جاده دو طرفه روابط ایران و اروپا

سفر وزرای خارجه به هر منطقه ای از جهان که باشد، همیشه در سیستم نظام بین المللی مثبت تلقی می‌شود. در حقیقت گفت و گو و به صحبت‌های طرف مقابل گوش دادن و انتقال نظرات خود، یکی از کارهای مهم دیپلماسی است که اگر انجام نشود در کار مشکل پیش می‌آید و عدم انجام این کار نقص به حساب می‌آید.

درباره این گونه سفرها باید به این نکته اشاره کرد که تجربه‌هایی که ما در ارتباط با اروپا داریم نشان می‌دهد که روابط ما با اروپا مانند یک جاده دو طرفه است. یعنی هر دو طرف به یک دیگر نیاز دارند. اما عواملی وجود داشته است که روند همکاری‌هایی که ایران باید با اروپا در زمینه‌های مختلف داشته باشد را کند کرده است.

یکی از نکاتی که به نظر می‌رسد دستگاه سیاست خارجی ایران باید به آن توجه داشته باشد این است که اتحادیه اروپا و جهان غرب برای به حرکت در آوردن صنایع خود به انرژی و مواد اولیه کشورهای خاورمیانه از جمله جمهوری اسلامی‌ایران نیاز دارند.

علاوه بر این در ارتباط با امنیت منطقه باید این نکته را یادآوری کنم که دیپلماسی امریکا از زمان بوش تا به حال یعنی بعد از اشغال عراق و افغانستان و بحران‌های جاری در خاورمیانه، مبتنی بر بحث خاورمیانه بزرگ بوده است. در این بحث بیشتر مسئله تضمین امنیت اسرائیل، از بین بردن کانون‌های ضد غربی با تغییر ساختار اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی مد نظر بوده است.

تضمین و تامین منابع انرژی و کاهش نفوذ رقبای منطقه ای و فرامنطقه ای مانند جمهوری اسلامی‌ایران، چین و روسیه نیز یکی دیگر از اهداف مهم غرب در منطقه خاورمیانه است. اتحادیه اروپا در حال حاضر واحد پولی جداگانه و اقتصاد مجزا دارد و از نظر سیاسی ـ اقتصادی و فرهنگی همگرایی خاصی میان کشورهای این مجموعه وجود دارد.

با توجه به این مطلب، ایالات متحده امریکا بیشتر سعی در کنترل اتحادیه اروپا، ژاپن و حتی هند دارد. بنابراین وقتی ما با سفرای اروپایی به خصوص کشورهایی مانند آلمان، ایتالیا و حتی اتریش که در حال حاضر میزبان آقای صالحی است، دیدار و گفت و گو می‌کردیم، این به راحتی قابل درک بود که هر دو طرفدر مذاکرات به یک دیگر احساس نیاز می‌کردند. اما باید این احساس نیاز را از حالت بالقوه به حالت بالفعل در آوریم.

وقتی به تجربیات قبلی مذاکرات ایران با اتحادیه اروپا که سازنده بوده اند نگاه می‌کنیم، مشاهده می‌کنیم که عواملی به خصوص عوامل خارجی سعی کرده اند که این مذاکرات را کمرنگ جلوه دهند. با توجه به تجربیاتی که در اروپا داشته ام به نظر می‌رسد ایران می‌تواند در بحث‌های مختلف، حتی بحث هسته ای با اروپا مذاکرات سازنده ای داشته باشد. البته در حال حاضر ما با بیست و هفت کشور اتحادیه اروپا تحت عنوان واحد رو به رو هستیم که خانم اشتون مسئولیت مدیریت سیاست خارجی آن را به عهده دارد.

بنابراین به نظر می‌رسد سفر جناب آقای صالحی به اتریش را باید به فال نیک گرفت. این سفر می‌تواند زمینه ساز مذاکرات سازنده ای میان ایران و دول اروپایی باشد. کشورهای اروپایی علاقمند به همکاری هستند، بنابراین باید از این فرصت‌ها استفاده کنیم.

امروز پس از بحران خاورمیانه نقش جمهوری اسلامی‌ایران علی رغم تلاش‌هایی که برای کاهش این نقش انجام شده است، به مراتب پررنگ تر شده است. در حال حاضر ایران هم از نظر مردمی‌و هم از نظر دیپلماسی عمومی‌مورد اقبال زیاد است و فعالیت‌های خوبی از خود نشان داده است. نقش پایگاه مردمی‌جمهوری اسلامی‌ایران در اروپا نیز قابل توجه است. علاوه بر این اروپا به نقش معنویت ایران و نقش سازنده ای که در حل مسائل افغانستان داشته است، به خوبی آگاه است.

با توجه به همه این عوامل به نظر می‌رسد مذاکرات آقای صالحی در اروپا باید مثبت ارزیابی شود و ما نباید نقش این مذاکرات را نادیده بگیریم. بلکه باید انجام چنین مذاکراتی را تشویق کنیم.