تحلیلی اجمالی برموضع بی سابقه تهران در قبال مسکو

 رئيس دولت دهم جمهوری اسلامی ایران، در جمع مردم کرمان با انتقاد از عملکرد روسيه در قبال ايران به نکات مهمی اشاره نمود که اهم آن به شرح ذیل می باشد:

1- ايران و روسيه دو همسايه هستند و البته به طور طبيعى ما با هم دوست هستيم و دو همسايه نمى‌توانند با هم دوست نباشند اما بايد گفت که اين رابطه دوستانه لوازمى دارد. اولين لوازم دوستى احترام متقابل است، احترام به کرامت متقابل است و اين حداقل انتظار ما از کشور دوست و همسايه است.
2- امروز توضيح رفتار مدودف براى ملت ايران براى ما مشکل شده است. مردم (ایران) نمى‌دانند اين‌ها دوست ما هستند، در کنار ما هستند، با ما هستند يا اينکه دنبال چيز ديگرى هستند؟
3- من اگر رئيس‌جمهور روسيه بودم در اظهارنظرها و تصميم‌گيرى‌ها درباره موضوعاتى که به ملت بزرگ و تمدن‌ساز ايران مربوط مى‌شود تأمل بيشترى می کردم.

4- همسايه ما در کنار کسانى قرار مى‌گيرد که 30 سال است با همه توان در برابر ملت ايران ايستاده‌اند، اميدوارم آنها توجه کنند و اصلاح کنند (رفتارشان را ) چرا که بيانيه تهران بالاترين فرصت است.
5- اگر آنها قبلا مى‌گفتند غربى‌ها به ما فشار مى‌آورند ما نيز يک کار مهم کرديم و حرف بسيار مهمى را زديم. مى‌گويند ما تحت فشاريم خوب ما هم تحت فشاريم. ما نمى‌توانيم به حساب اينکه از سوى برخى‌ها تحت فشار هستيم عليه منافع روسيه اقدام کنيم.

6- اميدوارم رهبران و مسئولان روسيه به اين کلام که از روى دلسوزى است توجه کنند و اصلاح کنند.(مواضع شان را )

7- رهبران روسيه اجازه ندهند که ملت ايران آنها را در صف دشمنان تاريخى خود به حساب بياورند.

این اظهارات از سوی رئیس دولت دهم ،منهای فرمایش امام خمینی (ره) در خصوص شوروی سابق و مندرجات نامه ایشان به میخائیل گورباچف در طول 31 سال گذشته بی سابقه وحداقل بسیار کم سابقه است. روسای دولتهای قبلی و حتی رئیس دولت نهم نیز که همانا رئیس دولت فعلی (دهم) بود چنین اظهارات و موضع گیری هائی تا کنون نداشتند.

اینکه چنین موضع‌گیری مناسبی از سوی رئیس دولت ایران برای نخستین بار صورت می گیرد باعث خرسندی بسیار است و در راستای مثلث عزت، حکمت ومصلحت در سیاست خارجی و منافع ملی ایران می باشد.

و از سوی کارشناسان و مردم مورد استقبال قرار خواهد گرفت.( بویژه برای اینجانب که همواره از منتقدان سیاست خارجی کشورم در رابطه با روسیه هستم و اخیرا نیز مطالبی در سایت وزین دیپلماسی ایرانی در این خصوص در معرض مطالعه علاقمندان قرار داده بودم). هر چند که بسیار پیشتر باید چنین موضعی اتخاذ می شد. اما به استناد مثل معروف ایرانی که ماهی را هر وقت از آب بگیری تازه است باید ابراز خوشحالی نمود، هرچند که این ضرب المثل در عرصه دیپلماسی که شکار فرصتها از ضرورتهای آن در راستای نیل به منافع ملی است آنگونه که باید با این موضوع همخوانی ندارد. چرا که در مناسبات با روسیه به دلیل عدم واقع‌بینی و نگاه غیر عملکردگرایانه، ملت ایران زیاد ضرر کرده است و اکنون نیز این زیان ادامه دارد.

مسکو در دوره جنگ سرد و نظام دوقطبی علیرغم تقابل استراتژیک با واشنگتن، در قبال تهران در چارچوب موافقتهای ضمنی با رقیب خود علیه کشورمان هماهنگی داشت و در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران نیز در کنار رژیم بعثی عراق بود.

این کشور پس از فروپاشی شوروی علیرغم اینکه در سیاستهای اعلامی و در مذاکرات دیپلماتیک خود را هماهنگ وهمسو با ایران نشان می داد، همواره از ایران به عنوان کارت بازی بهره گرفته است. معطلل نمودن ایران در خصوص احداث نیروگاه اتمی بوشهر در طول 15 سال گذشته، فریب دادن ایران در موضوع رژیم حقوقی دریای خزر، عدم تحویل سیستم ضد هوائی اس -300 ، عدم همکاری با ایران در منطقه قفقاز و تا حدود زیادی در آسیای مرکزی، از جمله موارد قابل توجه و تاملی است که از کرملین نشینیان شاهد بوده ایم.

مسکو به دلیل ناراحتی از پی گیری غنی سازی اورانیوم درنظنز و شروع به ایجاد مستحدثات در نزدیکی قم موسوم به فردو، و معاملات پشت پرده با غرب به ویژه آمریکا هیچ گاه از مواضع ایران در شورای امنیت سازمان ملل و شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی، حمایت نکرد و همواره بر علیه ایران همچون دیگر کشورهای غربی و اعضای شورای امنیت رای داد.

مقام‌های رسویه اخیرا نیز از بیانیه سه جانبه تهران با مشارکت نخست‌وزیر ترکیه و روسای دول ایران و برزیل در خصوص مبادله اوارانیوم با سوخت هسته‌ای نیز بیشتر از گذشته عصبانی شدند و حمایت قاطعی از این بیانیه نکرد و مواضع اخیر خودرا در خصوص موافقت با تشدید تحریمها علیه ایران بصورت پررنگی تکرار نمود.

به هرحال از اینکه صبر فزاینده تهران در قابل رفتارهای غیر اصولی مسکو بالاخره به سرآمد باید قدری نسبت به افق جدیدی که در عرصه دیپلماسی کشور امیدوار شد. البته ایجاد تعادل در سیاست خارجی براساس مولفه های موثر داخلی وخارجی ضرورتی اجتناب ناپذیر است. لذا اینک که در برابر روسها از صبر زیادی پرهیز شده است، مناسب است که نسبت به دیگر بازیگران مطرح نیز از صبر کم و سخن غیر دیپلماتیک پرهیز شوذد تا تعادل حاصل شود.

محتمل است با این موضع گیری رئیس دولت دهم، روسها بیشتر در کنار غربی‌ها قرار گیرند لذا تنظیم مناسبات با غرب برای تهران در چارچوب منافع ملی کشورمان بیش از پیش ضروریست. هرچند که روانشناسی سیاسی روسها حاکی از ان است که با این موضع گیری تهران، تصمیم عاقلانه تری اتخاذ نمایند. همه کشورها به دنبال منافع خود هستند و ایران نیز باید در پی همین باشد. نه غرب و نه شرق منافع ایران را تامین نخواهند کرد اما باید در جهان متکثر امروزی که همه به یکدیگر نیاز متقابل دارند ما نیز روابط منطقی متکی بر بنیانهای اصولی در جهت تامین منافع ملی کشورمان با کشورهای سیستم و زیر سیستم داشته باشیم. بدیهی است که هم خودرا هم طرفهای مقابل را بصورت همه جانبه بشناسیم و پازل روابط خارجی را تنظیم و تکمیل نمائیم.