تصويب يا رد قطع نامه جديد؛ موفقيت يا شکست ايران و غرب

یک هفته پس از توافق دولت جمهوری اسلامی با ترکیه و برزیل بر سر مبادله سوخت اتمی، وزارت امور خارجه ایران روز دوشنبه از تحویل نامه‌ای در این زمینه به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین، خطاب به يوکيا آمانو خبر داد.

گفتارى از دکتر حسين اعلايى، تحليل گر مسائل سياست خارجى:

ايران بدنبال حل مشکل تامين سوخت راکتور هسته اى تهران از يک سو و اعتمادسازى از سوى ديگر اقدام به مذاکراتى با ترکيه و برزيل کرد و پيشتر قرار بود افريقاى جنوبى نيز در اين مذاکرات شرکت داشته باشد اما اين کشور کناره گيرى کرد. در قالب اين مذاکرات ايران تلاش کرد در يک چارچوب تعريف شده براى تامين سوخت مورد نياز از يک سو و خروج اورانيوم غنى شده که به بهانه اى براى کشورهاى گروه 1+5 تبديل شده بود را از سوى ديگر راهکار ارائه دهد تا در واقع دو مشکل به طور هم زمان حلو فصل شود.

از جانب ايران راهکار تعريف شده ارائه شده است و پس از امضاى بيانيه تهران، ايران با ارسال نامه رسمى به آژانس مقدمات اجراى اين کار را فراهم کرد و چنانچه در اين مرحله آژانس بين المللى انرژى اتمى آمادگى داشته باشد که بيانيه تهران را به يک موافقت نامه ميان ايران و آژانس تبديل کند، تبادل سوخت جنبه اجرايى خواهد يافت. در واقع با اجرايى شدن اين راهکار هم اورانيوم غنى شده مورد توجه غرب از ايران خارج خواهد شد و هم سوخت مورد نياز که قاعدتا کشورهاى دارنده بايد اقدام به فروش آن به ايران مى کردند را تهيه کند.

به نظر مى رسد که امريکا و کشورهاى 1+5 به دنبال مسائلى فراتر از خروج اورانيوم غنى شده در ايران هستند، آنها به دنبال متوقف کردن فرايند غنى سازى در ايران هستند. در اين راستا برخلاف انتظار که پس از بيانيه تهران موضوع تحريم هاى جديد و قطع نامه جديد عليه ايران منتفى شود، شاهديم که همچنان امريکا و کشورهاى اروپايى به دنبال آن هستند تا اجماعى را برای صدور قطع نامه جديد و تحريم هاى هوشمند به وجود آورند.

بر اين اساس به نظر مى رسد که در اين مرحله بسيار جدى است تا اقدامات لازم را براى جلوگيرى از صدور قطع نامه تحريمى جديد انجام دهد و از سوى ديگر چارچوبى را به جهان اعلام کند که بر اساس آن بتوان مذاکرات جديدى را با کشورهاى اروپايى يا کشورهاى 1+5 آغاز و راهى جديد در مسير هسته اى کشور باز کرد. با اين وجود به نظر مى رسد که کشورهاى اروپايى ضمن اعلام آمادگى براى مذاکره به دنبال گفت و گو در چارچوب بيانيه تهران نيستند بلکه مذاکره بر اساس قطع نامه هاى سابق شوراى امنيت را خواهان هستند.

در هر حال اکنون فضا براى امريکا و اروپا در مقايسه با دو هفته گذشته پيچيده تر شده و چنانچه تلاش هاى ديپلماتيک به صورت جدى تر از سوى ايران و ترکيه و برزيل صورت گيرد تا بتوانند چند کشور ديگر عضو غير دائم شوراى امنيت را به جبهه تهران- برزيليا و آنکارا اضافه کنند، احتمال صدور قطع نامه کاهش پيدا مى کند. اما در شرايط فعلى يک مصاف جديد ميان ايران و گروه 1+5 از نظر سياسى در حال وقوع است و اگر ايران بتواند از صدور قطع نامه جديد جلوگيرى به عمل آورد اين يک پيروزى بزرگ براى ايران محسوب خواهد شد و اگر امريکاييان بتوانند قطع نامه را به تصويب شوراى امنيت برسانند در واقع از موفقت بيانيه تهران جلوگيرى کرده اند.