نوروز در تانزانیا ؛ جشنی تماما ایرانی در قاره افریقا

تانزانیا که در قدیم به آن زنگبار می­گفتند از دیگر کشورهای دنیا است که در آن مراسم نوروز برگزار می­شود.

گفته می­شود سنت نوروز توسط ایرانیان به زنگبار رفته است. بدین گونه که در زمان­های کهن گروه بزرگی از شیرازیان به زنگبار در کرانه­های شرقی قاره آفریقا کوچیدند و آیین­های ایرانی مانند نوروز را نیر با خود به همراه بردند. جشن نوروز در زنگبار «نوروزی» نامیده می شود و هنوز جشنی شناخته شده است.

اما شواهد تاریخی حکایت از آن دارد که اواخر قرن نوزدهم و اوايل قرن بيستم بريتانيايی­ها جزيره زنگبار را در نزديکی سواحل آفريقای شرقی تصرف کردند، عده ای از پارسی­ها را برای کارهای خدماتی و تکنيکی خود در اين جزيره استخدام کردند و به اين ترتيب ۱۵۰ خانواده پارسی در زنگبار مقيم شدند. اين خانواده ها آتشکده خود را بر پاکردند و با آتشی که از معبدهای خود در هند آورده بودند اين آتشکده ها را روشن کردند.

پس از انقلاب استقلال طلبانه زنگباری­ها در سال ۱۹۶۴ که منجر به اخراج بريتانيايی­ها و سلاطين عثمانی از آن جزيره شد، پارسيان مقيم آنجا نيز کم کم اين جزيره را ترک کردند و بسياری از آنها به اروپا و آمريکا مهاجرت کردند.

پس از ترک موبد زرتشتيان در سالهای هفتاد، آتشکده آنها در اين جزيره خاموش شد و مراسم مذهبی آنها از جمله نوروز از رونق افتاد. امروز ساختمان معبد و باغ آن به محلی متروک و بی صاحب می ماند.

خانواده داروخانه «ولا» تنها خانواده زرتشتی- پارسی زنگبار هستند که هنوز درآن جزيره اقامت دارند. خانم خانواده «پرويز» نام دارد و شوهر او «بمی» که به گفته خودش همان بهمن فارسی است که خاطرات زيادی از اين آتشکده دارند.

خانم پرويز می گويد که پارسيان در آئينهای خودشان دو جشن نوروز دارند. يکی از آنها در اول فروردين که جمشيد نوروز ناميده می شود. ديگری که نوروز سال نوست در ۲۲ اوت يا اول شهريور برگزار می شود که تقريباً همزمان با شهريورگان زرتشتيان ايران است ولی مراسم سال نوی پارسيان زنگبار به دلايلی به اين روز انتقال يافته است.

با وجود اينکه پارسی ها بنا به گفته خانواده داروخانه ولا 22 اوت را اول سال نوی خود می دانند، اما در اين روزها تغيير آب و هوا و برابری شب و روز در زنگبار به دليل نزديکی به خط استوا، چنانچه در ايران محسوس است، حس نمی شود. با اين وجود پارسی­ها جمشيد نوروز را با شکوه برگزار می کنند. وقتی در گفته های پرويز و بمی داروخانه ولا دقت می کنيم، شباهت های اين جشن با نوروز ايران، تاجيکستان و آذربايجان را به روشنی می بينيم.

خانم پرويز می گويد: «ما از صبح زود شروع به پختن غذا می کنيم. خويشاوندان همه در خانه يکی از افراد خانواده جمع می شوند و همه با هم غذا می خورند. هر کس دلش می خواهد برای عبادت به آتشکده می رود. دعا می کند و به موبد پول می دهد تا برای او دعا کند. برای صبح عيد ما غذای مخصوص درست می کنيم که آنرا وارميسلی می گوييم و همينطور شيرينی درست می کنيم وبعضی وقتها مرغ می پزيم.»