مناقشه تازه‌ای در راه است؟

دیپلماسی ایرانی: در شرایط حاضر یکی از نقاط اختلاف نظر میان ایران و افغانستان، بحث هایی است که بر سر انعقاد تفاهم نامه استراتژیک بین کابل و واشنگتن در جریان است. امریکا که ده سال است در افغانستان حضور دارد و طی این مدت باعث شده تا کابل و تهران، روابط نه چندان گرمی پیشه کنند، قرار است بر مبنای این معاهده جدید، تداوم حضور سیاسی و نظامی خود را در این منطقه تضمین کند و ثبات مطلوب خویش را در میان مخالفت های پاکستان و ایران در منطقه مستقر کند.

حامد کرزی از زمانی که موضوع تفاهم نامه استراتژیک را پیش کشید و به دنبال جلب نظر شریکانی فرامنطقه ای برای پوشش دادن دغدغه های امنیتی و سیاسی اش رفت، مخالفت تهران و اسلام آباد را برانگیخت و مناسبات خود را با این دو همسایه مهم به رکود و سردی کشاند.

طی روزهای گذشته جمهوری اسلامی ایران با مشاهده تحرک ها و توطئه های دشمنان خارجی، دست به مانورهایی سیاسی و نظامی زد و قدرت بازدارندگی اش را به رخ همسایگان و غریبان کشید. اما در این میان طرح مناقشه مرزی بین ایران و افغانستان یک موضوع تازه است. گویی توده ای سیاه و متشکل از همه نگرانی های ده ساله ایران قرار است در قواره یک تهدید تازه از خاک افغانستان سر بر آورد و شکل بگیرد و سایه اش را بر مرزهای شرقی کشورمان بیندازد. و گویی مسئولان و مقام های ایرانی با درک این تهدید نوظهور یا بالقوه، مانور "شهدای وحدت" را در نزدیکی مرز افغانستان تدارک دیده اند تا امریکایی ها متوجه آگاهی ایران از این مسئله شوند و افغان ها نیز یک پیام هشدار دریافت کنند.

حضور نیروهای امریکایی در افغانستان به خودی خود تهدیدی برای ایران به شمار می رود و در ماه های گذشته که فضای متشنجی بین تهران و قدرت های غربی پدید آمده، این حضور پررنگ تر و حی و حاضرتر از قبل به نظر می رسد.

دیروز خبر رسید که وزارت "سرحدات (مرزها)، اقوام و قبایل" افغانستان قصد دارد درباره آنچه تخلفات مرزی ایران می نامد، با مقام های ایرانی گفتگو کند. محمد یعقوب احمدزی معاون این وزارتخانه به رادیو آزادی گفته است که این گفتگوها در آینده نزدیک با یک هیات ایرانی که به کابل خواهد رفت صورت می گیرد.

او در تشریح ادعای خود مبنی بر بروز تخلفات مرزی از سوی ایران گفته است: "همانطور که می دانید فعلاً وضعیت ناامنی در افغانستان حکمفرماست و ایران با استفاده از این موقعیت، برخی تخلفات و تجاوزات را مرتکب شده و پاسگاهی را چندی پیش در خاک افغانستان ایجاد کرده است."

در برخی گزارش ها نیز ادعا شده است که ایران می خواهد برای از میان برداشتن مشکلات مرزی با افغانستان، نقاط جدید مرزی بین دو کشور مشخص و علامت گذاری شود.

برخی تحلیل گران مسائل منطقه ای در افغانستان می گویند که نگرانی ایران از حضور نیروهای امریکایی در افغانستان و قرار بر ایجاد روابط درازمدت استراتژیک میان کابل و واشنگتن سبب شده است تا این کشور از یک سو مانوری نظامی را در نزدیکی مرز افغانستان برپا کند و از سوی دیگر بحث درباره مشکلات مرزی را پیش بکشد.

اکنون این احتمال وجود دارد که افغانستان نیز اقدام به تاسیس پاسگاه های مرزی تازه ای کند و برای تعیین نقاط مرزی با ایران، تصمیماتی بگیرد که به بروز مناقشات بین دو طرف بینجامد.

گفته می شود قرار است یک هیات ایرانی به کابل برود و در مورد مسائل مرزی با مقام های افغان صحبت کند. چندی پیش یک هیات افغانی که به مرز افغانستان و ایران رفته بود، با طرف ایرانی در زمینه حل و فصل مشکلات مرزی به توافق نرسید. همچنین چند هفته پیش خبر رسید که مرزبانان افغانی ولایت نیمروز پس از آنکه مانع ایجاد یک پاسگاه مرزی ایران در حوالی قلمرو افغانستان شدند، با مقابله نیروهای مرزی ایران روبرو شدند و بین دو طرف درگیری روی داد.

طی سالیان دور مالکیت بر ناحیه نیمروز یکی از مسائل مورد اختلاف بین نیروهای مرزی دو طرف بوده و تاکنون به نتیجه ای نرسیده است. در صورتی که این مسئله دستاویز اختلاف هایی بین تهران و کابل قرار گیرد، می تواند به میدانی تازه برای رویارویی و باز شدن اختلاف های تهران و واشنگتن تبدیل شود.