ايرانيان در آکسفورد

شماره 5 از سال چهلم نشریه مطالعات ایرانی (Iranian Studies) در دسامبر 2007 منتشر شد، و مثل همیشه: تحقیقی، مستند، وخواندنی. به گمانم، این نخستین سال از زمانی است که اعلام کردند به جای 4 شماره درسال 5 شماره منتشر خواهد شد. مبارک است.

 

اولین مقاله این شماره به بررسی انتقادی آثار جلال آل احمد اختصاص دارد. انجا(؟) پیستور- حاتم، نویسنده این مقاله، ضمن تصدیق نقش آل احمد به عنوان روشنفکری که درگفتمان معاصر در باب فر هنگ ایران وجایگاه تاریخی آن مشارکت کرده است، از او انتقاد می کند که تغییر در عقاید سیاسی و نیز تحول برداشت خود را از اسلام در آثارش منعکس نکرده است. « اندیشه های او آشکارا تحت تأثیر ایدئولوژی های گوناگون نظیر مارکسیسم و نیز اگزیستانسیالیسم معاصر فرانسوی و گفتمان های بومی گرایانه در به اصطلاح دنیای سوم قرار داشت. غفلت او از تحلیل تاریخی، گرایش بارزش به قطبی کردن، و فور مباحث جدلی، و وجود تناقض های بسیار در نوشته های او، نشانگر روشن کشمکشهای درونی جلال آل احمد است».

 

مقاله دوم می پردازد به بررسی داستان های کوتاه قوم کرد و نقشی که این «ژانر» نوول در معرفی این قوم بازی کرده است.

 

مقاله سوم اختصاص دارد به یک بررسی تطبیقی در باب اقلیت های مذهبی در ایران. سپس می رسیم به مقاله ای تحت عنوان « افغانستان و بازار جهانی تریاک: تولید و تجارت خشخاش».

 

هرمان کروتزمان، استاد دانشگاه آزاد در برلین، آلمان، در این مقاله وجوه گوناگون کشت خشخاش را در افغانستان از زاویه تأثیر نفوذهای خارجی و داخلی، وضع بازار دنیا، مناسبات قدرت، و عوامل اقتصادی و غیره بررسی کرده است.

 

وی می نویسد: « تولید تریاک، به عنوان یک منبع عمده در آمد، در ساختار سیاسی ناهمگون افغانستان ایفای نقش کرده است. کشت خشخاش در آن کشور در ربع آخر قرن گذشته جهشی عمده کرد، به نحوی که از سالانه 200 تن در 1979 به سالانه 200/4 در 2004 افزایش یافت ..... قاچاق تریاک در کشورهای همسایه افغانستان، یعنی ایران وتاجیکستان و پاکستان، اثرات عمده داشته است که علاوه بر گسترش استعمال، از این لحاظ نیز که از این کشورها به عنوان مسیر قاچاق مواد مخدر به غرب استفاده می شود قابل بررسی است.»

در صفحه 608 مجله، طی جدول زیر، میزان تولید جهانی تریاک درسال های 1994-2000 به این شرح بارکد شده است.

 

کشور	تولید در 1994-2000 ( به تن)	درصد تولید جهانی
افغانستان	337/21	7/62
میانمار(برمه)	968/9	2/29
لائوس	950	8/2
کولومبیا	754	2/2
مکزیک	337	9/0
تایلند	36	1/0
پاکستان	331	0/1
دیگران	382	1/1
کل تولید دنیا	052/34	0/100

 

میانگین درآمد خالص از هر هکتار زمین در سال های 1994-2005 از حدود هزار دلار در 1994، در 2003 به اوج خود یعنی بالغ بر 000/15 دلار رسید، ودر 2005 بیش از 000/5 دلار بود.

 

از نظر کشف قاچاق تریاک ، طی سال های 1990-2004، ایران همواره مقام اول راداشته است ( در 1990: کمتر از 250 هزار کیلو گرم و در2004 بالغ بر 200 هزار کیلوگرم). بعد از ایران، به ترتیب، پاکستان، هند، تاجیکستان، ازبکستان، و ترکمنستان قرار داشته اند که آمار اندک آنها به هیچ رو با آمار ایران قابل مقایسه نیست.

 

از نظر کشف هروئین قاچاق، در همان سال ها، ایران و پاکستان کم و بیش در یک ردیف قرار می گیرند( هریک حدود 5 هزار کیلو گرم در 1990 و اندکی کمتر از آن در 2004). آمار دیگر کشورهای فوق ، از این بابت از ایران و پاکستان بسیار کمتر است.

 

برنامه هایی که برای تشویق کشت های جانشین اجرا شده تاکنون « به تغییر قابل ملاحظه تولید در سطح ملی» منجر نشده است.

 

در 2006، معادل 490 میلیون دلار آمریکا صرف این برنامه ها شد، مبلغی که کم و بیش معادل درآمد حاصل از کشت خشخاش است، اما نتیجه چندانی نداشت. از این رو، علل ریشه ای موضوع است که باید مورد توجه قرار گیرد.

 

مقالة بعدی، از مجید محمدی، عضو هیئت علمی دانشگاه بینگهمپتن، به مسائل سیاسی دانشجویان دانشگاه های ایران در دوران پس از دولت اصطلاحات اختصاص دارد، و پس از آن می خوانیم: ارتش نادرشاه( مایکل آکسوورتی)، وبخش بررسی کتاب، در بخش اخیر، چهار کتاب مربوط به ایران( به زبان انگلیسی) معرفی و بررسی شده است.

 

ایرانین استدیز به سردبیری دکتر محمد علی همایون کاتوزیان، از دانشگاه آکسفورد، از سوی انتشارات راتلج منتشر می شود.