بحران ليبى و تنش نفتى ايران، عربستان و امريکا
ديپلماسى ايرانى: انقلاب‌هاى منطقه بر همه چيز اثر گذاشته است. از جمله بر اقتصاد و از همه بيشتر بر نفت. قيمت نفت طى روزهاى اخير از مرز 112 دلار گذشت و حتى در مقطعى به مرز 120 دلار رسيد که اين مسئله باعث نگرانى بسيارى از مصرف کنندگان و توليد کنندگان نفت شد. در اين ميان نگرانى عربستانى‌ها از همه بيشتر است. عربستانى‌ها که خود را در معرض تهديد انقلابى مشابه با انقلاب تونس و مصر مى‌بينند در بحث بازار نفت نيز بسيار تحت فشارند. کشورى که بيشترين نفت دنيا را توليد و نزديک به 20 درصد نياز بازار انرژى جهان را تامين مى‌کند.
به گزارش رويترز، عربستان مخالف افزايش قيمت نفت است چرا که بر اين باور است، با افزايش قيمت نفت ممکن است خريداران نفتى تحت فشار قرار بگيرند و در ميزان خريد خود تجديد نظر کنند و اين مسئله هم‌زمان مى‌تواند بر اقتصاد داخلى عربستان نيز اثر بگذارد.
قيمت نفت در هفته گذشته به بالاترين رقم طى دو سال و نيم گذشته رسيد و رقم 120 دلار در هر بشکه را تجربه کرد. رقمى که مى‌تواند تاثير منفى بر اقتصاد جهانى بگذارد. عربستان ترجيح مى‌دهد قيمت نفت در حد 70 تا 80 دلار باشد و قيمتى بيش از اين را مناسب نمى‌بيند.
عربستان سعودى تعهد داده است تا زمان پايان يافتن بحران ليبى، ميزان توليد نفت اين کشور را جبران کند. اما اين تعهد عربستان نيز نتوانسته از افزايش قيمت نفت جلوگيرى کند. هفته گذشته قيمت نفت در بازارهاى جهانى به 112 دلار در هر بشکه رسيد که باعث حيرت ناظران بازار به خصوص عربستانى‌ها شد. جورج پردى، تحليلگر انرژى در مجموعه يورو آسيا در واشنگتن در اين باره گفت: «دليل اين افزايش قيمت اين بود که عربستانى‌ها فورا پاسخ نياز بازار را ندادند. وقتى تحولات را با بحران‌هاى قبلى مقايسه مى‌کنيم، مى‌بينيم که در آن جا عربستانى‌ها براى تامين نياز بازار فورا پاسخ مثبت مى‌دادند ولى در بحران فعلى آنها دير پاسخ دادند.»
او اين موضوع را باعث ايجاد تنش در روابط عربستان سعودى با ايالات متحده دانست و گفت: «امريکا به عنوان بزرگترين مصرف‌کننده نفت جهان از عربستان به عنوان بزرگترين توليدکننده نفت جهان بر سر اين تعلل گله دارد.»
پردى بر اين باور است که عربستان سعودى نياز بازار را به طور کامل برآورده کند، چرا که خود نيز مى‌خواهد که قيمت نفت کاهش يابد چرا که از اين نگران است که افزايش قيمت نفت بر اقتصاد جهانى اثر بگذارد و اين مسئله باعث شود که نياز به خريد نفت در جهان کاهش يابد.
يکى از مقامات ارشد عربستانى روز دوشنبه گفت: «عربستان مى‌تواند توليد نفت خود را تا سقف 9 ميليون بشکه در روز يا بيشتر حتى بيشتر از يک ميليون بشکه نفتى که اپک تعيين کرده، افزايش دهد.»
اين مقام عربستانى نگفت که سقف افزايش نفت عربستان تا کجا خواهد بود.
برخى تحليلگران در توانايى عربستان براى حفظ قيمت‌ها ترديد دارند. چرا که مى‌گويند ايران دومين توليدکننده نفت اپک چندان مايل نيست که جلوى افزايش قيمت نفت گرفته شود. تئودور کاراسيک، تحليلگر امنيت منطقه‌اى در موسسه خاور نزديک و خليج در مرکز تحليل نظامى دبى در اين باره مى‌گويد: «عربستان خود را در تنگا مى‌بيند. چرا که شاهد تغييراتى در لحن ايرانى‌ها است. ايران ترجيح مى‌دهد قيمت نفت يک‌صد دلار و حتى بيش از آن باشد. ايران براى آينده نقشه کشيده و مى‌خواهد به دستاوردهاى بزرگى برسد. عربستان مى‌تواند به همين توليد فعلى رضايت دهد به خصوص اين که ذخيره‌هاى نفتى بسيارى نيز در اختيار دارد و بازار بزرگ خود را نيز همچنان حفظ کرده است.»
اما فقط ليبى مسئله عربستان نيست. عربستان از تحولات ديگر کشورهاى عربى به خصوص از بحرين همسايه‌اش نيز نگران است. بحرين در ماه فوريه اعلام کرده بود، براى کسب رضايت شهروندانش 37 ميليارد دلار پول بلاعوض به آنها مى‌دهد. ولى اين مسئله از خشم عمومى مردم بحرين نکاسته و همچنان اعتراض‌ها در اين کشور ادامه دارد.
کارسيک در اين باره مى‌گويد: «روى کار آمدن نظام‌هاى جديد عربى به طور گسترده‌اى بر ثبات منطقه اثر مى‌گذارد و اين مسئله در نهايت مى‌تواند بر قيمت نفت اثر گذاشته و متعاقب آن افزايش صادرات نفت جهانى را نيز تحت تاثير قرار دهد. نظام‌هاى جديد عربى روابط موجود ميان عربستان و امريکا را که مبتنى بر نفت است و سابقه طولانى دارد به لرزه خواهد انداخت.»
تحليلگران در اين زمينه مى‌گويند که عربستان بر اين باور است که ايالات متحده با خالى کردن پشت حسنى مبارک، رئيس جمهورى سابق مصر در ماه فوريه و کمک به تحقق انقلاب ملى اين کشور در حقيقت پشت عربستان سعودى را در رويارويى با ايران خالى کرد. عربستان و مصر در رويارويى با نفوذ ايران شيعى در منطقه با يکديگر هم‌پيمان شده بودند و حالا با انقلاب مصر اين هم‌پيمانى فرو پاشيده است. با اين حال تحليلگران بعيد مى‌دانند که هم‌پيمانى عربستان و امريکا خدشه‌دار شود چرا که هر دوى آنها به يکديگر نياز مبرم دارند. عربستان به امريکا به عنوان بزرگترين کشور قدرتمند جهان نيازمند است و امريکا نيز به عربستان به عنوان بزرگترين توليدکننده نفت جهان و کشورى که مى‌تواند با توليداتش ثبات بازار جهانى نفت را تضمين کند، احتياج دارد.
به همين دليل هم دو طرف تلاش مى‌کنند ضمن نشان دادن غضب خود به يکديگر چندان هم همديگر را خشمگين نکنند. به همين دليل وزير انرژى امريکا که هفته گذشته در رياض بود، گفت که با نگاه عربستانى‌ها که مى‌گويند به رغم تعطيلى توليد نفت ليبى در پى تحولات اخير، نفت کافى براى تامين نياز بازار وجود دارد، موافقند.
اين دقيقا ديدگاه ايران است که از ابتداى سال جارى ميلادى رياست اپک را بر عهده گرفته است. اگر چه عربستان سعودى اعلام کرد، در پى بحران ليبى کمبود نفت بازار را تامين خواهد کرد ولى ايران اعلام کرد که به تعهدات خود در اپک پايبند خواهد بود و از آن فراتر نخواهد رفت و هنوز هم دلايل روشن و کافى براى وجود کمبود در بازار نفت که لازم به برگزارى نشستى فوق‌العاده شود تا در آن سياستى جديد براى توليد تعريف شود، نمى‌بيند.
محمد على خطيبى، نماينده ايران در اپک به طور ضمنى از عربستان سعودى به دليل عدم پايبندى‌اش به سقف توليد مقرر شده براى آن انتقاد کرد و گفت: «اگر بنا باشد توليد را کاهش دهيم همه با هم کاهش مى‌دهيم و اگر بنا باشد افزايش دهيم هم همه با هم افزايش مى‌دهيم. به هيچ وجه عادلانه نيست که يک عضو به صورت خودسر يک تصميمى را بگيرد و انجام دهد.»
عربستان در پاسخ به اظهارات نماينده ايران گفت که کشورهاى ديگر عضو اپک تصميم ندارند که در توليد خود تغييرى ايجاد کنند تا از بازار نفت حمايت شود، بنابر اين مجبوريم خودمان براى تثبيت بازار اقدام کنيم. ايران نيز بلافاصله عربستان را به يک‌جانبه نگرى متهم کرد و گفت که عربستان مى‌خواهد از تنش‌هاى موجود در ليبى سوء استفاده کرده و بازار نفت اين کشور را تصاحب کند.
نظر شما :