منتظر بهبود روابط با عربستان نباشید
بحث‌هایی درباره میانجیگری کشورهایی مانند ترکیه و قطر برای بهبود روابط ایران و عربستان مطرح شده است. به نظر شما شرایط لازم برای به نتیجه رسیدن این تلاش‌ها مهیا است؟
به نظر نمی‌رسد. در حال حاضر دو جریان بر سیاست خارجی ایرلن حاکم است. یکی جریانی است که آقای احمدی نژاد آن را هدایت می‌کند و هدف ایشان این است که برای فرار از مشکلات داخلی به دنبال گشایش سیاست خارجی باشد و امتیازاتی که در داخل داده است با باز کردن فضا در سیاست خارجی آن‌ها را پس بگیرد.
جریان دوم در اختیار مخالفان آقای احمدی نژاد مثل کمیسیون سیاست خارجی محلس است که این‌ها موافق نیستند که در چنین شرایطی ایران قدم در راه برقراری یا بهبود روابط بگذارد. همان طور هم که عملا ثابت شد. قدم برداشتن ایران برای رابطه با مصر با ناکامی‌رو به رو شد و در شرایط فعلی هیچ روزنه ای برای برقراری رابطه خصوصا میان ایران و عربستان وجود ندارد.
دلیل این مسئله هم این است که ایران هر روز در رسانه‌های خود عربستان را به دلیل دخالت این کشور در بحرین و حتی در یمن مذمت می‌کند. با وجود این فضا به نظر نمی‌رسد که در چنین شرایطی موقعیت برای احیای روابط وجود داشته باشد.
به نظر می‌رسد ترکیه تلاش‌هایی را شروع کرده تا طرحی ارائه دهد که با استفاده از آن هم مسئله بحرین و هم مسئله سوریه حل و فصل شود. با توجه به نقشی که ترکیه در حال ایفای آن هست، آیا ممکن است فضا برای بهبود روابط میان ایران و عربستان بهتر شود؟
آقای اردوغان از مدت‌ها پیش یعنی از همان دوره اول نخست وزیریش، به دلیل این که با غربی‌ها بر سر عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا اختلاف پیدا کرد، استراتژی نگاه به شرق را مطرح کرد و خیلی هم در این کار موفق بود. از زمان روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه بیش از پنجاه کنفرانس صلح در آنکارا و استانبول برگزار شده است.
بنابراین ترکیه به دلیل این که سوابق خوبی در رابطه با کشورهای عربی دارد، تلاش می‌کند که رهبری کشورهای مسلمان این منطقه را به عهده بگیرد و غربی‌ها هم از این شیوه حمایت می‌کنند. به این دلیل که ترکیه کشوری است که بالاخره یک پا در اروپا دارد و یک پا در خاورمیانه و می‌تواند به عنوان یک واسطه میان کشورهای غربی و کشورهای مسلمان ایفای نقش کند.
سفر آقای داود اوغلو هم تقریبا به دنبال همین مسئله بود. هدف او این بود که سوریه را از دست ندهد به این دلیل که ترکیه بیشترین حجم سرمایه گذاری خارجی را در سوریه دارد و به همین دلیل نگران آینده سوریه است. علاوه بر این سوریه هیچ گاه خطری برای اسرائیل نبوده است. به هر حال منطقه را به یک صلح پایدار رسانده است. این‌ها همه امتیازاتی در دست ترکیه است که می‌تواند زمینه‌های آشتی را به وجود آورد.
ولی در رابطه با بهبود روابط ایران با عربستان سعودی به نظر نمی‌رسد که ایران بتواند به این زودی‌ها روابط را احیا کند و یا اگر قرار است این روابط احیا شود باید تا حدی از شدت کلمات ایران در رابطه با عربستان بر سر موضوع بحرین و یمن کاسته شود.
به نظر می‌رسد شدت التهابات در مسئله بحرین و سوریه کم شده است. به نظر شما این اتفاق افتاده است؟ و در این صورت تاثیر این مسئله بر معادلات منطقه ای چیست؟
در ارتباط با سوریه درست است که دولت تا حدی دست رسانه‌های مکتوب را باز گذاشته است اما باز هم کنترل می‌کند. به این دلیل که فشار افکار عمومی‌داخلی و خارجی روی دولت زیاد بوده است. چون سوریه کشوری است که با ایران روابط استراتژیک دارد، برای ایران بسیار سخت است که این کشور را از دست بدهد.
اما درباره عربستان و بحرین به نظر نمی‌رسد فضا تلطیف شده باشد. ممکن است به دلیل مذاکره نمایندگان مخالفان با دولت از شدت اولیه تنش کاهش پیدا کرده باشد اما به طور کلی این گونه نیست که بحران فروکش کرده باشد.
نقدی که همیشه به سیاست خارجی ایران وارد بوده است این است که مرکز هماهنگ کننده و کنترل کننده ای برای سیاست خارجی وجود ندارد. در نماز جمعه یک موضع گیری می‌شود، در مجلس موضع گیری دیگری. این مشکلی است که ما از قبل هم داشته ایم که سیاست خارجی ما تابع قاعده و دستورالعمل واحدی نبوده است و هر کس بنابر نظر خود موضع گیری می‌کرده است. این مسئله ممکن است در داخل مهم نبوده باشد اما انعکاس آن در منطقه قابل مشاهده بوده است. پیچیدگی روابط ما با کشورهای منطقه به قدری است که باز کردن آن تا حدی در شرایط فعلی اگر بعید نباشد مشکل خواهد بود.
نظر شما :