نایف، ولیعهدی و چالش‌های پیش رو
.jpg)
با توجه به اختلافی که میان خاندان سلطنتی وجود دارد، چه گزینه‌هایی برای جانشینی ولیعهد مطرح است؟
مرگ ولیعهد عربستان، سلطان بن عبدالعزیز، یک سلسله اختلافات اساسی بر سر جانشینی وی میان خاندان عبدالعزیز آغاز خواهد کرد و منجر به درگیری‌هایی خواهد شد. به دلیل این که ساختار عربستان نوعا ساختاری قبیله ای است و هیچ گونه نهاد مدنی وجود ندارد و بر اساس یک سنت جاهلی اعراب، رژیم عربستان بر مبنای انتقال قدرت به فرد دیگری از خاندان پادشاهی و سلطنت منتقل می‌شود. با توجه به این که خانواده ملک عبدالعزیز و خاندان آل سعود یعنی شاهزاده‌های سعودی شش هزار نفر هستند و هر کدام هم به نوعی داعیه قدرت طلبی دارند، لذا به نظر می‌رسد با توجه به بیماری پادشاه پیر و فرسوده عربستان، ملک عبدالله و مرگ ولیعهد، در حال حاضر میان نسل دوم خانواده آل سعود اختلاف شدیدی بر سر جانشینی ولیعهد عربستان بروز کرده و هر کدام از این شاهزادگان تلاش می‌کنند تا به نوعی قدرت را در اختیار داشته باشند.
در عربستان سعودی دو طایفه مهم و اساسی قدرت را میان خود تقسیم کرده اند. یکی طایفه السدیری است که در واقع بیشترین اهرم‌های قدرت سیاسی و امنیتی و نظامی‌را در اختیار دارد و سلطان عبدالعزیز هم از همین طایفه است. طایفه دیگر، طایفه الشمری است. این طایفه ساختار اقتصادی در عربستان را در اختیار دارد و به همین دلیل در حال حاضر میان رهبران این دو قبیله نوعی صف آرایی آغاز شده و در صورت مرگ ناگهانی ملک عبدالله، پادشاه عربستان، قطعا این دو طایفه درگیر خواهند شد و رژیم عربستان به دلیل خلاء قدرت دچار فروپاشی تدریجی خواهد شد.
اما با توجه به این که امریکایی‌ها حساسیت فوق العاده ای بر رژیم عربستان به دلیل منابع نفتی و به عنوان یک کشور بزرگ مسلمان دارند، به دنبال آن هستند تا با رایزنی نایف بن عبدالعزیز، برادر تنی سلطان بن عبدالعزیز، ولیعهد سابق عربستان را به عنوان ولیعهد انتخاب کنند. البته این امر موجب نارضایتی اطرافیان شاه شده و متعب بن عبدالله بن عبدالعزیز فرزند ارشد ملک عبدالله احساس می‌کند که باید به عنوان ولیعهد انتخاب شود و این مسئله باعث کاهش قدرت طایفه الشمری که پادشاه عربستان وابسته به این طایفه است، خواهد شد. به همین دلیل الان میان اطرافیان ملک عبدالله و اطرافین سلطان بن عبدالعزیز، ولیعهد سابق عربستان نوعی اختلاف بروز کرده و این اختلاف اگر چه در حال حاضر پنهانی است اما در آینده آشکارتر خواهد شد. حتی ممکن است در اثر این اختلاف عربستان نیز تجزیه شود.
گزینه‌هایی که برای جانشینی ولیعهد مطرح هستند، چه نگاهی به ایران دارند؟ و ممکن است چه تغییری در سیاست‌های عربستان در قبال ایران ایجاد شود؟
هیچ گونه تغییری در سیاست‌های عربستان نسبت به ایران به وجود نخواهد آمد. نایف بن عبدالعزیز یکی از جنایتکار ترین فرزندان ملک عبدالعزیز است که در کشتار حاجیان ایرانی در سال 1366 نقش مستقیمی‌داشت و اگر جانشین سلطان بن عبدالعزیز شود، طبیعتا نباید انتظار داشت روابط میان ایران و عربستان بهبود یابد. بلکه این احتمال وجود دارد که فضای سیاست‌های عربستان علیه ایران تند تر شود.
نکته ای که در این میان وجود دارد و باید به آن توجه داشت این است که روابط عربستان با جمهوری اسلامی‌ایران برخاسته از نگرش امریکا به ایران است. یعنی تا زمانی که مناقشات و اختلافات میان ایران و امریکا وجود داشته باشد، عربستان نخواهد توانست گامی‌برای نزدیک تر شدن به ایران بردارد. زیرا سیاست‌های عربستا برخاسته از سیاست‌های امریکاست و این امریکایی‌ها هستند که نقشه راه سیاسی عربستان را ترسیم می‌کنند و سعودی‌ها بدون اجازه امریکا نمی‌توانند رابطه خود را با ایران بهبود بخشند.
به نظر شما اختلافات درونی خاندان حکومتی بر سر جانشینی ولیعهد، تا چه حد ممکن است به اعتراضات پراکنده ای که در جامعه عربستان شاهد آن هستیم کمک کند؟
در واقع وجود اختلاف میان خانواده پادشاه عربستان و هم چنین رویارویی احتمالی دو طایفه قدرتمند السدیری و الشمری و نارضایتی‌هایی که میان شیعیان شرق عربستان وجود دارد، کمک خواهد کرد که عربستان دچار مشکلات اساسی و ساختاری شود. مردم شرق عربستان به دلیل شرایط اعتقادی خاصی که دارند و گرایش به مذهب تشیع، سال‌ها در محرومیت بوده اند و رژیم عربستان به شدت این مجموعه را که جمعیتی در حدود یک پنجم جمعیت عربستان را در بر دارند، تحت فشار قرار داده است. اخیرا هم زمان با شروع انتفاضه‌های عربی، این بخش از جامعه عربستان نیز مطالباتی را مطرح کرده اند اما رژیم عربستان آن‌ها را سرکوب کرد.
طبیعتا با توجه به این اختلافات، این نارضایتی در آینده تشدید خواهد شد و موجب می‌شود که عربستان با چالش‌هایی در داخل مواجه شود.
نظر شما :