/روسیه در تکاپوی بازی بزرگ جدید/
روسیه نگران عادی شدن روابط ایران و امریکاست
او در ابتدای صحبت‌هایش به تهدید شوروی برای ایران در گذشته اشاره کرد و گفت: «ایران در گذشته همواره به شوروی به دید تهدید می نگریست. در طول جنگ ایران و عراق، بغداد همواره از روسیه سلاح تامین می کرد برای همین ایران همیشه از مرزهای شمالی اش نگرانی داشت. این نگرانی تا زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ادامه داشت. اما این نگرانی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و تجزیه آن تغییر کرد و اکنون دیگر وجود ندارد.»
دکتر علایی در ادامه رابطه ایران با روسیه را به دو بخش نگاه "ایران به روسیه" و "روسیه به ایران" تقسیم کرد و گفت: «ما همیشه به روسیه با این نگاه برخورد کرده‌ایم که می‌توانیم در نبود رابطه با امریکا به عنوان یک قدرت مطرح جهانی از روسیه کمک بگیریم. آیا ما در خلاء روابط با امریکا می توانیم از روسیه بهره بگیریم؟ آیا روسیه با توجه به این که عضو شورای امنیت سازمان ملل است و ظرفیت‌هایی که دارد، می‌تواند جلوی رفتارهای خصمانه امریکا را که همواره ما را تا مرز نگرانی از جنگ پیش برده، حداقل از لحاظ حقوقی، بگیرد؟»
وی در پاسخ به این پرسش گفت: «ما همواره از برگه خرید تسلیحات نظامی از روسیه توانسته‌ایم در مقابل امریکایی‌ها بهره ببریم. مهم‌ترین اقدامی که ایران پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی انجام داد قرارداد خرید تسلیحاتی کلان بود که در سفر آقای هاشمی به روسیه منعقد شد. ما همواره در خریدهای تسلیحاتی‌مان تسلیحاتی خریده‌ایم که به نوعی پیامی به امریکایی‌ها بدهیم. مثل خرید زیر دریایی. ایران همواره تلاش کرده است این گونه وانمود کند که نیازهای تسلیحاتی خود را می تواند از رقبای امریکا و غرب تامین کند.»
علایی در بخشی از سخنرانی خود به بحث هسته‌ای اشاره کرد و گفت: «در بحث هسته‌ای نیز ما همین موضع را پیگیری کرده‌ایم. هنگامی که غربی‌ها از همکاری هسته‌ای با ما سر باز زدند ایران این نیاز خود را از طریق روس‌ها پیگیری کرد.»
او سپس به نگاه روسیه به ایران اشاره کرد و گفت: «روسیه به ایران از سه منظر نگاه می‌کند. یک، روسیه به ایران به مثابه ظرفیتی برای امتیاز گرفتن از امریکا می‌نگرد. مثلا در بحث هسته‌ای به ایران کمک می‌کند تا از امریکایی‌ها امتیاز بگیرد ولی در تحریم ها نیز با آنها همکاری می‌کند و حتی در تهیه پیش‌نویس قطعنامه خود پیش‌قدم می‌شود. نگاه دوم، به زمینه‌های همکاری‌های مشترک میان دو طرف باز می گردد. مثل بحث دریای خزر یا افغانستان و عراق است که مواضع روس‌ها با ما یکسان نیست.»
وی سپس افزود: «روسیه از این که روابط ایران با امریکا عادی شود نگران است. یعنی همان دیدگاهی که برخی کشورهای عربی به ما دارند. برای همین همواره تلاش کرده‌اند که روابط ایران و امریکا عادی نشود چرا که می ترسند ثقل و وزنشان در منطقه تحت تاثیر این روابط قرار بگیرد.»
او درباره نگاه سوم آنها به بحث ناتو اشاره کرد و گفت: «روس‌ها نسبت به ناتو بسیار حساسند و همواره به این مجموعه از نگاه تهدید نگریسته‌اند، به همین دلیل آنها همواره تلاش کرده‌اند که نگاه ناتو را از خود به ایران متوجه کنند. اگر چه این دیدگاه سیاست علنی آنها نیست ولی در عمل این گونه بوده است. مثل استقرار سامانه موشکی قبله در آذربایجان که روسیه پیشنهاد داد که امریکا به جای استقرار سپر دفاع موشکی در اروپا از این سامانه برای کنترل ایران بهره ببرد که البته در آخر این گونه معامله شد که این سپر در ترکیه مستقر شود.»
او نگرانی بعدی روس ها را بحث انرژی دانست و گفت: «روس‌ها همواره نگران بوده‌اند که ایران به یک کشور رقیب در بحث انرژی تبدیل شود. از جمله این که می‌ترسند ایران بتواند با تبدیل شدن به یک قدرت تامین انرژی بازارهای آنها را در اروپا تحت تاثیر قرار دهد.»
او در نهایت صحبت‌های خود را این گونه جمع‌بندی کرد که: «نگاه ما به روسیه با نگاه روسیه به ایران کاملا متفاوت است. ما نباید در این مساله بزرگ‌نمایی کنیم. روس‌ها همواره به ما به چشم یک برگه قابل تعامل با غرب و امریکا نگاه کرده‌اند. البته ما با روس‌ها به ویژه در دریای خزر مشترکات بسیاری داریم و می‌توانیم به کمک این حوزه تعریفی جامع برای همکاری با آنها داشته باشیم.»
نظر شما :