توانایی مالکی در جمع اضداد

دیپلماسی ایرانی: بر کسی پوشیده نیست که جمهوری اسلامی ایران نفوذ بسیاری در عراق دارد. این نفوذ زمانی شکل گرفت که نظامیان امریکایی صدام حسین، رئیس جمهوری مخلوع عراق را در سال 2003 سرنگون کردند و پس از آن بسیاری از گروه‌های سیاسی عراقی در تبعید از ایران به عراق بازگشتند. افرادی که اکثرا شیعه بودند و به دلیل قلع و قمع و سرکوب‌های گسترده صدام حسین مجبور شده بودند که ترک دیار کرده و به ایران بروند. ایران همواره از این جریان‌ها  حمیات کامل کرده است و تا آخر هم پشتیبان آنها خواهد بود و برای این که ظفرمندی به عراق بازگردد در کنار آنها تا آخر خواهد ایستاد.

نفوذ ایران در عراق زمانی دو چندان شد که تقسیم بندی‌های طایفه‌ای پس از سقوط صدام حسین و تحت اشغال اشغالگران امریکایی رنگ و بوی تازه‌ای به خود گرفت. در آن موقع شیعیان عراق در برابر حمایت بی‌شائبه کشورهای عربی عموما سنی مذهب از جریان‌های سنی دست به دامن ایران شدند تا بتوانند در برابر قوه ایذایی اهل تسنن مقاومت کنند. سنی‌ها در ابتدای امر حاکمیت شیعیان را به رغم پیروزی دموکراتیکشان در انتخابات متعدد به رسمیت نشناختند و حاضر نشدند که با آنها در اداره کشور مشارکت کنند.

از سوی دیگر اشغالگر امریکایی نیز نتوانست اوضاع را از لحاظ ثبات و امنیت به دوران قبل از سقوط صدام یا دورتر از آن برگرداند. حتی برخی افراد معتقدند که امریکایی‌ها در این کار تعمدی داشتند و خباثت به خرج داده‌اند. به هر حال هر چه باشد، نتیجه یک چیز بیشتر نیست و آن این که امریکایی‌ها ناچار شدند با شیعیان تعامل داشته باشند. به خصوص این که به رغم دشمنی آنها با ایران که از شیعیان حمایت قاطع می‌کرد، توانستند از راه‌های دموکراتیک و با شرکت در انتخابات به قدرت برسند.

با همین پشتوانه، نوری مالکی، نخست‌وزیر عراق به فاصله بسیار کوتاهی پس از عقب‌نشینی نیروهای امریکایی از عراق به دستور دستگاه قضایی عراق طارق الهاشمی، معاون رئیس جمهوری و دو هم‌پیمانش رافع العیساوی و صالح المطلک را به اتهام دست داشتن در عملیات تروریستی و جنایتکارانه تحت پیگرد قضایی قرار داد. طارق الهاشمی که رسما اعلام شد، تیم محافظتی‌اش همگی تروریست بوده‌اند. این سه نفر همگی مورد حمایت کشورهای عربی متخاصم با ایران هستند و مدت‌ها از حمایت امریکا برخوردار بوده‌اند. به هر حال این قضیه ادامه دارد و فعلا به نتیجه‌ای نرسیده است. ولی اهمیت آن در این است که این اتفاق فورا پس از عقب‌نشینی امریکایی‌ها از عراق رخ داده است. ایران در این قضیه همانند همیشه در کنار نوری مالکی ایستاده است. از این رو می‌توان گفت که بدین ترتیب این پیام هم به گوش امریکایی‌ها رسیده که ایران پرنفوذترین کشور در عراق است و با خروج نیروهای امریکایی از عراق ایران می‌تواند به سرعت جای خالی آنها را پر کند.

طبیعتا در عراق جریان‌های دیگری هستند که در برابر مالکی ایستاده‌اند. اعضای العراقیه دشمن حقیقی مالکی محسوب می‌شوند. ایاد علاوی از این که نتوانسته مجددا نخست‌وزیر عراق شود به شدت ناخرسند است و برای همین رقابت با مالکی را به تصفیه حساب شخصی با او تبدیل کرده است. اما کسانی که شخصیت مالکی را خوب می‌شناسند، می‌دانند که او در این گردونه رقابت تا چه اندازه از ایران کمک گرفته است. مالکی از جایگاه خود به خوبی آگاه است و خوب می‌داند از ابزارهایی که در اختیار دارد چگونه به بهترین نحو استفاده کند.

در عین حال عده‌ای نیز بر این اعتقادند که نه تنها ایران از مالکی حمایت می‌کند بلکه نخست‌وزیر شیعه عراق مورد حمایت امریکایی‌ها نیز هست. مالکی به دلایل بسیار موفق شده واشنگتن و تهران را به رغم برخورداری از مواضع متضاد در کنار خود نگه دارد. یکی از مهم‌ترین دلایل حمایت امریکایی‌ها از مالکی این است که می‌گویند در وضعیت حساس فعلی کسی بهتر از او و برای جایگزینی او سراغ ندارند. نه عادل عبدالمهدی، معاون سابق ریاست جمهوری که از رهبران مجلس اعلا به ریاست سید عمار حکیم محسوب می‌شود و نه ابراهیم جعفری که به رغم برخورداری از فن سخنوری‌اش نمی‌توانند جای مالکی را بگیرند. ایاد علاوی نیز که تلاش بسیاری کرد به این پست بازگردد به‌رغم شخصیت قدرتمندی که دارد و به رغم پیروزی در خور توجه فهرستش که البته از سوی شیعیان انتخاب نشد بلکه بیشتر سنی‌ها او را انتخاب کردند، شانس رسیدن به پست نخست‌وزیری را ندارد و در حال حاضر نیز حداقل در این مرحله اختلاف‌های مهم و سنگینی با امریکایی‌ها پیدا کرده است. دکتر احمد چلبی نیز به هیچ وجه نمی‌تواند نخست‌وزیر شود چرا که امریکایی‌ها به شدت با او مخالفند و او را که زمانی طرف امریکایی‌ها بود و با آنها وارد عراق شد در حال حاضر مهره ایران می‌دانند.

اگر چه نوری مالکی در اداره دولتش خود محوری‌هایی دارد ولی بی‌شک قطعا با شیوه خودش در اداره عراق موفق خواهد شد هر چند که تحولات اخیر به ویژه قضیه طارق الهاشمی دردسرهایی برای او ایجاد خواهد کرد. اگر چه قضیه طارق الهاشمی یک قضیه کاملا قضایی است و باید از چارچوب قضایی حل و فصل شود.