آغازی بی‌رمق برای انتخاباتی سرنوشت‌ساز در پاکستان
انتخابات پاکستان تحت تدابیر امنیتی شدید در حالی از صبح دوشنبه آغاز شده است که هنوز سایه تردید درباره صحت انتخابات و خشونت‌های سیاسی بر سر آن سنگینی می‌کند.
انتخابات پاکستان تحت تدابیر امنیتی شدید در حالی از صبح دوشنبه آغاز شده است که هنوز سایه تردید درباره صحت انتخابات و خشونت‌های سیاسی بر سر آن سنگینی می‌کند. این انتخابات که ابتدا قرار بود 9 ژانویه یعنی بیش از یک ماه پیش برگزار شود پس از ترور بی‌نظیر بوتو، نخست وزیر اسبق پاکستان و رهبر حزب مردم در اواخر دسامبر و شورش‌های خیابانی متعاقب آن که موجب تخریب بسیاری از مراکز اخذ رای شد، تا دوشنبه 18 فوریه (29 بهمن) به تعویق افتاد.
در این انتخابات که انتظار می‌رود مرحله حساسی از دوره گذار پاکستان از حکومت شبه میلیتاریستی به حکومتی کاملاً‌غیر نظامی باشد، علاوه بر سرنوشت کرسی‌های دو مجلس پارلمان این کشور، وضعیت نمایندگان چهار شورای استانی بلوچستان، سند، پنجاب، و شمال غرب نیز مشخص می‌شود. در ظاهر هر چند سرنوشت کرسی ریاست جمهوری به این انتخابات گره نخورده است اما در عمل پارلمانی که اکثریت مطلق کرسی‌های آن را مخالفان رییس‌جمهور اشغال کرده باشد، می‌تواند پایه‌های کرسی بالاترین مقام حکومت پاکستان را متزلزل کرده و در نهایت موجب سقوط وی شود. این دقیقاً همان چیزی است که حزب مردم، اصلی‌ترین جریان اپوزیسیون فعلی این انتخابات پرویز مشرف، رییس‌جمهور پاکستان را به آن تهدید کرده است و به همین خاطر این حزب در کنار حزب مسلم‌لیگ نواز، دیگر اپوزیسیون قدرتمند پاکستان معتقد است که مشرف به طور قطع خواهد کوشید تا در شمارش آراء دست برده و نتیجه را به سود خود تغییر دهد.
این ادعا که با اظهارات منتصب به دادستان کل پاکستان، عبدالمالک قیوم در این باره بیشتر رنگ واقعیت به خود گرفته است موجب شده احزابی مانند حزب مردم تهدید کنند در صورت تقلب در انتخابات که به زعم آن‌ها مترادف با شکست حزب متبوع‌شان است، هواداران این حزب در اعتراض به خیابان‌ها خواهند ریخت. حزب مردم پس از ترور بوتو با تکیه بر احساس همدردی عمومی چنین نتیجه گرفته است که بی‌تردید پیروز انتخابات خواهد بود. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که تصور کادر رهبری این حزب چندان خلاف واقع نیست اما بی‌شک چنان پیروزی چشمگیری که رهبران حزب مردم از آن سخن می‌گویند نیز محتمل به نظر نمی‌رسد.
از سوی دیگر در روزهای اخیر مشرف و نخست‌وزیر دولت انتقالی نسبت به تهییج عمومی و اعتراضات غیر مدنی به نتیجه انتخابات به احزاب مخالف هشدار داده‌اند. به این ترتیب پیش‌بینی می‌شود فضای سیاسی پاکستان در روزهای آتی و پس از برگزاری انتخابات ٱبستن رویدادهای و حوادث بیشتری باشد.
اما به نظر می‌رسد تهدیدهای امنیتی که پیش از برگزاری انتخابات آغاز شده و در یکی از پر تلفات‌ترین نمونه‌ها، دو روز پیش از برگزاری انتخابات موجب کشته شدن دست‌کم 47 تن از هواداران حزب مردم شده است، توانسته تا حدودی مردم پاکستان را درباره حضور در پای صندوق‌های رای دچار تردید کند. به رغم این که هنوز ساعات رای‌گیری به پایان نرسیده و آمار دقیقی از درصد حضور افراد واجد شرایط پای صندوق‌های رای منتشر نشده است، شاهدان عینی می‌گویند بسیاری از مراکز رای‌گیری خالی است.
شاهین‌زیب، مسئول صندوق رای زنان در یکی از مراکز رای‌گیری پیشاور ساعت 10:30 به وقت محلی به بی‌بی‌سی گزارش داد که عده کمی پای صندوق‌های رای حاضر شده‌اند که همگی مردان بسیار سالخورده یا پسران جوان بوده‌اند. ظاهراً در این شهر که مرکز استان بحران‌زده شمال غرب است مردان میان‌سال و زنان اشتیاقی برای شرکت در انتخابات دست‌کم در ساعات صبح از خود نشان نداده‌اند. شاهین‌زیب با اظهار تاسف از عدم شرکت زنان در این انتخابات گفت: «شنیدم جایی که الان شوهرم هست بمبی منفجر شده. خیلی نگران هستم. فکر می‌کنم مردم به این خاطر که وضعیت خطرناک و هولناک است نمی‌گذارند زن‌ها برای رای دادن بیرون بروند.» منطقه شمال غرب و شهر پیشاور از سنتی‌ترین و مذهبی‌ترین نقاط پاکستان به شمار می‌رود. این ناحیه که خاستگاه بسیاری از حرکت‌های رادیکال اسلامی بوده در ماه‌های اخیر شاهد درگیری‌های متعدد ارتش و شبه‌نظامیان اسلام‌گرا بوده است و احتمال حمله به مراکز رای‌گیری در این منطقه از پاکستان از سایر نقاط بیشتر است.
اما از طرفی دیگر نیز هنوز برای قضاوت درباره میزان حضور مردم پای صندوق‌های رای زود است چرا که دولت این روز را به خاطر رای‌گیری تعطیل عمومی اعلام کرده است و این احتمال می‌رود که مردم برای استراحت بیشتر ترجیح داده‌اند در ساعات بعد از ظهر و عصر در رای‌گیری شرکت کنند. تصور علی، استاد دانشگاه و هوادار حزب «متحده قومی موومنت» (که حزبی تکنوکرات از میراث دیکتاتوری ژنرال ضیاء الحق و با دیدگاه‌های مشکوک به اسلام‌گرایی افراطی است) ساعت 9 صبح به وقت محلی خیابان‌ها و مراکز رای‌گیری را خلوت توصیف کرد اما گفت: «این چیز عجیبی نیست. مردم کراچی مردم سحر خیزی نیستند مخصوصاً در روزهای تعطیل حول و حوش ساعت 11 از خواب بیدار می‌شوند. به همین خاطر فکر می‌کنم جریان انتخابات بعد از این ساعت کم‌کم گرم شود.» او جو سیاسی کراچی را خوب و با روحیه توصیف کرد و پیش‌بینی کرد دست‌کم 40 تا 50 درصد افراد واجد شرایط در انتخابات شرکت کنند.
اما با این حال نمی‌توان نگرانی‌های امنیتی را که شاید مانع حضور عده‌ای در پای صندوق‌های رای شود، دست‌کم گرفت. ارتش پیش از این وعده داده بود با اعزام 80 هزار نیروی کمکی برای پلیس امنیت انتخابات در این روز را تامین خواهد کرد. اما به رغم تدابیر شدید امنیتی حوالی برخی مراکز رای‌گیری، در بعضی نقاطی که احتمال خطر و حملات تروریستی بسیار است دولت نظارت نیروهای پلیس و ارتش را افزایش نداده است. زمزم امان، پزشکی از شهر لارکانه، زادگاه و خاستگاه خاندان بوتو که احتمال حملات خشونت‌آمیز در آن زیاد است در این باره به بی‌بی‌سی گفت از نیروهای نظامی اطراف مراکز رای‌گیری در این شهر خبری نیست و تنها پلیس محلی از آن‌ها حفاظت می‌کند.
پیش‌بینی تحلیل‌گران درباره انتخابات امروز پاکستان این است که در شرایط عادلانه و برابر هیچ یک از احزاب قدرتمند توان به دست آوردن اکثریت مطلق پارلمان را نداشته باشند و در واقع مجالس آتی این کشور ترکیبی برابر از سه حزب اصلی یعنی حزب هوادار دولت، مسلم‌لیگ قاعد اعظم، حزب میان محمد نواز شریف، نخست‌وزیر اسبق یعنی حزب مسلم‌لیگ نواز، و حزب مردم باشد. در این بین حزب مردم شاید با تکیه بر اکثریت خود (اما نه مطلق) به بدنه اصلی دولت آتی پاکستان تبدیل شود و در این صورت به نظر می‌رسد با توجه به اختلاف‌هایی که بین این حزب و دولت پس از ترور بوتو پدید آمده است، حزب مردم برای تشکیل دولت با حزب مسلم‌لیگ نواز تشکیل ائتلاف دهد؛ ائتلافی که شاید تا زمانی که بوتو زنده بود هیچ کس حتی تصورش را هم نمی‌کرد.
بوتو و شریف در سال‌های دهه 1990 به توالی به نخست‌وزیری رسیدند و هر وقت یکی از آن‌ها در مقام نخست‌وزیری قرار داشت دیگری یا در زندان بود یا تحت محاکمه. این دو رقیب و مخالف سیاسی اواخر سال گذشته میلادی با اختلاف دو ماه از تبعیدهای چند ساله به پاکستان بازگشتند و به رغم این که تصور می‌شد بوتو برای شرکت در انتخابات با مشرف تشکیل ائتلاف دهد، روند حوادث بعدی به ویژه پس از اعلام وضعیت فوق‌العاده در پاکستان او را در موضع مخالف مشرف قرار داد و وجود دشمنی مشترک (به نام مشرف) موجب نزدیکی غیر محتمل بوتو و شریف شد.
شریف خود به دلایل اتهاماتی مانند هواپیما ربایی که دولت به او منتصب می‌کند از شرکت در انتخابات پارلمانی باز مانده است و با توجه به دو دوره نخست‌وزیری بر اساس قانون نمی‌تواند بار دیگر عهده‌دار این مقام شود با این حال به نظر می‌رسد بازگشت او به پاکستان روح تازه‌ای به مسلم‌لیگ نواز داده است و او را که با کودتای 1999 مشرف از کار برکنار شده، رفته رفته به صحنه سیاسی بازمی‌گرداند.
نظر شما :