اخوان محتاطانه گام برمی دارد

 برای بسیاری از مصریان غیرقابل باور است که در انتخاباتی شرکت می کنند که دیگر مبارک و خاندان وی صحنه گردان آن نیستند ، انقلاب ژانویه 2011 به رغم هزینه های مالی و جانی فراوان بر مردم نیل و نیز مقاومت شکننده شورای عالی نظامی حاکم بر مصر برای حفظ نفوذ سنتی خود در حال ثمر دادن است. در طول نزدیک به یک سال پس از سقوط دیکتاتور سابق مبارک ، تنش های سیاسی و تداوم اعتراضات مردمی به دلیل اهتمام جدی نظامیون برای باقی ماندن در قدرت و تن ندادن به اصلاحات ساختاری و سرکوب شدید معترضین در هفته های اخیر که به کشته شدن 17 نفر انجامیده ، شرایط را برای بحران دامنه دار و بروز خشونت های فزاینده سیاسی و اجتماعی آماده ساخته است.

با این وجود فرایند انتخابات پارلمانی مصر تحت تاثیر خشونت ها قرار نگرفته و مشارکت مردم در دو مرحله قبلی چشمگیر بوده است. به طوری که مشارکت60 درصد از واجدین شرایط در این انتخابات یک تجربه ارزشمندی از مردم سالاری را در کشور مصر نشان می دهد ، آن چه مشخص است مرحله سوم انتخابات پارلمانی مصر نیز با پیروزی اسلامگرایان به رهبری اخوانی ها (حزب آزادی – عدالت) همراه خواهد شد و جریانات سکولار و لیبرال چالش جدی در برابر پیروزی قطعی اسلامگرایان محسوب نمی شوند. چرا که نتایج انتخابات پارلمانی در دو مرحله قبلی نشان داد که سکولارها به دلیل عدم داشتن پشتوانه مردمی و برنامه ریزی هدفمند در کسب نتایج قابل قبول عاجزند. گرچه رهبران لیبرال دلایل این شکست را در نبود بودجه کافی و نیز تفاهم نانوشته بین احزاب اسلامی و نظامیون مبنی بر برگزاری انتخابات در موعد مقرر می داند ولی قراین موجود نشان می دهد که رهبران سکولار شکست را پذیرفته اند و از این رو اخوانی ها خود را برای نبرد نهایی و پیچیده با نظامیوین و وابستگان رژیم مبارک از یک سو و نیز چگونگی تعامل احتمالی با جریانات سلفی  در تقسیم فرایند قدرت سیاسی آماده می کنند ، آن چه مسلم است اخوان المسلمین اگر در مقطعی هم با شورای نظامی بر سر برگزاری انتخابات پارلمانی و جلوگیری از گسترش اعتراضات مردمی به توافقاتی هم رسید.

البته این تفاهم، بیشتر تاکتیکی بوده است و نمی توان آینده ارتباط اخوان المسلمین را با نظامیون بدون تنش ارزیابی نمود، چرا که اخوان المسلمین با صبغه ای دینی و با توجه به اقبال عمومی نسبت به این جنبش نمی تواند با خط مشی نظامیون در تداوم به کارگیری قوه قهریه و رویه های پلیسی علیه مردم و نیز تلاش هم زمان ژنرال ها برای حفظ روابط سنتی با امریکا و اسراییل موافقت کند. از این رو باید گفت : که اخوانی ها با تجربه اندوزی از گذشته در تلاشند که با کاستن از خشونت فزاینده سیاسی ، زمینه ساز برگزاری مرحله نهایی انتخابات پارلمانی در فضای آرام باشند ، بنابراین رهبران اخوانی مسیر نیل به قدرت را از طریق انتخابات چند حزبی و مشارکت گسترده مردمی می داند و بر این واقف اند که خشونت و تنش های سیاسی موجود در جامعه هیچ کمکی به تحقق اهداف آنها نمی کند. برخی بر این باورند که اصولاً اخوانی ها با ارتباط پنهانی با نظامیون و مذاکرات پشت پرده با رهبران امریکا قول دادند که پس از کسب پیروزی در انتخابات پارلمانی بر حفظ قرارداد کمپ دیوید و ارتباط با غرب وفادار باشند و هیچ گونه توافقی با سلفیون به عنوان دومین گروه اسلامگرا مبنی بر لغو قرارداد کمپ دیوید و نیز بازگشت کامل به احکام شریعت ندارند ، آنچه مسلم است در میان نظامیون نیز اخوانی ها نفوذ اثربخشی خود را دارند ، به طوری که گرچه ژنرال های پایه یک دوره مبارک اکثر طرفدار سکولار و لیبرال ها هستند با این وجود باید گفت رده های میانی ارتش مخالفتی با آرمانهای اخوان المسلمین و حزب تازه تاسیس آن (آزادی – عدالت) ندارد.

در این میان مدل مدیریتی امریکایی ها هم کاستن از تندروی های داخلی و حفظ حداقل منافع راهبردی در کشور مهم و تاثیرگذار در منطقه مصر تدوین یافته است. بی تردید برخی از جریانات تندرو اسلامگرا اولویت های داخلی و خارجی اخوانی ها را نوعی بدعت و چرخش از آرمان ها و یک نوع گام به عقب ارزیابی می کنند با این وجود باید گفت : اخوانی ها با نگاه واقع بینانه به صحنه سیاسی و اجتماعی و نیز تحولات منطقه و محدودیت ها و محذورات خویش به تبیین اولویت های خود در مصر جدید می پردازند.