میزان برای ترک ها سازمان ملل است

 آیا ترکیه به دلیل تحریم نفتی ایران به دنبال جایگزینی برای کشور همسایه خود است؟

ترکیه هم درسیاست‌های اعلامی و هم سیاست‌های اعمالی خود، اعلام کرده است که خارج از چارچوب تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران از هیچ تحریمی تبعیت نمی‌کند و سیاست مستقلی را در پیش گرفته است. بنابراین با وجود اینکه اتحادیه اروپا و امریکا در پی تحریم ایران خارج از چارچوب سازمان ملل هستند، ترکیه از آنها تبعیت نخواهد کرد. ترکیه به چند دلیل این سیاست را دنبال می‌کند:

1.     همسایه ایران است و کشور دوست و مسلمان ایران است

2.     کشور قدرتمند بزرگی در جهان اسلام و در سازمان کنفرانس اسلامی و اکو با ایران همکاری دارد

در نتیجه طبیعی است که ترکیه از تحریم‌هایی که اتحادیه اروپا علیه نفت ایران اعمال می‌کند، تبعیت نکند که این سیاست را اعلام هم کرده است. اما زمانی‌ که این موضوع در چارچوب سازمان ملل طرح شود، آنگاه ترکیه به دنبال جایگزین خواهد بود.

در این فضا کشورها در مناسبات خود با کشورهای دیگر دوستان و دشمنان دایمی ندارند و هر کشوری به دنبال منافع ملی خودش است. به عبارت دیگر ممکن است ترکیه از این فرصت استفاده کند تا به دنبال چانه‌زنی برای خریدنفت از ایران باشد. اما به نظر می‌رسد که به ترکیه تا زمانی‌که از سوی سازمان ملل متحد تحریمی قابل اجرا نباشد، به دنبال جایگزین برای ایران نخواهد بود.

آیا نگرانی از عدم فروش نفت به کشورهایی همچون ترکیه و هند سبب شده است که فضای روانی منفی در ایران پدید آید؟

نگرانی بوجود آمده در جامعه ایران بیشتر پس از اعلام  رییس اتاق بازرگانی ایران بود که گفته بود اگر روند بدین شکل ادامه پیدا کند، در ایران قحطی خواهد شد. در حالیکه طرح چنین مسایلی صحیح نیست، چراکه ایران کشور قدرتمندی است و سرانه تولیدات کشاورزی ایران بیش از یک و نیم تن است، یعنی کشور ما بیش از حدود 120 میلیون تن تولیدات کشاورزی دارد. بنابراین در چنین شرایطی است که مقامات ایران نیز بر این امر تاکید دارند که کاش روزی شود که وابستگی دولت به نفت به حداقل برسد. البته در سال‌ها و دهه‌های آینده به دلیل رشد جمعیت، ایران بیشتر نیازمند نفت در داخل کشور خواهد بود تا اینکه به فکر صادرات آن باشد. بنابراین به نظر می‌رسد  در داخل کشور، ایران پتانسیل‌های قدرتمندی از نظر تامین نیازمندی‌ها دارد و تنها مشکل مدیریت منابع است.

بنابراین راهکار ایران در مقابل تحریم‌ها مدیریت منابع انسانی و طبیعی است؟

اگر ایران به شکل صحیحی منابع را مدیریت کند، دیگر از تحریم‌ها نباید هراسی داشته باشد. چراکه در اوایل انقلاب هم با این تحریم‌ها مواجه بودیم. ایران از نظر سرمایه‌های انسانی هم کشوری قدرتمند است و نیروی انسانی فعالی در زمینه سلول‌های بنیادی گرفته تا تکنولوژی هسته‌ای و صنعت تلاش کرده است. حال در این شرایط تحریم‌ها به قول امام راحل این محاصره اقتصادی‌ها برای ایران نعمت است. مشکل ایران در شرایط تحریم این است که سرمایه‌های اجتماعی باید مدیریت شود. تحریم فضای روانی ایجاد می‌کند و با بیان موضوعاتی ازجمله قحطی در ایران، بیشتر وحدت ملی خدشه‌دار می‌شود.

در نتیجه ایران با اتکا به سرمایه‌ها و منابعی که دارد نباید ترسی از این داشته باشد که ترکیه از ایران نفت خریداری نکند، البته باید در سیاست خارجی در تعامل و چالش با این مسایل باشیم. همچنین در روابط ایران و ترکیه مشکلی بوجود نخواهد آمد، چراکه ترکیه تنها در چارچوب سازمان ملل عمل می‌کند و تا به امروز هم نشان داده به تحریم‌هایی که توسط امریکا و غرب علیه ایران اعمال می‌شود، توجه نخواهد کرد.

تاثیر این تحریم و قطع مراودات تا چه اندازه بر ترکیه تاثیرگذار خواهد بود؟

سطح روابط تجاری ایران با ترکیه در سال‌های اخیر به ویژه پس از به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه در این کشور، بسیار گسترش پیدا کرده است. البته ایران با ترکیه در زمینه سپر دفاع موشکی امریکا در این کشور چالش‌هایی نیز با یکدیگر دارند. اما در نهایت اگر ترکیه با ایران مراودات نداشته باشد، متضرر خواهد شد. چراکه حجم بالای ترانزیت کالا میان دو کشور وجود دارد و ترکیه از طریق ایران به آسیای مرکزی متصل می‌شود. همچنین در چارچوب سازمان اکوست که ترکیه می‌تواند نقش فعال‌تری داشته باشد و از این پتانسیل استفاده کند. در صورتی‌که اگر روابط قطع شود و یا مراوات با مشکلاتی مواجه شود، طبیعی است که ترکیه هم بسیار متضرر خواهد شد.

ایران و ترکیه برای یکدیگر از اهمیت بالایی برخوردار هستند و سال‌های سال است که این دو کشور همسایه روابط مسالمت‌آمیزی با هم داشتند. شاید ترکیه تنها کشوری میان کشورهای همسایه ایران باشد که در حدود سه قرن مرزهای دو کشور با ثبات بوده و مقامات ترکیه هم به این امر اذعان دارند. اگر ترکیه به اتحادیه اروپا بپیوندد، ایران هم با اتحادیه اروپا همسایه خواهد شد و مشکلاتی که میان دو کشور بوجود خواهد آمد تاثیر متقابل بر هر دوی آنها دارد. از این منظر دولتمردان ترکیه به مساله توجه دارند و بارها نیز اعلام کرده‌اند که ایران برای ما کشور مهمی است و اتفاقاتی که در ایران می افتد، تاثیر مستقیم بر کشور ما خواهد داشت. بنابراین ترکیه نیز در زمینه مسایل نظامی و سپر دفاع موشکی باید ایران هم مورد ملاحظه قرار بگیرد و به خواسته‌ها و نگرانی‌های ایران توجه داشته باشند.  

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی