کشمکش ايران و عربستان در مجمع خاورميانه اى اقتصاد
اميدهاى عربستان براى دستيابى به تفوق سياسى در منطقه و طرح خود به عنوان يک ميانجى و واسطه براى برقرارى صلح، توسط يک قدرت منطقه‌اى ديگر، يعنى ايران، به چالش کشيده شده است.
عربستان سعودى که اکنون يکى از مهم‌ترين بازيگران منطقه‌اى محسوب مى‌شود، به تدريج و با افول نقش مصر به عنوان يکى از قدرت‌هاى تاثيرگذار منطقه‌اى، نقش خود را در معادلات منطقه‌اى و تهديدهايى که ثبات و امنيت خاورميانه را تهديد مى‌کند، افزايش داده است.
عربستان سعودى چندى پيش فتح و حماس، دو گروه رقيب فلسطينى را در مکه گرد هم آورد و با امضاى تفاهم‌نامه‌اى، به تشکيل دولت ائتلافى در فلسطين کمک کرد. عربستان در ماه مارس نيز با ميزبانى اجلاس سران عرب، رسيدگى به مسائل لبنان و عراق، دو چالش بزرگ در تاريخ خاورميانه را در دستور کار قرار داد.
اما شنبه 19 مى و در جريان جلسه که در اردن برگزار مى‌شود، ايران بار ديگر نشان داد که سرسختانه تلاش مى‌کند تا در جهان عرب نقشى محورى ايفا کند و در جستجوى منافع خود به مقابله با نفوذ عربستان بپردازد.
منوچهر متکى، وزير امور خارجه ايران، در جريان اجلاس اردن با کم اهميت جلوه دادن طرح عربستان براى صلح ميان اعراب و اسرائيل که از سال 2002 مطرح شده است و در جريان اجلاس سران عرب در ماه مارس بار ديگر مورد توجه قرار گرفت، با لحنى تند اعلام کرد که اين طرح محکوم به شکست است.
آقاى متکى گفت «به رغم نيت خير بعضى کشورها براى حفظ حقوق مردم فلسطين، به اعتقاد ما تمامى اين طرح‌ها يا به خاطر مشکلاتى که دارند و يا به خاطر شيوه برخورد اسرائيل، با شکست مواجه مى‌شوند. اگر واقعيات را در نظر بگيريم، مى‌بينيم که اين طرح صلح هيچ شانسى براى موفقيت ندارد.»
گفته‌هاى منوچهر متکى، به گونه‌اى معنادار در جريان ميزگردى با عنوان «ثبات در خاورميانه بزرگ: رهبرى بر عهده کيست؟» مطرح شد. در اين ميزگرد علاوه بر وزير امور خارجه ايران، حامد کرزی، رئيس جمهور افغانستان، شوکت عزيز، نخست وزير پاکستان، معروف بخيت نخست وزير اردن، شيخ سلمان بن حمد آل خليفه وليعهد بحرين و امير ترکی الفيصل سفير پيشين عربستان سعودی در آمريکا نيز شرکت داشتند.
طرح صلح مورد اشاره منوچهر متکى که به طرح صلح عربى شهرت يافته و يکى از مباحث عمده مطح در اين اجلاس است، بر عادى‌سازى کامل روابط ميان اعراب و اسرائيل و به رسميت شناختن موجوديت اسرائيل از سوى کشورهاى عربى در مقابل عقب‌نشينى نيروهاى اسرائيلى به مرزهاى سال 1967 و نيز عقب‌نشينى از بلندى‌هاى جولان در سوريه و بعضى مناطق در جنوب لبنان مبتنى است.
اين طرح که در نهايت موجب تشکيل دو کشور مستقل فلسطينى و اسرائيلى مى‌شود، از ابتدا مورد انتقاد ايران قرار داشته است، چرا که ايران اسرائيل را دولتى نامشروع مى‌داند و حاضر به رسميت شناختن آن نيست. از سوى ديگر، اين طرح از سوى عربستان سعودى مطرح شده است و حاميان قدرتمندى چون اردن و مصر نيز دارد.
منوچهر متکى در جريان اين ميزگرد، مسائل سرنوشت‌سازی چون عدم تعيين پايتخت کشور مستقل فلسطينی و بازگشت حدود پنج ميليون آواره فلسطينی را که در طرح صلح عربى لحاظ نشده است، از عمده ايرادات وارد به اين طرح دانست و اعلام کرد که ايران طرح بهترى براى حل اين مشکل دارد.
آقاى متکى گفت که نظام سياسی سرزمينی که کشور اسرائيل در آن تشکيل شده، بايد از راه همه‌پرسی‌ای تعيين شود که همه ساکنان بومی اين سرزمين، اعم از مسلمان، يهودی و مسيحی در آن شرکت کنند.
وزير امورخارجه ايران همچنين گفت «وقتی به تاريخچه طرح‌های صلح نگاه می‌کنيم، می‌بينيم طی سی سال گذشته حدود 130 طرح صلح مطرح شده اما هيچ يک از آنها به دليل رويکردی که طرف ديگر (اسرائيل) داشته، تحقق پيدا نکرده است.» منوچهر متکى سپس ايران را يکى از عوامل تاثيرگذار «در هر طرحى که براى حل بحران‌هاى منطقه مطرح مى‌شود»، دانست.
اما گفته‌هاى منوچهر متکى در جريان اين ميزگرد چندان به مذاق ترکی الفيصل، نماينده عربستان، خوش نيامد. ترکى الفيصل گفت: «اين يک مسئله عربى است. اين مشکل فلسطينى‌ها است که بايد در يک چشم‌انداز عربى ـ فلسطينى حل و فصل شود. اما متاسفانه عوامل خارجى زيادى در سال‌هاى اخير در اين روند دخالت کرده‌اند.»
آقاى فيصل تلاشى براى پنهان کردن نارضايتى خود از موضع ايران و نفوذ رو به رشد آن در منطقه نمى‌کرد، در ادامه گفت: «اگر فلسطينى‌ها از همان ابتدا با يکديگر متحد بودند، هيچ گاه کار به اين جا نمى‌رسيد.» فيصل گفت اگر فلسطينى‌ها همين‌طور به درگيرى و کشتار يکديگر ادامه دهند، طرح صلح اعراب به هيچ جايى نمى‌رسد.
به گفته فيصل، اگر اعراب و فلسطينيان بار ديگر سرنوشت خود را در دست بگيرند، آن گاه ديگر هيچ نيازى به دخالت آمريکا، اسرائيل يا هيچ دولت خارجى ديگرى نخواهد بود.
مجمع جهانى اقتصادى خاورميانه اى، بعدازظهر روز جمعه در شهر بحرالميت اردن گشايش يافته است. در اين همايش که چهارمين مجمع جهانى اقتصاد درباره خاورميانه است و تا روز يکشنبه27 مى ادامه دارد، شخصيت‌هاى سياسى واقتصادى جهانى شرکت دارند. هيات جمهورى اسلامى ايران به رياست منوچهر متکى وزير امور خارجه ايران در نشست همايش اقتصاد جهانى درباره خاورميانه شرکت کرده است.
در اين نشست حدود هزار تن از سرمايه‌داران، مديران کلان اقتصادی و سياستمداران جهان شرکت دارند و با اين که برنامه نشست، رشد فرهنگی و اقتصادی خاورميانه اعلام شده، اما عمده مذاکرات نشست در زمينه بحران جاری در عراق و سرزمين‌های فلسطينی است.
نشست بحر الميت در شرايطی برگزار می شود که ميان جنبش‌های فتح و حماس، دو گروه اصلی سياسی فلسطينی، درگيری خونينی جريان دارد و ارتش اسرائيل هم حملات پی در پی به مواضع حماس که در حال حاضر اداره تشکيلات خودگردان فلسطينی را در اختيار دارد، وارد می‌سازد.
نظر شما :