استراتژی انرژی هند در قبال ایران

این در حالی است که 13 درصد از واردات نفت به هند از طریق منابع نفت ایران تامین می‌شود و رقم 12 میلیارد دلاری مورد نیاز برای خرید نفت بیش از آن چیزی است که در چارچوب تجارت دو جانبه بتوان آن را پرداخت کرد.

برخی کارشناسان بر این باورند که با توجه به فشار آمریکا، اروپا و ژاپن، هند برای پرداخت وجه مورد نیاز برای خرید نفت ایران راه سختی را پیش رو دارد. چرا که آلمان عملیات بانکی بین ایران و هند را متوقف کرده است و بانک‌ها در ترکیه نیز برای خودداری از انجام عملیات بانکی به منظور پرداخت وجه مورد نیاز ایران برای تحویل نفت به هند تحت فشار قرار دارند. این در شرایطی است که میزان صادرات نفت ایران به هند با توجه به مشکلات مالی در روند نزولی قرار گرفته و از سویی دیگر ایران رقابت کشور‌هایی نظیر عربستان سعودی را پیش رو دارد.

برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که مقامات دهلی نو به شدت در تلاشند تا در منابع نفتی خود تنوع ایجاد کنند و مذاکرات متعددی برای خرید نفت از آنگولا در حال برگزاری است. به گزارش مجله اکونومیست با وجود ادامه داشتن تلاش هند برای خرید نفت از ایران ، بیانیه بانک مرکزی این کشور نشان‌دهنده آن است که دیپلمات‌های هندی موضوع شورای امنیت را نیز مد نظر دارند. هند به دنبال کسب کرسی دائم در شورای امنیت است و بدون تردید نحوه عملکرد دهلی نو در عرصه بین‌المللی در تصمیم‌گیری سایر اعضا برای پذیرفتن این کشور دخالت دارد.

به بیان بهتر آمریکا و متحدان اروپایی‌اش در جبهه اعمال فشار‌ها بر ایران در شورای امنیت عضویت دائم دارند و چگونگی همکاری هند در مورد ایران برای آنها حائز اهمیت است. فارغ از موضوع تامین انرژی هند از سوی ایران، دهلی نو و تهران منافع مشترکی در جنگ با طالبان در افغانستان دارند و موضوع خط لوله صلح نیز یکی از گزینه‌های جذاب برای مقامات دو طرف محسوب می‌شود. این خط لوله گاز ایران را از طریق پاکستان به هند انتقال می‌دهد اما مشکلات امنیتی و سرمایه‌گذاری تا کنون اجرای این پروژه را به تعویق انداخته است.

از سوی دیگر هند در جنبش غیر متعهد‌های سازمان ملل نیز عضویت دارد که هر از چند گاهی در حمایت از مواضع هسته‌ای ایران بیانیه‌ای منتشر می‌کند. اما این همه موضوع نیست. آمریکا برای هند یک متحد غیر قابل چشم پوشی محسوب می‌شود که در سال‌های اخیر روابط نزدیک‌تری را با دهلی نو برقرار کرده است. همچنین مقامات دهلی نو با ظهور یک قدرت هسته‌ای دیگر در همسایگی خود موافق نیستند و به مشکلات امنیتی ناشی از آن اشاره می‌کنند. علاوه بر این از سال 2005 تا کنون تعداد قابل توجهی از قطعنامه‌ها و بیانیه‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه فعالیت‌های هسته‌ای ایران از حمایت دیپلمات‌های هندی نیز برخوردار بوده است.

با این حال نمی‌توان گفت که سیاستگذاران هندی به طور حتم آمریکا را به ایران ترجیح می‌دهند. رشد اقتصادی سریع هند و نیاز داخلی هند را ناگزیر به تامین هر چه بیشتر منابع انرژی می‌کند و این در شرایطی است که بحران در کشور های شمال آفریقا و خاورمیانه آینده‌ای مبهم در روابط هند با این کشور ها برای تامین انرژی پدید آورده است. دست کم در آینده‌ای نزدیک، ایران یکی از بهترین گزینه‌ها برای تامین انرژی مورد نیاز هند به شمار می‌رود. اما در مقابل نارضایتی آمریکا از نزدیکی روابط ایران و هند بر مبنای نیاز به انرژی دهلی‌نو، مانعی در راه ادامه این روابط محسوب می‌شود.

برخی بر این باورند باوجود تاکید واشینگتن بر قطع همکاری با بخش انرژی ایران، هنوز اقدامی جدی علیه هند انجام نشده است و به نظر می‌رسد تا زمانی که تهدیدی واقعی صورت گیرد، دهلی نو برای خرید نفت ایران از طریق دور زدن تحریم‌ها فرصت خواهد داشت. البته این در صورتی است که مقامات در دهلی نو بتوانند راهی برای پرداخت وجه مورد نیاز برای خرید نفت ایران پیدا کنند. راهی که به گفته شماری از دیپلمات‌های آمریکایی و اروپایی بسیار دشوار خواهد بود.