سهل‌گیری آمریکا در مورد هند

هند در تلاش است تا از طریق تعریف یک سیستم مالی وجه 12 میلیارد دلاری مورد نیاز برای خرید سالیانه نفت از ایران را پرداخت کند. از ماه دسامبر به دنبال فشار ایالات متحده، هند روابط خود با بانک‌های آسیای شرقی با هدف پرداخت هزینه واردات نفت از ایران را قطع کرد. آمریکا و متحدانش در سال‌های اخیر تحریم های مالی وسیعی را علیه ایران اعمال می‌کنند که همکاری بانک‌های خارجی با صنعت نفت و گاز جمهوری اسلامی را نیز شامل می‌شود.

در حال حاضر هند روزانه 400 میلیون بشکه نفت از ایران بر مبنای اعتبار خریداری می کند اما ادامه این وضعیت برای دراز مدت امکان‌پذیر نخواهد بود. خبرگزاری رویترز به نقل از یک مقام آگاه در این زمینه گزارش داد: احتمال اینکه هند راهی به روشی مناسب در این زمینه دست یابد، اندک است. به گزارش این خبرگزاری انگلیسی هر چند واشینگتن علیه کشور‌هایی که سرمایه کلانی وارد صنعت نفت و گاز ایران وارد می کند، اقدامات شدیدی انجام می‌دهد اما به نظر می‌رسد که در مورد هند که از مدت‌ها پیش به واردات نفت از ایران وابسته بوده تا حدودی وجه تمایز قائل شده است.

این در حالی است که هند دو سوم منابع انرژی خود را وارد می کند و در این زمینه به شدت به خاورمیانه وابسته است تا پاسخگوی رشد اقتصادی 9 درصدی خود باشد. ایران پس از عربستان سعودی بزرگترین تامین کننده منابع انرژی مورد نیاز هند به شمار می‌رود. به گفته این مقام آگاه واشینگتن به دهلی نو در مورد رابطه با بانک‌های ایرانی که تحت تحریم‌های آمریکا و متحدانش قرار دارند، هشدار داده است اما در ضمن چندان با تلاش هند برای یافتن روش‌های جایگزین مخالفت نمی‌کند.

این استراتژی تا حدودی دوگانه در اعمال معیار‌های تهدید‌آمیز علیه کشور‌های خریدار نفت ایران می تواند در قدرت این کشور‌ها در ایفای نقش محوری در پرونده هسته‌ای ایران ریشه داشته باشد. واشینگتن و متحدانش همچنان موضوع تحریم بیشتر ایران را دنبال می‌کنند و در این بین رای مثبت اعضای دائم شورای امنیت برای تصویب تحریم‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد. چین دارای رای وتوی شورای امنیت، از مشتریان نفت و گاز ایران است که برای محدود ساختن روابط با ایران تحت فشار قرار دارد.

در واقع چین پس از آمریکا بزرگترین مصرف کننده انرژی در جهان به شمار می‌رود که تمایل فزاینده‌ای به ایجاد تنوع در دسترسی به منابع انرژی دارد. به همین دلیل علاوه بر عربستان، ایران نیز در فهرست تامین‌کنندگان انرژی چین قرار دارد. اما نزدیک شدن پکن به تهران بر مبنای مناسباتی که دیپلماسی انرژی شکل دهنده آن است، به مذاق آمریکا و دیگر متحدانش در شورای امنیت خوشایند نیست. همانگونه که در روند تصویب 4 قطعنامه پیشین علیه ایران به وقوع پیوست، راضی کردن چین با توجه به مناسبات خود با ایران برای حمایت از تحریم‌ها دغدغه‌ای برای آمریکا محسوب می‌شود.

به این ترتیب اولویت ایالات متحده برای ارائه مشوق‌هایی نظیر خرید نفت بیشتر از عربستان ابتدا برای کشور‌هایی نظیر چین در نظر گرفته می‌شود که ابزاری مانند رای وتوی شورای امنیت را در اختیار دارند. البته این به معنای بی توجهی تعاملات انرژی کشور‌هایی مانند هند با ایران نخواهد بود و در این بین بیشتر بحث اولویت‌ها و تدوین مشوق‌های قابل استفاده مطرح است. به بیان بهتر آمریکا ترجیح می دهد نخست با مشوق‌هایی مانند نفت عربستان، تهدید رای وتوی چین را کمرنگ‌تر کند و سپس ابزار های دیگری را به موازات تحریم‌های بین‌المللی در مورد کشور‌هایی مانند هند به کار گیرد تا به محدود کردن روابط خود با جمهوری اسلامی تشویق شوند.

این در حالی است قطع دسترسی هند به بانکی در هامبورگ به منظور خرید نفت ایران نشانه‌ای از تحت فشار قرار داشتن دهلی نو در این زمینه است. هند در اوایل سال جاری میلادی مبادلات اقتصادی با ایران را از این طریق انجام می داد اما پس از مدتی مقامات برلین اعلام کردند این روند متوقف شده است. از سوی دیگر مشکلی که هند در مقایسه با کشور‌هایی نظیر چین، ژاپن و کره جنوبی با آن دست به گریبان است، صادرات اندک این کشور به این است.

نفت ایران از طریق تجارت دوجانبه به دست مصرف کنندگان چینی و ژاپنی می‌رسد به این معنی که صادرات کالاهای این کشور ها به ایران در مقابل واردات نفت، استفاده از پول رایج ثالث را در حاشیه قرار می‌دهد. اما هند با حجم صادرات محدود خود به ایران ناگزیر به استفاده از وجه رایج دیگری در تعامل با ایران است. با این حال وزیر نفت هند اخیرا اعلام کرد برخی نقل و انتقالات مالی از طریق ترکیه انجام می‌شود.

گزارش‌ها حاکی از آن است که شعبه‌هایی از بانک ملت ایران با وجود تحریم‌های بین المللی همچنان به فعالیت خود در ترکیه ادامه می‌دهند. نکته جالب در این مورد تحت فشار قرار گرفتن آنکارا برای قطع این دسترسی است. در واقع مقامات خزانه‌داری آمریکا پس از اطلاع از این موضوع به جای تهدید آشکار دهلی نو بار و بنه سفر به ترکیه را بستند تا به مقامات این کشور در مورد نقل و انتقالات مالی صورت گرفته هشدار دهند.