عربستان همه تخم مرغ‌ها را در سبد آمریکا نمی‌چیند

شماری از مقامات آمریکایی و موسسه‌های مشاوره سیاسی مانند چاتهم هوس انگلیس، هشدار داده‌اند که تلاش عربستان برای حفظ وجهه خود در منطقه و صف‌آرایی علیه جمهوری اسلامی می‌تواند به بحران‌های سیاسی و اقتصادی در خاورمیانه منجر شود. گزارش‌ها حاکی از آن است که عربستان سعودی می کوشد با به دست آوردن حمایت کشور‌هایی نظیر سنگاپور، مالزی، پاکستان و دیگر کشور‌های مسلمان آسیای میانه، اتحادی غیر رسمی علیه جمهوری اسلامی ایجاد کند.

ریاض از دیر باز رقیب منطقه‌ای ایران محسوب می‌شده که با توجه به تحولات خاورمیانه و افزایش هژمونی منطقه‌ای ایران در برخی کشور‌ها، نگران از منافع خود به دنبال تثبیت موقعیت منطقه ای است و با توجه به بی میلی نسبی آمریکا برای حمایت همه جانبه از ریاض، خاندان سلطنتی این کشور در صدد یارگیری منطقه‌ای برآمده اند.

موضوع بحرین و دخالت نیروهای سعودی برای فرونشاندن آشوب‌های این کشور از جمله مواردی است که از عمق نگرانی عربستان در خصوص نفوذ بیشتر شیعیان در منطقه حکایت دارد. جمعیت اکثریت شیعه در بحرین علیه حکومت سنی این کشور به پا خاسته‌اند و عربستان در هراس از سرایت این موج به مرزهایش نیرو‌های خود را به بحرین گسیل داشت. این در حالی است که ایالات متحده در تلاش برای بازداشتن عربستان از این مداخله ناکام ماند و ریاض توانست پاکستان و مالزی را نیز برای دخالت در اوضاع بحرین مجاب کند.

این اقدام انتقاد شدید مقامات ایرانی را به دنبال داشت و از آن پس تقابل تهران و ریاض شکل جدی تری به خود گرفت.

عربستان تهران را به دخالت در امور کشور‌های عربی متهم می‌کند و این در حالی است که مقامات ایرانی نیز اتهامات مشابهی را متوجه مقامات عربستان سعودی می‌کنند. در همین حال شماری از مقامات آمریکایی و تحلیلگران چاتهم هوس، با رویکرد عربستان در خصوص ایران موافق نیستند. در واقع آنها در مورد اینکه تا چه حد نفوذ ایران در تحولات منطقه‌ای نقش داشته باشد با مقامات ریاض که این نفوذ را بسیار پررنگ می‌دانند، دچار اختلاف نظر هستند.

حتی برخی بر این عقیده‌اند که تمرکز بسیار زیاد عربستان بر ایران به منظور پراکنده کردن افکار عمومی در ارتباط با تحولات داخلی عربستان و معترضان این کشور صورت می‌گیرد. هرچند هنوز هم آمریکا و عربستان سعودی متحدان منطقه‌ای نزدیک محسوب می‌شوند که بنیاد روابط آنها دست نخورده باقی مانده است اما به نظر می‌رسد با توجه به تحولات جاری در منطقه و موضع‌گیری‌های ایالات متحده، ریاض دیگر قصد ندارد همه تخم مرغ‌های خود را در سبد آمریکا قرار دهد.

باید گفت قرار داد 60 میلیارد دلاری خرید سلاح عربستان از آمریکا، حمایت هوایی و زمینی آمریکا از عربستان در مقابل تهدید احتمالی ایران و همچنین قرارداد‌های کلان نفتی موضوعات مهمی در روابط ریاض – واشینگتن به شمار می‌روند که به سادگی تحت تاثیر قرار نمی گیرند. اما حمله سال 2003 نیرو های آمریکایی به عراق با وجود مخالفت عربستان زنگ خطر‌ها را در ریاض به صدا در آورد.

همچنین ناتوانی ایالات متحده در تسریع روند صلح اعراب اسرائیل نیز مقوله دیگری است که تردید در مورد قابلیت آمریکا برای اتکای همه جانبه عربستان را در میان مقامات ریاض افزایش داده است. به این ترتیب برخی سیاست‌ها در استراتژی خارجی ریاض اخیرا به نحوی تدوین شده‌اند که در تضاد با منافع ایالات متحده به نظر می‌رسند.

برای مثال شاهزاده سلطان السعود که پیش‌تر سفیر عربستان در آمریکا بوده و هم اکنون ریاست شورای امنیت ملی عربستان را بر عهده دارد، عمق تردید در مورد قابل اعتماد بودن کاخ سفید را به مقامات پاکستانی نیز تسری داد. وی در ملاقات با مقامات نظامی پاکستان به آنها هشدار داد که نمی‌توانند برای حفاظت از منافع خود در منطقه روی کاخ سفید حساب کنند. این در حالی است که روابط اسلام آباد – واشینگتن به دنبال دستگیری بن لادن رهبر القاعده در پاکستان رو به وخامت رفته است.

تحلیلگران چاتهم هوس بر این باورند که یارگیری عربستان در منطقه و دخالت در امور بحرین می‌تواند اکثریت شیعه در این جزیره و دیگر نقاط خاورمیانه را به نفع ایران بسیج کند و به این ترتیب شرایط دشوارتری برای آمریکا و متحدانش و همچنین عربستان سعودی ایجاد خواهد شد.