آزمون سخت ترکیه در بهار انقلاب‌های عربی
دیپلماسی ایرانی: باراک اوباما، رئیس جمهوری ایالات متحده امریکا در سخنرانی خود درباره خاورمیانه از راه‌های سیاسی رشد دموکراسی و صلح در منطقه سخن گفت. وی از همه بازیگران منطقه‌ای خواست که با حمایت از آزادی به راه‌های تعیین سرنوشت ملت‌ها، استفاده از فرصت‌ها، دموکراسی، رسیدن به حقوق سیاسی و شهروندی و تساهل و تسامح دینی کمک کنند. او گفت، دموکراسی، آزادی مطبوعات و حق مسالمت‌آمیز تجمعات را می‌طلبد. وی همچنین خواستار تشکیل کشور مستقل فلسطینی بر اساس مرزهای 1967 شد. بدین ترتیب رئیس جمهوری ایالات متحده به روشنی سیاست‌های کشورش در خاورمیانه را توضیح داد. اما مشخص نیست، آیا حکومت ترکیه به خوبی اظهارات باراک اوباما را شنید یا خیر.
در سایه حزب عدالت و توسعه، ترکیه دوران حساسی را برای تعدیل و تبیین سیاست خارجی خود شاهد است، سیاست خارجی مبتنی بر "صفر رساندن مشکلات با کشورهای همسایه" با حقایق جدیدی در خاورمیانه در حال تحول هم‌زمان شده است. احمد داوود اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه تاکید کرد، آنکارا مایل است روابط خوب و حسنه‌ای با همه ملت‌ها و حکومت‌های منطقه داشته باشد. به رغم آن، ملت خاورمیانه در حال مبارزه با دیکتاتورهای مستبد فعلی‌شان هستند. آنها فردا، به یاد می‌آورند کشورهایی را که از نظام‌هایی حمایت می‌کردند که آن ملت‌ها در حال مبارزه با آنها بودند. از این رو ترکیه باید بداند که قدرت نرم که در دستور کار خود قرار داده و بازتاب آن را در نقش دیپلماتیکش به عنوان یک رهبر فعال منطقه‌ای می‌بینیم، فقط محدود به بازرگانی و دیپلماسی نیست، بلکه حمایت کنونی از دموکراسی، حقوق بشر و حاکمیت قانون را نیز می‌طلبد.
حزب عدالت و توسعه با این وعده به قدرت رسید که روابط ترکیه با غرب را تا آنجا گسترش دهد که به عضویت دائمی اتحادیه اروپا در آید. با رهبری رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر و با توجیهات احمد داوود اغلو در 8 سال گذشته سیاست خارجی ترکیه کاملا دگرگون شده و توجه به کشورهای همسایه خاورمیانه به جای حفظ هم‌پیمانی سنتی به غرب را در دستور کار خود قرار داده است. این سیاست با مخالفت ترکیه از استفاده از خاکش برای حمله به عراق در سال 2003 کلید خورد، در آن موقع همگی از سیاست‌های اثرگذار ترکیه که اخیرا کشف شده متحیر شدند. ترکیه همچنین با اتخاذ رویکرد ضد غربی و دشمنی با اسرائیل توانست حسن شهرت خوبی برای خود ایجاد کند. این مسئله باعث تعجیل در ماه عسل ترکیه با جهان عربی شد و اردوغان توانست بیشترین محبوبیت یک رهبر در منطقه را برای خود کسب کند. محبوبیتی که با ارسال دو کشتی کوچک کمک‌رسان صلح به اسرائیل به اوج خود رسید.
ترکیه در مقابل لیبی در ابتدا سیاست مخالفت با تحریم را پیش گرفت، حتی با دخالت ناتو در این کشور نیز مخالفت کرد و این مسئله باعث شد تا قبل از تغییر رویکردش در قبال این پرونده تا اندازه بسیاری اعتماد منطقه‌ای‌اش را از دست بدهد، اگر چه ترکیه فورا استراتژی خود را تغییر داد و مواضع نامناسب خود در قبال این پرونده را تعدیل کرد ولی نمره منفی و اثری بد از خود به جای گذاشت. در حال حاضر نیز به رغم سرکوب شدیدی که در سوریه وجود دارد، آنکارا همچنان در قبال یکی از قوی‌ترین متحدانش سیاست تمسک به شعار "حل صفر مشکلات" را در پیش گرفته است.
ترکیه وظیفه دارد که از سرمایه‌داری اقتصادی، اخلاق و سیاست‌های کلان هم‌زمان بهره ببرد تا بتواند مجددا به کشورهای منطقه نزدیک شود و شهروندان خود را به الگویی برای دیگر شهروندان خاورمیانه که دهه‌ها است رویای آرمانی‌شان شده تبدیل کند. دموکراسی نه چندان کاملی که ترکیه از آن تبعیت می‌کند به رغم قوت و ضعفش می‌تواند همچنان نمونه‌ای برای اصلاحات در منطقه باشد. آنکارا می‌تواند از تهران و دمشق بخواهد با در پیش گرفتن اصلاحات هم توان امنیتی خود را تقویت کنند و هم به پیشرفت اقتصادی مطلوب برسند.
با تحولات دموکراتیک خاورمیانه توجه به آنکارا بیش از پیش افزایش یافته و آنکارا به زودی با توجه به توجهی که بیش از پیش به آن می‌شود رهبری خاورمیانه را در دست خواهد گرفت. سیاست‌های تعجب‌آور حزب عدالت و توسعه نه تنها ترکیه را به خطر می‌اندازد بلکه می‌تواند مصداقیت و اعتماد کشورهای منطقه به عنوان پیروز دموکراسی در خاورمیانه را نیز زیر سئوال ببرد، کما این که نفوذ خود در میان هم‌پیمانان غربی‌اش را نیز از دست خواهد داد. آنکارا نیازمند ایجاد توازن میان نقش خود در منطقه با کشورهای غربی است و لازم است که اجازه ندهد قدرت خاورمیانه‌ای و صلاحیت‌هایش نزد غربی‌ها را هم‌زمان از دست دهد.
منبع: الشرق الاوسط به نقل از حریت دیلی نیوز
نظر شما :