دیپلماسی فعال‌تر نیاز امروز ایران

با توجه به سفری که آقای احمدی‌نژاد از روز یکشنبه به کشورهای امریکای لاتین  خواهد داشت، توسعه این روابط را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا این روابط صرفا بر اساس روابط اقتصادی پایه‌گذاری شده و یا اهداف سیاسی هم از این سفرها دنبال می‌شود؟

 امریکای لاتین به خودی‌خود یک پتانسیل به حساب می‌آید. به عبارت دیگر قاره‌ای با پانصد میلیون جمعیت با امکانات خدادادی فراوان است و برخی از کشورهای آن همانند برزیل که شاید در دهه آینده حرف اول را از حیث محصولات کشاورزی در دنیا بزند،‌بسیار موفق هستند. بنابراین هر کشوری دوست دارد که با داشتن روابط اقتصادی که به تبع آن روابط سیاسی را نیز به همراه خواهد داشت، حضور موثری در این کشورها داشته باشد. جمهوری اسلامی ایران نیز پس از پیروزی انقلاب اسلامی طبیعی بود که کانون مراوده و روابط خود را از کشورهایی که تفکرات خاصی داشتند به سمت و سوی کشورهای دیگری ببرد. از آن جمله می‌توان به کشورهای امریکای لاتین، افریقا و کشورهای جنوب شرق آسیا اشاره کرد که پس از پیروزی انقلاب اسلامی تعداد سفارتخانه‌های ما بیشتر از گذشته شد، درنتیجه روابط سیاسی و اقتصادی‌مان هم با این کشورها بیشتر شد. به طور طبیعی پاسخ به سوال شما مثبت است. یعنی نفس داشتن روابط سیاسی و اقتصادی با توجه به ظرفیت‌های موجود در کشورهایی که ذکر شد، خوب است،اما نکته‌‌‌ حائز اهمیت این است که ایران باید درسیاست خارجی خود به گونه‌ای رفتار کند تا در شرایط خاص این کشورها احساس نکنند که ایران به سوی آنها می‌رود، بلکه روابط متعادل وزین باید برای همه فصول باشد که چنین رویکردی یقینا موثرتر خواهد بود. ضمن آنکه باید توجه داشته باشیم علیرغم آنکه در اکثر این کشورها در طول سال‌های اخیر حکومت‌های ضدامریکاییبرسرکار آمدند، اما چنین مساله‌ای به منزله آن نیست که هرگونه روابطی را با ایران برقرار کنند. به عبارت دیگر از یک سو خط قرمز‌ آنها با امریکا مشخص بوده و از سوی دیگر توان آنها نیز در رابطه با ایران مشخص است. اما به طور کلی این سفر می‌تواند سفر خوبی باشد و مورد بهره‌برداری قرار بگیرد، به شرط آنکه ایران هم به شکل صحیحی در روابط خود با این کشورها عمل کند. متاسفانه برخی از این کشورها گلایه‌مند هستند که قول‌هایی به آنها داده شد، اما هنوز عمل نشده است و برخی مواقع مورد توجه قرار نگرفته و یا به فراموشی سپرده شدند.

سخنگوی وزارتخارجه امریکا نسبت به سفر آقای احمدی‌نژاد به این کشورها هشدار داده است که اکنون زمان تعمیق روابط اقتصادی و امنیتی با ایران نیست. تا چه اندازه کشورهای امریکای لاتین به این هشدارها توجه می‌کنند؟

 ما بارها اعلام کرده‌ایم که کشورها مستقل هستند. بنابراین با توجه به چنین اخطاری که امریکا داده، ممکن است کشورهای امریکای لاتین هم پاسخ دهند که آنها مستعمره و یا حیاط خلوت امریکا نیستند که امریکایی‌ها هر توصیه‌ای بکنند و آنها نیز موظف باشند تا به حرف‌های آنها عمل کنند. درنتیجه چنین رفتاری حتی از دید خود امریکایی‌ها غیرپسندیده است. چراکه هر کشور مستقلی این حق را دارد که سطح روابط خود را با سایر کشورها بر اساس منافع ملی خودش تنظیم کند. با توجه به اینکه امریکایی‌ها نیز سطح روابط خود را با سایر کشورها بر اساس منافعشان تنظیم می‌کنند. اینکه امریکایی‌ها هنوز قصد آن داشته باشند که همانند گذشته از موضع قدرت به کشورهای دیگر دستور دهند و کشورها هم بی چون و چرا اوامر آنهارا اطاعت کنند، دیگر دوره اینگونه رفتارها به پایان رسیده است. اما آنچه که امروزه از این نوع گفتمان‌ها استنباط می‌شود، این است که دلیل آن تشنجاتی است که مدتی میان ما بوجود آمده است. هنر دیپلماسی ایران  باید در این شرایط به گونه‌ای باشد که این تشنجات را کنار بگذارد و با توضیح خودش به کشورها و سازمان‌های موثر در دنیا نشان دهد که حرف امریکایی‌ها درباره ایران صحیح نیست. دیپلماسی فعال ایران باید در چنین روزهایی خودش را نشان دهد. در نتیجه باید باگفتگو و تعامل این مشکلات را حل کرد. متاسفانه در چنین مقاطعی که کشور به آرامش نیاز دارد، برخی حرف‌ها در داخل شنیده می‌شود که صداهای خوبی نیست و سبب می‌شود تا جمع عظیمی از دنیا علیه ایران بسیج شوند که در نهایت به نفع منافع ملی ما نیست. بنابراین هنر دیپلماسی وزارتخارجه این روزها باید این باشد که بتواند ثابت کند تا ایران آن کشوری که امریکایی‌ها درجهان از آن ترسیم کرده‌اند، نیست و هرچه شفاف‌سازی در زمینه‌های مختلف بیشتر باشد،کمک می‌کند تا منافع ملی خود را در جای‌جای دنیا بیشتر مورد توجه قرار دهیم.

آیا با گسترش روابط ایران با امریکای لاتین، از فشار بین‌المللی بر ایران کاسته خواهد شد؟

بله پاسخ به این پرسش مثبت است. بحث این است که ایران چگونه می‌تواند منافع خود را درسایر کشورها تامین کند. لازمه این کار این است که با دیپلماسی فعال ثابت کنیم که امریکایی‌ها در مورد ایران اشتباه می‌کنند و مطالبی که درباره ایران گفته می‌شود، واقعی نیست. هرچند که متاسفانه در داخل هم ممکن است چندصدایی‌ وجود داشته باشد که البته هنر دیپلماسی ایران باید همین جمع نقیضین باشد.

اگر امروزه در دنیا امریکا و اسراییل فریاد می‌زنند که ایران به دنبال سلاح هسته‌ای است، ایران باید با تدابیر درست خود نشان دهد که از جهات مختلف دنبال چنین کاری نیست. حال در چنین شرایطی قضایای مربوط به تسخیر سفارت انگلیس بوجود می‌آید، عملی که هیچ‌یک از مقامات عالیرتبه نظام با آن موافق نبودند و یا در همین مقطعی که ایران با پیام صلح و دوستی مانوری را در آبهای خلیج‌فارس انجام می‌دهد،‌متاسفانه مساله بستن تنگه هرمز مطرح می‌شود. در نهایت مجموع چنین مسایلی به ایران هراسی و به امریکایی‌ها کمک می‌کند تا اهداف ضدایرانی خود را بیشتر پیش ببرند. وظیفه وزارتخارجه است که در چنین شرایطی قاطع به میدان بیاید. اما در برخی موارد شاهد هستیم که وزراتخارجه هم از مسایلی که در حال اتفاق است، عقب است. بنابراین ایران نیاز به دیپلماسی فعال‌تری دارد تا بتواند به اهداف خود سریع‌تر برسد. 

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی