تلاش روس‌ها برای زنده نگه داشتن مسئله هسته ای ایران
نقش روسیه در این طرح چیست و آیا ارائه این طرح راسا توسط روسیه صورت گرفته یا هماهنگی‌هایی با دیگر کشورها نیز صورت گرفته است؟
این طرح یک طرح کاملا روسی است که توسط آقای لاوروف بعد از سفر به ایالات متحده مطرح شد. البته این طرح تاکنون چندان نظر امریکایی‌ها را به خود جلب نکرده است. به همین دلیل به نظر نمی‌رسد که این طرح چندان با هماهنگی آن‌ها ارائه شده باشد.
تصور من این است که روسیه با توجه به روابطی که با ایران دارد و از طرف دیگر با توجه به روابطی که با امریکا دارد در تلاش است که بحث پرونده هسته ای ایران را با ارائه طرح‌های جدید از شرایط بن بست خارج کند و مجددا مذاکرات بین ایران و گروه 1+5 از سر گرفته شود. روس‌ها از این جهت است که تحرکات جدیدی را آغاز کرده اند. طبیعتا اگر این طرح پذیرفته و دنبال شود، امتیازی برای روس‌ها محسوب می‌شود.
با توجه به کلیات طرح برخی معتقدند که مسئله هسته ای ایران به روندهای فنی و حقوقی برگردد. به نظر شما آیا روسیه تمایل دارد که مسئله هسته ای ایران از روندهای فنی و حقوقی حل شود؟
به هر حال آن چه مشخص است این است که روس‌ها تلاش می‌کنند در فضایی که در مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 به وجود آمده تغییری ایجاد کنند. از این جهت هم این طرح به نظر نمی‌رسد نکته قابل توجهی داشته باشد. از طرف ایران هم هنوز واکنش رسمی‌به مسئله ابراز نشده است.
آن چه مهم است این است که این طرح به دنبال این است که به صورت گام به گام مسائلی که به عنوان سوال برای آژانس مطرح است را روشن کند و هرگاه آژانس پاسخ قانع کننده ای دریافت کرد، در مقابل برخی از تحریم‌ها به عنوان مشوق‌هایی کاهش پیدا کند یا از بین برود.
البته این طرحی نیست که احتمال برود از طرف ایران پذیرفته شود. چون مسئولین ایرانی معتقدند هر گاه آژانس سوالی مطرح کرده است، از طرف ایران به آن پاسخ داده شده است و مسئله بدون پاسخی وجود ندارد.
در واقع مشکل کار این جا بوده است که آژانس و طرف غربی از پاسخ‌های ایران قانع نشده اند. این مسئله می‌تواند ادامه داشته باشد و با تداوم این روند عملا امکان ندارد تغییری در شرایط هسته ای ایران به وجود آید.
بنابراین طرح هم می‌تواند تبعات مثبت داشته باشد و هم منفی؟
ببینید اگر در رویکردهای دو طرف با پذیرش این طرح تغییری ایجاد شود یعنی هم ایران و هم آژانس بپذیرند با نگاه تازه ای به مسئله توجه کنند و بحث‌های گذشته را ادامه ندهند، می‌توان گفت که طرح می‌تواند سازنده باشد. اگر آژانس از سخت گیری‌های گذشته خود تا حدی کوتاه آید و ایران هم بپذیرد که سوالات را مجددا مورد بررسی قرار دهد و جواب واضحی به سوالات دهد، این طرح می‌تواند در روند مسئله تغییر ایجاد کند. اما اگر در رویکردهای طرفین تغییری ایجاد نشود، عملا هیچ اتفاق تازه ای نخواهد افتاد.
آیا ممکن است سابقه ذهنی ای که ایران از روسیه دارد و فضای بی اعتمادی که میان دو کشور وجود دارد، تاثیری بر پذیرش طرح توسط ایران خواهد داشت؟
به نظر می‌رسد این مسائل چندان تاثیری نخواهد داشت. روسیه از این جهت وارد مسئله شده است که واسطه ای باشد تا گام تازه ای در زمینه مسئله هسته ای ایران برداشته شود. بنابراین روابط ایران و روسیه و بحث اعتماد و عدم اعتماد نمی‌تواند در این موضوع نقش داشته باشد.
پذیرش یا عدم پذیرش این طرح بیشتر به این بستگی دارد که آیا ایران و آژانس می‌پذیرند که با نگاه تازه ای به مسئله بنگرند یا نه. البته من بعید می‌دانم که اتفاق تازه ای در این زمینه به وقوع بپیوندد. چون نه آژانس تغییری در رویکرد خود ایجاد خواهد کرد و نه طرف غربی آماده چنین تغییری است و نه ایران حرف تازه ای برای گفتن در این زمینه دارد. ایران معتقد است آن چه باید به آژانس و غرب می‌گفته است را گفته و مسئله جدیدی در این خصوص وجود ندارد.
با توجه به همه این مسائل، این تلاش روسیه برای در دستورکار قرار گرفتن دوباره مسئله هسته ای ایران چه دلیلی دارد؟
به هر حال بحث تحریم‌ها و فضایی که تحت تاثیر فشار‌های غرب در روابط خارجی ایران به وجود آمده است، تبعات منفی برای روس‌ها به همراه داشته است. روس‌ها هم به دنبال این هستند که بعد از پایان پروژه نیروگاه هسته ای بوشهر احتمالا پروژه‌های جدیدی را در ایران آغاز کنند. این تحریم‌ها موانع بسیاری در این زمینه به وجود آورده است.
بنابراین روس‌ها به دنبال این هستند که گشایشی در مسئله ایجاد شود تا به این بهانه گام به گام از حجم تحریم‌ها علیه ایران کاسته شود و فضا برای کار کردن آن‌ها در ایران بیشتر فراهم شود.
بنابراین به نظر می‌رسد این طرح بیشتر یک تلاش دیپلماتیک است تا این که زمینه ساز اقدام عملی در این زمینه باشد. به نظر من روس‌ها خواسته اند فضای بحث را هم چنان زنده نگه دارند و نقش خود را در این زمینه برجسته نشان دهند. وگرنه عملا بعید است که چندان تغییری در شرایط ایجاد شود.
نظر شما :