گمانه‌زنی درباره هدف امریکا از راه‌اندازی سفارتخانه مجازی

نامزدهای انتخاباتی دو حزب دموکرات و جمهوری خواه همواره درصد بالایی از موفقیت خود را مرهون اعلام نظر خود درباره سیاست خارجی و بخصوص تعیین استراتژی در برخورد با دشمنان می دانند. اگرچه در انتخابات گذشته که به روی کار آمدن باراک اوباما منجر شد، مولفه های داخلی و وعده های اقتصادی او کارسازتر و تعیین تر به شمار می آمد، ولی فراموش نمی کنیم که وعده های ضد جنگ و صلح طلبانه اوباما نیز شخصیتی متفاوت از او نشان داد و امریکایی های خواهان تغییر و معترض به دولت جنگ طلب بوش را به سمت او جلب کرد؛ تا جایی که شماری از جمهوری خواهان سابق نیز او را بر جان مک کین نامزد حزب خود ترجیح دادند.

اوباما جنگ طلب به نظر نمی رسد اما نشان داده که سیاستمداری زیرک و فرصت طلب است و به راحتی می تواند جنگ را دور بزند و از راه هایی دیگر به نتایج مطلوب و مدنظر حاکمیت امریکا دست یابد. اوضاع نابسامان اقتصادی امریکا و اروپا، تداوم مشکلات و درگیری ها در عراق و افغانستان، وقوع انقلاب های خاورمیانه و شمال آفریقا و رویارویی با منتقدان احیا شده جمهوری خواه در داخل امریکا، نه تنها مجال جنگ طلبی را از واشنگتن گرفته بلکه توانایی اعمال تحریم هایی در اندازه بانک مرکزی و صنعت نفت ایران را نیز از آن سلب کرده است.

با این حال چند ماهی است که همزمان با داغ شدن فضای انتخاباتی و نزدیک شدن به مناظرات و وعده های درون حزبی، دولت اوباما سعی دارد از جهات مختلف به رفع نقاط ضعف و جلب رضایت منتقدان بپردازد و جنبه های مثبت عملکرد و سیاست های وعده داده شده اش را پیش روی جامعه قرار دهد. یکی از نکاتی که امریکایی ها و بویژه لابی های صهیونیستی بر آن تاکید دارند و جوسازی های رسانه ای نیز به آن دامن زده است، موضوع برخورد با ایران هسته ای و چگونگی رفتار امریکا با جمهوری اسلامی است. آنها معتقدند در صورتی که اوباما در این باره ضعف و سستی از خود نشان دهد – همچون سایر روسای جمهور این کشور – قادر به جلب حمایت بخش عمده ای از حامیان مالی و مردمی اش نیست و این مسئله می تواند پاشنه آشیلی برای وی در انتخابات باشد.

اوباما نیز از چند ماه پیش بر شدت عمل خود در قبال ایران افزوده و به انحای مختلف تهران را زیر فشار گذاشته و قصد دارد فعالیت ها و سیاست های ضد ایرانی اش را در زمینه های حقوق بشری، تروریسم و هسته ای برجسته نمایی کند و تا جای ممکن ایران را زیر فشار قرار دهد. او روز پنج شنبه در تازه ترین اظهارنظرش درباره برنامه هسته ای ایران اعلام کرد: "امروز ایران منزوی شده و جامعه جهانی علیه آن متحد است و شدیدترین تحریم‌ها علیه آن اعمال شده است."

جنگ سردی هم که امریکایی ها از زمان طرح ماجرای منصور ارباب سیار و توطئه ترور سفیر عربستان توسط عوامل سپاه قدس آغاز کردند و در ادامه به مباحث دیگری متصل شد و ایران را چند بار در سازمان ملل به واکنش واداشت، بی ارتباط با فضاسازی های انتخاباتی اوباما نمی تواند باشد. او می خواهد ثابت کند که در منزوی کردن ایران نهایت تلاش خود را مصروف داشته و در این راه موفق بوده است.

اما در وانفسای مجادلات تازه تهران و واشنگتن، وزارت خارجه امریکا خبری متفاوت را منتشر کرد و از راه اندازی سایت سفارتخانه مجازی این کشور به زبان فارسی و برای ایرانیان خبر داد. این اقدام در شرایطی که امریکا و ایران مشغول تک و پاتک های متقابل بودند و حتی کار به تهدیدهای نظامی هم کشیده شده بود، سوال هایی را در اذهان پدید آورد که واشنگتن با چه هدفی، فضای یکسره جنگی و منازعه آمیز را به فضایی دیپلماتیک سوئیچ کرده است؟

برخی مقام های کشور، این اقدام را نوعی اعتراف به اشتباه امریکا بابت قطع روابط با تهران تلقی کرده اند و برخی دیگر، آن را حقه ای جاسوسی و فتنه انگیز برای پر کردن خلا سفارتخانه بریتانیا در تهران می دانند. اما آنچه در این میان باید مورد توجه قرار گیرد، سمت و سوی سیاست خارجی و دیپلماسی عمومی امریکا از دو سال گذشته تا امروز درباره ایران است. پس از آنکه محمود احمدی نژاد چند بار اعلام کرد که آماده گفتگو (البته به صورت مناظره) با امریکاست و جوابی نگرفت، اوباما هم چند بار سیاست نامه نگاری و پیام رسانی را با مقام های بلندپایه تهران در پیش گرفت و به جوابی نرسید. در این هنگامه، مذاکرات ایران و غرب در قالب نشست های هسته ای 1+5 هم به فرجامی نرسید و بن بستی در دیپلماسی غرب با تهران پدید آمد. پس از آن بود که امریکایی ها با مایوس شدن از گفتگو با تهران و تحلیل فضای داخلی ایران به این نتیجه رسیدند که به جای مسئولان ایرانی، با مردم گفتگو کنند و به همین منظور چند بار با ادعای حمایت از مردم، پیام های نوروزی و بشردوستانه فرستادند و مستقیما مردم را طرف خطاب قرار دادند.

به نظر می رسد، در راه اندازی سایت فارسی سفارتخانه امریکا چنین هدفی دنبال شده است. (اولین نشانه ای که در این سایت به چشم می خورد، معرفی تسهیلاتی برای متقاضیان تحصیل در امریکاست) درمجموع هر سفارتخانه ای علاوه بر وظایف دیپلماتیک با دولت ها، واجد کارکردهایی برای جذب و تاثیرگذاری عمومی نیز هست که این مسئله برای امریکا – در قبال ایران - جدی تر از دیپلماسی میان دولت ها دنبال می شود. بدیهی است که عدم حضور سفیر یا نماینده ای از وزارت خارجه امریکا در تهران، همچنان باب دیپلماسی را بین دو دولت بسته نگه می دارد؛ پس آنچه برجا می ماند دیپلماسی این کشور با مردم و تاثیرگذاری بر آنهاست. این سفارتخانه بیش از هر چیز جنبه نمادین دارد و با هدف آنچه پشتیبانی و حمایت امریکا از ملت ایران عنوان می شود، راه اندازی شده است. درواقع این سفارتخانه اینترنتی نه تنها سرآغاز گفتگو و دیپلماسی واشنگتن با تهران نیست بلکه بر مبنای بی اعتمادی امریکا به جمهوری اسلامی و متمرکز شدن دیپلماسی این کشور با مردم ایران طراحی و راه اندازی شده است.