاکمیت کابل در ارتباط با مذاکره با طالبان داشته است، مرحله به مرحله به این سمت حرکت کرده است. همواره این گونه بوده است که پس از انتشار اخباری در مورد مذاکرات دولت افغانستان و جریان افراط، دولت ابتدا موضع می گرفت و سپس این گفتگو را تایید می کرد. آخرین خبری که پیش از این خبر منتشر شد این بود که گفته شد که حامد کرزی در حاشیه سفری به اسلام آباد نشست سه جانبه ای با حضور مقامات افغانستان، امریکا و جریان افراط داشته است. هرچند پس از این خبر جریان افراط با صدور بیانیه ای اعلام کرد که در چنین نشستی حاضر نبوده است. بنابراین می توان گفت که اشتیاق و علاقه به  گفتگو با جریان افراط از سوی دولت افغانستان همواره وجود داشته است و از سوی طالبان همواره انکار شده است. لذا چنین خبری که دولت افغانستان خواهان دیدار و گفتگو با رهبران طالبان در پاکستان در حاشیه نشست سه جانبه ایران، پاکستان و افغانستان بوده باشند چندان عجیب و غیر منطقی به نظر نمی رسد.
 

رد این درخواست از سوی پاکستان به چه معنا می تواند باشد؟

اولا به طور کل طبق شواهدی که وجود دارد در پاکستان در طول سالهای گذشته مقامات سیاسی فارغ از این که از چه حزبی باشند، کمتر پرونده افغانستان را در دست داشته اند. به عبارت دیگر در طول سالهای گذشته پرونده افغانستان از سوی نهادهای نظامی و امنیتی دنبال شده است. اگر این خبر درست باشد که به این معنی است که نهادهای امنیتی که مذاکرات با طالبان را مدیریت می کنند علاقه مند هستند که خودشان محوراین مذاکرات باشند و قاعدتا چنین فرصتی را در اختیار دولت افغانستان قرار نمی دهند و علاقه مند هستند که همان موضعی که خود جریان افراط اتخاذ کرده داشته باشند. این رویکرد مبنی بر این است که در ابتدا با آمریکا به توافق برسند و سپس به سراغ مذاکره با دولت افغانستان بروند. لذا بعید است با توجه به قرائن گذشته چنین فرصتی را در اختیار دولت افغانستان قرار دهند که به طور مستقیم و دوجانبه وارد مذاکره با رهبران طالبان شوند. این فرصتی بود که تهران می توانست به آن ورود کند و شرایطی را برای گفتگو فراهم کند.

از سوی دیگر این اقدام پاکستان می تواند یکی حرکت تاکتیک در راستای عدم پذیرش حضور این افراد در پاکستان باشد. به هر حال اگر پاکستان درخواست مقامات افغانستان را برای دیدار با رهبران طالبان در پاکستان می پذیرفت به این معنی بود که رسما حضور این افراد در خاک پاکستان را پذیرفته بود.

آیا شواهد جدی در مورد حضور این گروههای شورشی در پاکستان وجود دارد؟

آنچه مسلم است مخالفان دولت افغانستان که علیه حاکمیت در کابل سلاح گرفته اند در کره ماه که مستقر نیستند بلکه در همین منطقه حضور دارند. طبق شواهد و قرائنی که وجود دارد این افراد در نقاط مرزی پاکستان و افغانستان مستقر هستند. شواهدی که به واسطه بمباران های هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا به دست آمده این است که این گروهها در این مناطق حضور دارند. طبیعی است که در چنین شرایطی که پاکستان حضور این افراد و گروهها را در خاک خود نفی می کند حداقل به طور آشکار چنین گفتگویی را نپذیرند .

شما اشاره ای به نقش ایران کردید. ایران چه اقدامی می تواند بکند؟

تهران در طی همه سالهای گذشته استراتژی مشخصی نسبت افغانستان و پاکستان داشته است و آن هم توسعه و امنیت این دوکشور بوده است. بر اساس این استراتژی ایران ظرفیت این را دارد که شرایطی را فراهم کند که مسائل و مشکلات فی مابین اسلام آباد و کابل در چارچوب چتر منطقه ای حل کنند. یعنی به جای این که به سراغ کشورهای فرامنطقه ای بروند و یا اجازه ورود کشورهای عربی که کمترین نقش و جایگاه در مسائل افغانستان دارند، بدهند، تهران می تواند شرایطی را فراهم کند مطالبات دو طرف که منجر به توسعه و امنیت در منطقه شود، در ظرفیت مسائل منطقه ای حل شود. به نظر می رسد که تهران این ظرفیت را دارد و در نهایت باید چنین اقدامی را انجام دهد تا مسائل افغانستان و پاکستان در چارچوب منطقی طرح و حل شود و گفتگویی متوازن برقرار شود.

یعنی پیشنهاد شما میانجی گری ایران میان افغانستان و پاکستان است؟

اجازه دهید که از کلمه میانجی استفاده نکنیم. آنچه تهران می تواند انجام دهد چنانچه اشاره کردم فراهم کردن شرایطی است که این دو کشور بتوانند در فضای صمیمی مطالبات واقعی خود را مطرح کنند. به هر حال ما دو هزار کیلومتر مرز مشترک با این دو کشور داریم و می توانیم راستای امنیت در منطقه گامهای مهمی برداریم.