دوستی با امریکا یا نفت ایران؟

دیپلماسی ایرانی: روزنامه فایننشال تایمز اخیرا در گزارشی مدعی شد که مقامات ایران و چین به دنبال راهی برای ایجاد سیستم معامله پایاپای هستند تا از این طریق چین بتواند از طریق فروش محصولات به ایران، پول نفت ایران را پرداخت کند. همچنین این روزنامه انگلیسی مدعی شد تا کنون چین 20 میلیارد دلار از پول نفت ایران را پرداخت نکرده است. هرچند مقامات چین و ایران این ادعا را بی اساس توصیف می کنند. به عقیده تحلیلگرانی که مدعی بدهی نفتی چین به ایران شده اند، تحریم های آمریکا دلیل اصلی به بار آمدن این بدهی است چرا که بر اثر این تحریم ها تجارت با دلار با جمهوری اسلامی بسیار دشوار شده است. فلینت لورت، مدیر پروژه ایران در بنیاد آمریکای جدید که به تازگی به چین سفر کرده است در خصوص تحریم های اعمالی آمریکا علیه ایران و سیاست چین در قبال ایران می گوید: این بسیار دشوار است که ایالات متحده چین یا دیگر کشور ها را علیه منافع دراز مدتی که در ایران دارند، بسیج کند.

به بیان بهتر این روند بسیار سختی خواهد بود که کاخ سفید از کشور ها بخواهد از منافعی که به خصوص در بخش انرژی ایران دارند، چشم پوشی کنند. به گفته وی ، به طور کلی نخبگان چین بر این باورند که کشورشان تا حدود زیادی در بحث هسته ای با اهداف آمریکا در مورد ایران همراه شده است .بنا بر عقیده آنها پکن از منافع خود در بخش انرژی ایران حمایت می کند اما در عین حال به تدریج از بخت های اقتصادی خود در جمهوری اسلامی فاصله می گیرد.  لورت در بخش دیگری از اظهارات خود با اشاره به سفر های مکرری که در چند سال اخیر به چین داشته است، گفت: تا سال 2008 بزرگترین نگرانی چین این بود که ایالات متحده به تاسیسات هسته ای ایران حمله کند اما اکنون درک نخبگان چینی از روابط ایران و آمریکا متحول شده است.

در واقع آنها به این دیدگاه نزدیک تر شده اند که مشکلات ایران و آمریکا بسیار گسترده تر از فعالیت های هسته ای جمهوری اسلامی بوده و بسیار بنیادی است. حتی برخی تلاش آمریکا برای انکار ایران را شبیه به رویکرد آمریکا در قبال چین در سال های دور توصیف می کنند. این در حالی است که رویکرد آمریکا در قبال ایران مشکلات عدیده ای برای چین ایجاد کرده که از جمله آنها می توان به گزارش اخیر فایننشال تایمز اشاره کرد. در این بین پکن منافع روشن و محکمی در پرهیز از جدال با ایالات متحده بر سر ایران دارد. با این وجود میزان پایبندی چین به تحریم های آمریکا علیه ایران و مورد آسیب قرار دادن روابط دوجانبه با ایران موضوعی است که مورد تردید قرار دارد.

در واقع آمریکا از چین می خواهد تا ضمن پیروی از تحریم های یک و چند جانبه علیه ایران، روابط خود را در بخش انرژی با ایران محدود و حتی قطع کند. اما باید گفت که این استراتژی آمریکا برای دراز مدت کارایی ندارد، چرا که کاخ سفید نمی تواند برای دوره ای طولانی مدت از کشور ها بخواهد از اهداف دراز مدت خود در ایران چشم پوشی کنند. برای مثال آمریکا تا کنون توانسته است با توجه به مشوق هایی که به هند و چین برای بهره برداری از منابع نفت کشور های عربی ارائه می دهد، محدودیت هایی در روابط این کشور ها به ایران ایجاد کند. اما باید گفت که نه تنها چین و هند بلکه دیگر کشور ها نیز برای دوره ای دراز مدت از این استراتپی پیروی نخواهند کرد چرا که داینامیک های سیاسی داخلی در تغیر اهداف استراتژیک کشور ها موثر هستند.

برای مثال آمریکا برای سال ها مصر را وادار کرد تا علیه منافع اساسی خود عمل کند اما بخشی ازنتیجه این فشار این شد که حسنی مبارک سقوط کند. لورت در بخش پایانی اظهاراتش این نکته را خاطرنشان کرد که شاید آمریکا بتواند با درخواست از چین برای اقدام علیه منافع اش پیروزی های کوتاه مدتی را در قبال ایران از آن خود کند اما در چشم اندازی طولانی تر، واشینگتن در واقع اختلافات جدی را با پکن پایه گذاری کرده است