دیپلماسی متناقض ترکیه در منطقه

به گزارش روزنامه لبنانی السفیر، لیونی یادداشت خود را این گونه آغاز می‌کند که: این که بهار عربی در نهایت بتواند دموکراسی حقیقی را در جامعه عربی ایجاد کند، هنوز جای بسی شک و شبهه است. اما تا زمانی که هنوز غبار این انقلاب‌ها کنار نرفته و بحران‌های دامنه‌دار همچنان در تونس و قاهره و دیگر پایتخت‌های عربی جریان دارد باید اذعان کنیم که این انقلاب‌ها تاثیراتی بزرگ و شگرف بر زیربناهای استراتژیک خاورمیانه می‌گذارد. حتی می‌توانیم بگوییم که محور مقاومت نیز تحت تاثیر این تحولات قرار خواهد گرفت. تحت تاثیر همین انقلاب بود که مصر جدیدی به روی کار آمد که با حمایت غرب و بر اساس قواعد جدید زمینه‌های آشتی فتح و حماس را فراهم کرد. همان قواعدی که حسنی مبارک، رئیس جمهوری سابق مصر در طول دوران ریاست جمهوری‌اش دائما آن را رد کرده بود.

لیونی سپس به ترکیه اشاره می‌کند و می‌نویسد: ترکیه همچنان به صداقت سیاسی خود پایبند است و تلاش می‌کند درگیری‌های فلسطینی – اسرائیلی را با تشکیل کشور مستقل فلسطینی و اسرائیلی در کنار هم که تضمین‌کننده صلح و امنیت منطقه باشند، حل و فصل کند. در حالی که ایران و حزب الله با هر گونه سازشی در این زمینه قویا مخالفند و معتقدند که جهان عرب نمی‌تواند با اسرائیل برای حل مشکلاتش بر اساس وضعیت فعلی به توافق برسند.

وزیر امور خارجه سابق اسرائیل که در عین حال نایب رئیس مرکز بین‌المللی مطالعات صلح تولیدو نیز هست، در بخش دیگری از یادداشت خود به نگاه ایران و ترکیه به منطقه خلیج فارس اشاره می‌کند و می‌نویسد: ایران و ترکیه بدون آن که با یکدیگر احساس رقابت کنند هر کدام به روش خود به منطقه استراتژیک خلیج فارس چشم دوخته‌ است. اگر چه ترکیه با امضای توافق‌نامه همکاری‌های نزدیک با شورای همکاری خلیج فارس در سال 2008 شریکی استراتژیک برای پادشاهان این منطقه محسوب می‌شود تا آنجا که در بحبوحه بحران بحرین از ایران خواست که دخالت تخریبی در امور منطقه خلیج فارس نداشته باشد اما هنوز مشخص نیست که ابعاد همکاری‌ها و نفوذ ترکیه در منطقه خلیج فارس تا کجا خواهد بود. از سویی هنگامی که کار به لبنان می‌رسد، پیش‌بینی نمی‌شود که ترکیه در کنار حزب الله و ایران برای انجام هر گونه تحرکی در خصوص تحولات منطقه از جمله سوریه بایستد. در عین حال ایران و سوریه نیز دیگر به رجب طیب اردوغان به چشم یک شریک قابل اعتماد در تحولات منطقه از جمله لبنان نمی‌نگرند. رد پیشنهاد قطر – ترکیه برای حفظ دولت در حال حاضر سرنگون شده سعد حریری، نخست‌وزیر سابق در ژانویه 2011 توسط حزب الله دلیلی بر این ادعا است.

در ادامه این یادداشت آمده است: ترکیه برای پیشبرد سیاست خود در منطقه نیازمند فضای آرامش است. برای همین تا زمانی که سیاست پروژه مشکلات صفر را با همه کشورها به ویژه با کشورهای همسایه پیش نبرده نمی‌تواند امیدوار باشد که دیپلماسی خود را در منطقه پیش ببرد، کما این که این وضعیت همکاری‌های گسترده اقتصادی ترکیه با کشورهای منطقه به ویژه بازارهای عربی را نیز مورد تهدید قرار می‌دهد. از سویی ترکیه هنوز نتوانسته برای معضل کردها راه حلی بیابد، این نکته زمانی بیشتر به چشم می‌آید که ممکن است انقلاب‌های منطقه به سرعت به خاک ترکیه نیز کشیده شود، مسئله‌ای که خود مقام‌های ترک نیز کاملا به آن واقفند. با این حال ترکیه تلاش دارد در میان انقلاب‌های منطقه جایگاه در خور توجهی برای خود بیابد تا بدین ترتیب نفوذ خود را در خاورمیانه گسترش داده و با نیروهای انقلابی که قرار است آینده خاورمیانه را بسازند نیز تعامل و همکاری داشته باشد. از این رو ترک‌ها بیشتر به فکر تعامل با قدرت‌های مسئول در منطقه هستند و این سیاست را بیش از پیش به سود منافع خود می‌دانند.

در پایان این یادداشت آمده است: مصر دموکراتیک قطعا شریکی مطمئن‌تر برای کشورهای خاورمیانه خواهد بود. مصر توانست بحران فتح و حماس را حل و فصل کند و قطعا به زودی خود را برای رقابتی تنگاتنگ با کشورهای قدرتمند منطقه نیز آماده خواهد کرد. در زمان نبود مبارک و وجود دوران انتقالی، مصر می‌تواند با کمک گرفتن از قدرت ترکیه مسئولیت‌های سابقه‌دار خود را به ویژه در پرونده فلسطین همچنان بر عهده داشته باشد و از یک سو به تقویت پرونده صلح اعراب و اسرائیل بپردازد و از سوی دیگر یک نظام امنیتی متمدن را در خاورمیانه بنا کند.