بحران سوریه/ اروپا کنار اتحادیه عرب و عراق در نقش ایران

رژیم بشار اسد در آخرین واکنش خود به طرح اتحادیه عرب اعلام کرد که آن را می پذیرد ولی به شروطها. اتحادیه عرب نیز به خوابی یک هفته ای رفت تا به زعم خودش پیشنهادها و اصلاح های سوری را بر طرح اعراب بررسی کند و پاسخ دهد. اعراب می گویند نظرشان را تا آخر این هفته در این باره اعلام می کنند. اما قرائن حاکی از آن است که در این فاصله نیز فشارهایی به دولت اسد وارد می شود تا شرایط اتحادیه عرب را بی قید و شرط بپذیرد.

روز جمعه سران اتحادیه اروپا در پایان نشست دو روزه خود در بروکسل، نگرانی مجدد خود را بابت استفاده رژیم اسد از نیروی نظامی علیه تظاهرکنندگان ابراز کردند و دولت این کشور را به اجرای طرح اتحادیه عرب فرا خواندند. در سندی که در این باره منتشر شد تاکید شده است: "شورای اروپا حمایت خود را از تلاش های اتحادیه عرب مورد تاکید قرار داده و رژیم سوریه را به رعایت کامل طرح اقدامات پیشنهادی اتحادیه عرب فرا می خواند." سران اتحادیه اروپا همچنین تمام اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد را به اتخاذ مواضع مسئولانه درباره اوضاع سوریه فراخواندند.

چندی است ترکیه نیز در قبال سوریه سکوت اختیار کرده و منتظر روزهای آینده و پیغام های و پسغام های دمشق و اتحادیه عرب است. ترکیه در هفته های گذشته رویکرد تندوتیزی در برابر بشار اسد از خود نشان داد و بارها او را به ترک حکومت و دست شستن از خشونت دعوت کرد. پس از آن از روند تحولات و ظاهر قضایا اینطور برمی آید که آنکارا حکمیت و میانجی گری اتحادیه عرب را در مورد سوریه پذیرفته و همچون اروپایی ها کار را به اعراب واگذار کرده است.

اما از سوی دیگر عراق که همراه و همسوی طرح های اتحادیه عرب درباره سوریه نشد و در کنار لبنان قرار گرفت، اعلام کرده است که می تواند در قضیه سوریه میانجی گری کند. برخی کارشناسان منطقه ای بر این باورند که عراق درواقع همان ایران است که می خواهد از دری دیگر وارد شود و بر ابتکار عمل های اعراب تاثیر بگذارد و دست کم از شدت و تندی تصمیمات آنها در قبال دمشق بکاهد.

نظر عراق و لبنان در ماجرای سوریه به نظر ایران نزدیک تر است و اگر آنها بتوانند شکافی در اتحادیه عرب ایجاد کنند یا زمینه ای فرام آورند تا شروط اعراب تعدیل و شروط اسد غالب شود، فضای ضد سوری کنونی تلطیف و جبهه حامی مقاومت شامل ایران و حزب الله تقویت خواهد شد.

طرح اتحادیه عرب برای بازگرداندن آرامش به سوریه در مرحله اول شامل خروج تانک های ارتش سوریه از شهرها، آغاز مذاکرات میان دولت و اپوزیسیون و اعزام ناظران به سوریه می شود. دمشق دوم نوامبر طرح اتحادیه عرب را پذیرفت اما با این حال این سازمان با استناد به اینکه سوریه تعهداتش را اجرا نمی کند، 12 نوامبر تصمیم گرفت عضویت دمشق را در اتحادیه عرب به حالت تعلیق درآورد.

منابع حقوق بشری می گویند در جریان سرکوب مخالفان توسط ارتش و پلیس سوریه، تاکنون حدود چهار هزار نفر کشته و صدها تن بازداشت شده اند. از سوی دیگر دمشق می گوید تعداد زیادی از نیروهای نظامی و امنیتی اش به دست گروه های مخالف کشته شده اند و همین مسئله منجر به تداوم درگیری ها شده است. با این حال امریکا و اروپا از روند موجود و نحوه رفتار دولت سوریه با مخالفان ناراضی اند و فشارهای اقتصادی را بر این کشور تشدید کرده اند. اتحادیه عرب هم قصد دارد ابتکار عمل را در دست بگیرد و اسد را وادار به عقب نشینی در برابر مخالفان کند.

باید دید نقش آفرینی عراق در بحران سوریه که به زعم برخی کارشناسان، بدیلی برای پیشبرد دیپلماسی جمهوری اسلامی در مناقشه سوریه محسوب می شود، تا چه اندازه می تواند بر جریانات و تصمیمات اتحادیه عرب تاثیر بگذارد و نیات و خواسته های ایران را پوشش دهد.