خلع سلاح جهانی، دستور کار اجلاس تهران

ماجرای تکنولوژی هسته ای در دستور کار سازمان های بین المللی و دکترینامنیت جمعی و جهانی و در روابط میان قدرت های بزرگ جهان و کشورهای خرد وکلان ماهیت جدیدی پیدا کرده است. چیستی وچرایی این تحول طی این ایام را هممی توان در رفتار استعمارگرایانه قدرت های غربی جستجو کرد و هم دغدغه ونیات خیرخواهانه بسیاری از دلسوزان امروز عالم دانست. ولی ضروری است تا باتلاش و همت به روشنگری پرداخت و در حفظ و پاسداری از دست آوردها و کوششهای پر هزینه ملی همت گمارد . نخست مناسب است تا ارزیابی دقیقی از گذشته،حال و آینده آنچه به عنوان تکنولوژی هسته ای از آن نام می بریم، داشتهباشیم. مناسب است تاکید کنیم که موضوع تکنولوژی صلح آمیز هسته ای و سیاستگذاری وتوسعه شناخت دانش اتمی مورد اجماع ملی است و هیچ دولتی و فردی نمیتواند نسبت به آن بی تفاوت و یا خدای ناکرده رویکردی متفاوت با مصالح ملیداشته باشد.    
نکته بسیار مهمی در قبال موفقیت های بومی ایران مطرح است و آن توهم و پیشداوری سازمان های اطلاعاتی در قبال اهداف و نیات ایران است که با فرافکنیو فشارهای مضاعف امریکا-اسرائیل و برخی از دول غربی و عربی همراه بودهاست. رویکرد ماجراجویانه غرب با پدیده تکنولوژی هسته ای صلح آمیز ایرانابهامات بسیاری در متن و حاشیه سازمان ها و نهادهای بین المللی پدید آوردهاست به گونه ای که سازمان بین المللی انرژی اتمی با بحران در اهداف وماموریت روبرو شده است و این نهاد مهم جهانی را با ناتوانی های زایدالوصفی روبرو ساخته است. اما جالب است تا با باز خوانی مجدد تاریخی بهابعاد پروسه هسته ای شدن ایران بپردازیم  و به صورت دقیق مبدا برنامه هایهسته ای ایران را وارسی نماییم
 در سال ۱۹۵۹ میلادی دولت وقت ایران از ایالات متحده امریکا راکتور اتمیتحقیقاتی خریداری کرد و در سال ۱۹۶۸ میلادی پیمان عدم اشاعه را امضا و درسال ۱۹۷۰ میلادی آن را تصویب نمود و پس از تشکیل سازمان انرژی اتمی ایرانبا دولت وقت امریکا به توافق رسیدکه تا سال  ۲۰۰۰میلادی ۲۳ واحد نیروگاههسته ای با کمک امریکا در سراسر ایران احداث نماید و جالب است که دربوشهرنخستین نیروگاه هسته ای به منظور تامین برق شیراز در نظر گرفته شد. در سال ۱۹۷۵ میلادی قرارداد با شرکت آلمانی kraftwerk union برای احداث دوراکتور هسته ایی با ظرفیت ۲۰۰۰ مگاواتی برای بوشهر با ایران، منعقد شد وقرار شد تا سال ۱۹۸۱ میلادی آنرا تحویل نماید.در همان سالهای قبل ازانقلاب رقابت شدیدی میان کشورهای صاحب تکنولوژی هسته ای در مورد انعقادقرارداد با ایران به وجود آمد.بگونه ای که با فشارها و لابی های فراوانفرانسوی ها، ایران با شرکت اردویف فرانسه فراتر از قرار داد هسته ای گامبرداشت و سهام دار عمده شرکت معظم و دارنده تکنولوژی هسته ای اوردیف شد. اما با وقوع انقلاب اسلامی در ایران، رفتار غرب در قبال ایران متفاوت شد. آنها به جای اینکه رفتار و روش منطقی در پیش گیرند به بهانه های واهیقراردادهای خود را قطع کردند.کاری که خود روزگای برای بهره گیری از انرژیپاک توصیه می کردند اینک به صورت غیر منطقی سیاست های گذشته خود را فراموشنموده و با رفتاری دوگانه راه دیگری در پیش گرفتند.شرکت kraftwerk union آلمانی با اینکه پیشرفت پروژه خود را بر اساس زمان بندی، یک راکتور 85% وراکتور دیگر در بوشهر 50% پیش می بُرد یکباره در ژانویه 1979کار ساخت رامتوقف نمود و بعد ها هر دو راکتور با موشک های فرانسوی در هنگامه جنگ عراقعلیه ایران در سالهای 1988-1984آسیب فراوانی دید. عراقی ها با هدایت آواکسهای امریکایی ها و سرویس های اطلاعاتی غربی و با طیاره های جنگی غربیتاسیسات بوشهر را مکرر مورد حمله قرار دادند.
ایران در سال 1979 پس از انقلاب اسلامی، آژانس انرژی اتمی را از سیاستهسته ای خود مطلع نمود. اگرچه کلیه ظرفیت های همکاری میان کشورهای دارندهتکنولوزی هسته ای با ایران مسدود شده بود. دانشمندان ایرانی با دانش وتلاش خود گام های عملی برای محقق شدن برنامه های هسته ای صلح آمیزبرداشتند.می توان گفت در این راستا هیچکدام از ممالک غربی ذره ای همکاریبا ایران نداشتند بلکه کارشکنی های فراوانی در این راستا انجام دادند. درسال 1995 روسیه با ایران وارد قرارداد همکاری برای تکمیل نیروگاه بوشهربرای یک راکتور آبی 915 مگاواتی vver-1000شد و قرار شد تاریخ تکمیل وتحویل 19مارس 2004 باشد.فشار غربی ها و بی توجهی و بازی چندگانه روس ها همتاکنون به نتیجه ای نرسیده است.
ایران فارغ از همه کارشکنی ها در زمینه انتقال تکنولوژی به ویژه هسته ایراه فلاح و عزت را با دانشِ دانشمندان غیرتمند خود طی نمود و گام هایبزرگی علیرغم تصور و باور دیگران طی طریق کرد. خود غربیها خوب می دانند کهرشد جمعیت جهان، رشد اقتصادی جهان افزایش شهرنشینی و صنعتی شدن با نیازشدید برق روبروست. از سویی دیگر، توصیة نهادهای مسئول جهانی بر کنترل سوختفسیلی برای مهار مشکلات آلودگی محیط زیست، اصلاح نگرش دربهره گیری از سوختپاک است. حال چگونه است که وقتی به ایران میرسند میگویند شما که دارایمنابع عظیم نفت و گاز و انرژی هستید چرا به دنبال انرژی هسته ای و برقاتمی می روید. در حالی که دولت ایران با در نظر گرفتن مسئولیت بزرگ تاریخیبه  انضباط در تولید، تعدیل بهره گیری از مصرف منابع گاز و انرزی و بهرهگیری منطقی از منابع انرژی خود، نسبت به حق هسته ای ملت ایران نه برایامروز بلکه برای نسل های آینده خود محفوظ می داند.اما آژانس انرژی اتمی بهجای آنکه گام جدی برای مشروعیت بیشتر Iaeaبردارد تحت تاثیر قدرت های بزرگجهانی پرونده ایران که ماهیت تکنیکی- حقوقی صرف داشت، نخست تبدیل بهپروندة سیاسی و سپس امنیتی کرد.مسئولیت آژانس، حفظ و حراست از پادمانامنیت وایمنی و ایفای نقش جدی در جهت خلع سلاح هسته ای است، نه آنکه درراستای منافع قدرت های بزرگ قدم بردارند و نسبت به امحاء زرادخانه هایعظیم هسته ای اهتمام ورزند.
کدام تلاش موثر و مثبت را می توان در کارنامه آژانس انرژی اتمی جستجوکرد.آیا برای اشاعه صلح آمیز تکنولوژی هسته ای و ایفای نقش در کاهشمخاطرات منطقه و جهان گامی تاکنون برداشته شده است در حالیکه آژانس تنهامرجع صلاحیت دار رسیدگی به بازرسی و کنترل و عدم سیاسی کردن پرونده هایموجود بوده است.جالب است نگاهی به گزارش جدید مدیر کل آژانس از وظائفIaeaبه این موضوعات به صورت جدی اشاره کرده است، داشته باشیم:
-    سند چشم انداز برای آینده 2020، انرژی هسته ای و استفاده از آن درخدمت نیاز های مهم بشر همانند کشاورزی-بهداشت، درمان، محیط زیست و تامینانرژی
-    پادمان و مصونیت نظام پادمان و اطمینان از کارآمدی و اعتماد آن
-    ضرورت نظارت امنیت و ایمنی و تدوین قوانین نظارت ضرورت راه کارهای مناسب در مقابله با حوادث غیر مترقبه
-    انتقال تکنولوزی
-    نقش دبیر خانه و مدیرکل
-    افزایش شدید تقاضا از آژانس در میان کشورها
-    تسهیل انرژی هسته ای به صورت کارآمد و مسئولیت پذیری نسبت به درخواست تازه وارد ها
-    چارچوب جدید با محوریت Iaea برای چرخه سوخت هسته ای و تضمین ارادهسوخت و مدیریت و توسعه مکانیسم بین المللی چرخه سوخت و عرضه سوخت هسته ای
-    مشکلات مربوط به سوخت هسته ای و پس ماندهای اتمی و مدیریت سوخت مصرف شده
-    مبارزه شدید با تروریزم هسته ای
-    نوسازی راکتورهای قدیمی تحقیقاتی

شعار آژانس این بوده است:"جهان را اتمی کنید ولی بازرسی و نظارت را دقیق انجام دهید."
آژانس انرژی اتمی نتوانسته است وظائف خود را به نحو احسن انجام دهد ولی برای خود وظائفی را در نظر گرفته است:

-    مکانیزم عرضه مطمئن سوخت شامل بانک بین المللی اورانیوم غنی شده
-    مدیریت چند جانبه و بین الملل کل چرخه سوخت
-    برآورد ذخائر اورانیوم برای تحقیق و توسعه چرخه سوخت
-    اعطای سخاوتمندانه کمک های فنی

درکارنامه آژانس ناکامی ها و ناکارآمدی های فراوانی دیده می شود.وقتی قدرتهای جهانی رسالت یک نهاد بین الملی را در تنظیم عملکرد و کارکرد آن بامنافع خود تلقی می کنند نمی توان انتظار داشت که آژانس در زمینه عدم اشاعهو رژیم عدم اشاعه موفقیت هایی را کسب کرده باشد.ببینید که اینک جهان ومنطقه با چه بحران های جدی و خطرناکی روبروست:
-    اسرائیل دارای زرادخانه اتمی است و بیش از دویست کلاهک اتمی راداراست در حالی که به هیچگونه قاعده و قانون بین المللی پایبند نیست و هرروز هم تهدیدی جدی برای منطقه، کشورهای اسلامی، عربی و ایران محسوب میشود. کشوری که هیچگونه التزامی به هیچکدام از مقررات بین المللی تاکنوننداشته است
-    هند و پاکستان در یک رقابت نظامی هسته ای تهدید کننده امنیت منطقههستند و حتی باعث تشویق کشورهای دیگر درمنطقه برای ارتقاء توان بازدارندهخود هم شده اند.آیا می توان مطمئن بود که مصر و عربستان سعودی و دیگرممالک به دنبال سلاح هسته ای نباشند؟
-    کشورهای اتمی مثل امریکا، روسیه، چین، فرانسه گامی موثر در جهت کنترلاشاعه برنداشته اند. آنچه انجام داده اند درقالب حرف و کاغذ و توصیه بهدیگران بوده است
-    پرونده کره شمالی از دست آژانس خارج شد در اختیار امریکائیها و گروه 6قرار گرفته است.
-    پرونده عراق هم کهتبدیل به یک فاجعه جهانی شد.به مشروعیت سازمان هایبین المللی خدشه وارد کرد و امریکا به صورت یک جانبه یک فاجعه جهانی راخلق کرد که ملت مظلوم عراق و ملت های منطقه هزینه پرداز آن هستند.
-    پرونده لیبی هم که به صورت بده بستان و تجارت خون و قدرت بود. دستاندرکاران آژانس فقط نیمکت نشین و تماشاگر بازی امریکا-لیبی شدند.لیبی هابا چند دستگاه قراضه سانتریفیوژ بحران جهانی خود را با امریکائیها معاملهو مبادله کردند.
-    موضوع ایران هم که خود قصه پرغصه هفت گنبد افلاک است.
البته آژانس در کارنامه خود موفقیت های نظیر پروندة هسته ایاوکراین،بلاروس، قزاقستان، افریقای جنوبی و انهدام شبکه عبدالقدیر خان راذکر می کند که نسبت بدان هم باید با داوری های منطقی تحلیل نمود.
طی دو هفته گذشته جهان شاهد سه نشست با اهداف متفاوت در واشگتن، تهران وهیروشیما بوده است. ولی آنچه مهم است پیام هایی است که از این نشست هاصادر می شود.نگاه ایرانی به مقوله بحران هسته ای جهان بایست نگاهی جهانشمول باشد. نخست دغدغه های جهانی نسبت به موضوع اشاعه و خلع سلاح و دومراه برون رفت برای موضوع و مساله ایران
مناسب است تا نشست تهران بر این موارد تاکید کند:
-    طراحی برنامه های عملی برای ایجاد اصلاح نگاه به جهان عاری از سلاح هسته ای
-    منع تولید سلاح های هسته ای و خلع سلاح کامل و ضرورت قطع و ممنوعیت کامل تبادل و تجارت این سلاح ها
-    احیای نقش آژانس و تلاش های دوجانبه-منطقه ای و بین المللی فارغ از نفوذ قدرت ها
-    انهدام کامل انبار تسلیحاتی کشورهای هسته ای و پیشرفت سریع و تدریجی در خلع سلاح هسته ای
-    استقرار خاورمیانه عاری از سلاح های هسته ای
-    فشار به اسرائیل، هند، پاکستان برای پیوستن به پیمان های بین المللی NPT-CTBT
-    اصلاح طرح و برنامه های صنعت هسته ای جهان
-    نظارت آژانس نسبت به همه کشورها غیرسیاسی و کاملا فنی-تکنیکی، حقوقی و یکسان باید باشد
-    ضرورت نظم هسته ای و تقویت شده با معیارها و استانداردهای جهانی
-    متقاعد کردن به انهدام یا تقلیل زرادخانه هسته ای امریکا، روسیه، اسرائیل
-    کنترل رقابت های امریکا، چین، روسیه د ررابطه با موشک های قاره پیما
-    افزایش فشار به اسرائیل برای نابودی کلاهک های هسته ای و زرادخانه های آن
-    تصویب CTBTتوسط امریکا که در مجلس سنای امریکا در سال 1999مخالفت شدکه باعث سرخوردگی جامعه بین المللی شد و ضرورت مسئولیت پذیری امریکا درقبال قوانین عدم اشاعه

ضرورت راه حل های چند وجهی و درک باورها و توفیقات بومی، نکته مهم در اینجاست.موضوع خلع سلاح و منع اشاعه به نقش همکاری و مسئولیت پذیری قدرت هایهسته ای وابستگی دارد.
پایان سخن رویکرد ماجراجویانه قدرت های اتمی جهان به پدیده ایران هسته ایتوهمی توام با پیش داوری است.ژست سیاسی و سوء استفاده قدرت های جهانیتنافر و تناقض جدی و با شعارها و عملکرد 1+5دارد.
مذاکرات بی نتیجه و فرسایشی و به کارگیری ادبیات رعب و تهدید نه تنهاکارساز نیست بلکه بر مقاومت و سماحت و سماجت ملت ایران می افزاید.تحریم هاخللی در اراده مصمم ایرانیها به وجود نخواهند آورد. امید بستن به فلج شدناقتصاد ایران یک اشتباه استراتژیک است. پیش شرط برای مذاکره تعیین کردنکار پسندیده ای نیست، دیدگاه استراتژیک رهبری تمایل ایران به مذاکره با1+5، همکاری بدون قید و شرط با آژانس و عدم انحراف برنامه هسته ای ایراناست. ماهیت برنامه های هسته ای ایران صلح آمیز و اراده حاکمیت ایرانمتقاعد ساختن جامعه بین المللی است.هر تهدیدی که نقض کننده حق هسته ایایران باشد توسط هیچ دولت و ملتی در ایران پذیرفته نیست.بلکه با دید ونگاه مثبت و بر اساس جایگاه عزت مند ایران، شروع مذاکرات سازنده و دیالوگهای رسمی بدون واسطه با ایران می تواند کار ساز باشد.
حقوق ملت ایران، اسان به دست نیامده است که بتوان آنرا نادیدهگرفت.مذاکرات باید کارآمد، قوی و همراه با حفظ عزت و حاکمیت و فارغ اززیان و خسارت باشد.