وضع هسته‌ای تغییری به خود نمی‌بیند

از سوی دیگر غربی ها نشان دادند که حاضرند وفاق بر سر مشکلات بین المللی را ولو به قیمت صرف وقت بیشتر و اتخاذ روش های میانه روانه حفظ کنند تا انشقاقی در جبهه 1+5 پدید نیاید و استحکام و اطمینان مواضع شان پابرجا باقی بماند. از این رو می توان گفت قطعنامه اخیر شورای حکام بطور نسبی رضایت طرفین را جلب کرده است؛ یعنی نه رضایت مطلق غرب را برآورده کرده و نه جوانب مثبتی برای ایران درنظر گرفته است.

دیروز دو پیام نزدیک به هم از جانب وزارت خارجه روسیه و وزارت خارجه ایران مخابره شد که حکایت از این داشت که جو کنونی حاکم بر آژانس و بیانیه اخیر شورای حکام، این اجازه را می دهد تا مذاکرات در این باره بار دیگر از سر گرفته شود. وزارت خارجه روسیه اعلام کرد: تصویب قطعنامه شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره ایران اساس محکمی را برای حل مسایل مربوط به برنامه هسته ای ایران به وجود می آورد.

در ایران نیز علی اکبر صالحی با وجود انتقادهایی که به یوکیا آمانو و استناد او به اسناد ادعایی و بی اعتبار روا داشت، گفت: با این وجود تلاش ما این است که روابط خوب خود را با آمانو حفظ کنیم. ما آژانس را تنها مرجع قانونی برای فعالیت‌های هسته‌ای کشورهای عضو می‌دانیم و نمی‌خواهیم خدشه‌ای به اعتبار آن وارد شود. بی‌اعتباری آژانس خلائی در موضوع عدم اشاعه ایجاد می‌کند و آن را به خطر می‌اندازد. تلاش ما پابرجا ماندن اعتبار آژانس است و امیدواریم آقای آمانو این حسن نیت ایران را درک کند.

صالحی با بیان اینکه "ایران با وجود تمام فشارها و بی‌انصافی‌ها همچنان تلاش می‌کند که اعتبار آژانس مخدوش نشود" نشان داد که تهران درواقع با نوعی بزرگواری و بزرگ منشی با این قضیه روبرو شده و اگر بپذیرد که همکاری و مذاکره با 1+5 را از سر بگیرد، درواقع منتی خواهد گذاشت بر آژانس؛ چرا که این وضعیت می توانست به قطع همکاری تهران – آژانس و تندروی بیش از پیش تهران منجر شود.

شاید بتوان گفت تاثیر روسیه و چین در تعدیل و تلطیف لحن قطعنامه اخیر شورای حکام، موجب شد تا امکان تصمیم گیری های رادیکال از هر دو طرف سلب شود و جریان کمافی السابق ادامه پیدا کند. البته در این میان کارشناسان بر این باورند که تهران حتی در صورت مذاکره با غرب بازهم راضی به تعلیق نمی شود و عقب نشینی خاصی در مورد سوال ها و ابهام های مطروحه نخواهد داشت. با این وجود حسن قطعنامه اخیر در این بود که فضای جنگی را تا حدودی کاهش داد و خطری که می توانست بر هژمونی و منافع روسیه و چین در منطقه تاثیر مستقیم بگذارد، دفع شود.

شواهد موجود از آرام شدن نسبی و موقتی اوضاع حکایت دارد. هم کاترین اشتون از مذاکره بدون پیش شرط با تهران سخن گفته و هم علی اکبر صالحی اعلام کرده که در صورت تعدیل رویه آژانس نسبت به ایران، حاضر به همکاری در چارچوب اساسنامه و مقررات پادمان هستیم. او حتی گفته آماده ایم تا با آژانس بیش از پیش و فراتر از قبل همکاری کنیم.

حال پرسش اینجاست که آیا تهران قصد دارد به پرسش ها و خواسته هایی که تا امروز مخالف با طرح آنها بود و از اساس، باز شدن باب بحث در این باره را مغایر با قواعد عرفی می دانست، پاسخ هایی ارائه دهد؟

شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی روز جمعه پیش نویس قطعنامه تهیه شده توسط گروه "1+5" را با 32 رای به تصویب رساند. 35 کشور در شورای حکام عضویت دارند و برای تصویب هر قطعنامه حداقل به رای 18 کشور نیاز است. در پیش نویس این قطعنامه تاکید شده است که ایران و آژانس باید به گفتگوی خود درخصوص بحران هسته ای موجود تحرک ببخشند. در این سند آمده است: شورای حکام تاکید می کند ایران و آژانس باید به گفتگوی خود در راستای حل و فصل درنگ ناپذیر تمام مسائل باقی مانده با هدف ارائه توضیحات درخصوص این مسائل از جمله تامین دسترسی به تمام اطلاعات مربوطه، اسناد، اماکن، مواد و پرسنل در ایران تحرک ببخشند".

تهیه کنندگان سند، ایران را به رعایت کامل تعهدات خود درباره پیمان منع گسترش سلاح هسته ای (ان پی تی) و همچنین تعهدات ناشی از قطعنامه های مربوطه شورای امنیت سازمان ملل متحد فراخوانده اند و باید دید آیا مقصود وزیر خارجه ایران از "همکاری بیش از پیش با آژانس" در این چارچوب ها می گنجد یا اینکه بازهم تفسیر و قرائت تهران از همکاری چیز دیگری است و خواسته های غرب را برآورده نمی کند؟