چرا اخوان پیشنهاد ایران را جدی نگرفت؟

دیپلماسی ایرانی:‌ رهبران اخوان المسلمین سوریه می گویند که جمهوری اسلامی پیشنهاد میانجیگری میان این گروه مخالف حکومت سوریه و بشار اسد را داده است.

به گفته محمد فاروق، معاون دبیرکل اخوان المسلمین سوریه، ایران از طریق یک واسط ترک به آن ها پیشنهاد کرده[1] که حکومت را در این کشور در دست گرفته و در مقابل بشار اسد رئیس جمهوری باقی بماند.بر اساس جزئیاتی که این رهبر اخوان المسلمین ادعا کرده است، طرح ایران ابتدا تشکیل حکومتی با چهار وزیر اخوانی در مقابل فروگذاردن درخواست برکناری اسد بوده است و حتی اندکی بعد ایرانی ها تشکیل حکومتی یکپارچه اخوانی را در مقابل باقی ماندن بشار اسد در منصب خود پیشنهاد داده اند.

رهبران این گروه می گویند که این پیشنهاد را رد و به طرف ایرانی تاکید کرده اند که به هیچ وجه حاضر به پذیرش بشار اسد در راس نظام سوریه نخواهند شد.در صورتی که روایت رهبران اخوان المسلمین درباره میانجیگری جمهوری اسلامی درست باشد، باید گفت که  آن ها به راه حلی واقع بینانه برای خروج سوریه از بن بست کنونی پشت پا زده اند.

ده ماه از آغاز اعتراض ها در سوریه می گذرد. برآیند رویدادهای این دوره نشان می دهد که هم بشار اسد و هم مخالفان رژیم، که میان گرایش های ایدئولوژیک و رهبری داخل و خارج چند پاره باقی مانده اند، دارای پایگاه اجتماعی بزرگی در داخل کشور هستند. ناتوانی اپوزیسیون سوریه در ترتیب دادن حتی یک راهپیمایی ضد حکومتی بزرگ در دمشق و حلب، دو شهر اصلی و بزرگ سوریه، نشان دهنده ضعف های مخالفان حکومت سوریه و استمرار مشروعیت بشار اسد در بخش های قابل توجهی از جامعه این کشور است. در عین حال ارتش و دستگاه های امنیتی حکومت منسجم و فعال باقی مانده اند که نشان می دهد که راه فروپاشی نظام سوریه طولانی خواهد بود و ممکن است فرایند چندین ساله و بسیار پر هزینه ای را طی کند.

با این وصف، اپوزیسیون برای خروج از این بن بست امیدی جز اقدام مستقیم نظامی خارجی ندارد که بعید به نظر می رسد با توجه به مواضع سرسختانه روسیه و چین و پیامدهای منطقه ای آن، ترکیه وناتو به دنبال چنین سناریویی باشند. برخی رهبران مخالف در سوریه، از جمله اخوان المسلمین، خواستار مداخله خارجی و در عمل حمله نظامی برای سرنگونی رژیم بشار اسد شده اند. این سناریو، به قول میشل کیلو، از رهبران مخالفان، سوریه را وارد مرحله ای تاریک و بسیار خطرناک خواهد کرد که سرانجام آن می تواند تبدیل شدن این کشور به لبنان یا عراقی دیگر باشد.

به نظر می رسد واقع بینی حکم می کرد که اخوانی ها پیشنهاد میانجیگری ایران را با جدیت بیشتری پیگیری کرده و با در نظر گرفتن محدودیت های اپوزیسیون، پایگاه حاکمیت در میان اقلیت ها و طبقه متوسط شهری و همچنین سردرگمی قدرت های خارجی در پرونده سوریه، به راه حلی کم هزینه برای اصلاحات در کشور تن می دادند. حتی در صورتی که این راه حل با کارشکنی رژیم سوریه روبرو می شد، در نهایت مخالفان می توانستند بخش بزرگتری از جامعه را نسبت به نیات خود برای تغییر قانع و با خود همراه سازند. با این حال به نظر می رسد اخوانی ها و برخی سران مخالف بیش از آنکه به یک فرایند داخلی برای گفتگو با نیروهای اجتماعی حامی نظام، کسانی که در واقع وجودشان یکسره توسط مخالفان انکار می شود، بیندیشند؛ منتظر یک معجزه خارجی هستند که کار بشار اسد را یکسره کرده و حکومت را تحویل آن ها دهد.

در حالی که تحریم های غرب، پترودلارهای شیخ نشین ها و نصیحت و تهدید ترک ها از نرم ساختن بشار اسد و مصالحه میان وی و مخالفان بازمانده، نقش ایران و روسیه برای یافتن راه حلی سیاسی برای بحران سوریه بیش از پیش برجسته می شود. از اینرو، شاید اخوان المسلمین سوریه فرصتی مناسب را برای حل سیاسی بحران از دست داده باشد.