مصر ناگزیر به دوستی با آمریکا است

ديپلماسى ايرانى: تحولات ثانیه به ثانیه در خاورمیانه، کاخ سفيد نشین‌ها را گیج کرده است. روزی که زین العابدین بن علی با اعتراض‌های مردمی‌ بار و بنه خود را بست و از تونس به عربستان سعودی رفت، باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا در جامه دموکراسی دوستی رفت و تاکید کرد که معیار برای ایالات متحده، نظر مردم تونس است. بن علی نیز میان آسمان و هوا و زمانی که قصد داشت به فرانسه پناه ببرد، متوجه بازی شد که در دو دهه آمریکا و غرب دوستی خورده بود. ماجرای تونس چند روز بعد در مصر تکرار شد. مصر به قول تحلیل‌گر برجسته برژینسکی به آتشفشانی می‌ماند که گدازه‌های آن کل منطقه را می‌سوزاند. مصر دوازده روز است که در همین التهاب می‌سوزد. کاخ سفید نشین‌ها اما در قاهره اشتباه تونس را تکرار کردند. با وخامت اوضاع باراک اوباما آب پاکی را بر دستان حسنی مبارک ریخت و تاکید کرد که رهبرها باید به سخنان مردم خود گوش فرا دهند.

سناتور جای کری رئیس کمیته سیاست خارجی سنا آمریکا هم مکتوب و هم شفاهی تاکید کرد که تنها راه برای حسنی مبارک ترک قدرت است. با جدی‌تر شدن این بازی عمر سلیمان به عنوان مشاور رئیس جمهور منصوب شد تا به نوعی جایگزینی آمریکایی برای مصر پس از حسنی مبارک هم باشد. آمریکایی‌ها در مصر به دنبال مصادره نتیجه خیزش‌های مردمی‌ و جابه‌جا کردن مهره‌ها در این شطرنج سیاسی هستند. با رفتن مبارک، عمر سلیمان بر مسند ریاست دولت موقت تکیه می‌زند و البته که جایگاه امریکا هم در مصر حفظ می‌شود. در روزهای نخست جدی شدن جنبش‌های مردمی‌ در مصر، نگاه سطحی حاکی از این بود که قاهره می‌رود تا روزهای قهر با آمریکا و استقلال سیاسی خود را حفظ کند. بازیگردانی آمریکا در مصر این روزها، این تحلیل‌ها را کمرنگ کرد.

دیپلماسی ایرانی رابطه مصر بعد از حسنی مبارک را با دو کارشناس مسائل سیاست خارجی به بحث گذاشت.

علی خرم، تحلیل‌گر مسائل خارجی ایران تاکید دارد که  این فرضیه که اگر کشورهایی مانند مصر و تونس از شر دیکتاتوری رهایی یابند، رابطه خود را با غرب و ایالات متحده به صفر می‌رسانند، اشتباه است.

این کارشناس مسائل بین الملل در ادامه افزود: مثال بارز آن کشور ترکیه است. به عبارتی سیستم پان‌ترکیسم در آنجا حاکم بود و نظامی‌های ترکیه به اسلام‌گراها در این کشور اجازه کوچکترین تحرکی نمی‌دادند. ولی اسلام‌گراها توانستند از طریق دموکراتیک اول در شهرداری‌ها، بعد مجلس و سپس در ریاست جمهوری بر دیگر رقبا پیروز شوند.

اگر با فرضی که الان مطرح شد به ترکیه نگاه کنیم باید امریکا در مقابل اسلام‌گراها ایستادگی و با نظامی‌های ترکیه همراهی می‌کرد. در حالی‌که زمانی که نظامی‌ها به مقابله با اسلامی‌ها برخاسته بودند، امریکا و اروپایی‌ها اعلام کردند که اگر نظامی‌ها اعمالی همچون کودتا انجام دهند ما ارتباط خود را با ترکیه قطع خواهیم کرد.

بنابراین این تصویر اولیه درست نیست که اگر کشوری دموکراتیک شود و مصر حسنی مبارک با سابقه دیکتاتوری قریب به سه دهه و تونس زین العابدین بن ‌علی با سابقه 23 سال دیکتاتوری را کنار بزند، دیگر رابطه غرب با این دو کشور به هم خواهد خورد. بر عکس به نظر می‌رسد که امریکا ترجیح می‌دهد که یک کشور دموکراتیکی در مصر و تونس باشد و این کشور از راه دموکراتیک امریکا را بپذیرد. بازهم می‌توان ترکیه را مثال زد که امروزه حزب عدالت و توسعه اقای اردوغان ترجیح می‌دهد که از راه دموکراتیک با امریکا رابطه داشته باشد و حتی هنوز هم با اسراییل در ارتباط است. به همین دلیل اگر چنانچه این تحولات در کشورهای هم‌پیمان با امریکا هم اتفاق بیفتد، غرب دوستان خود را در منطقه از دست نمی‌دهد.

این کارشناس بر این عقیده است که اگر این تحولات حتی به اسلامی‌گرایی هم بینجامد بازنمی‌توان چنین نتیجه‌گیری کرد. چرا که اخوان‌المسلمین چندین بار اعلام کرده است که ما هدف تغییر سیاسی نداریم و یا راشد الغنوشی زمانی که وارد تونس شد با اینکه سال‌ها از حمایت ایران برخوردار بود نیز در مصاحبه‌ای گفت که ما نمی‌خواهیم مثل ایران شویم! به چه دلیل این موضوع را مطرح کرد، به این دلیل که غرب از این تحولات نترسد و مطمئن باشد که روابط همچون گذشته خواهد بود.

وی در ادامه افزود: اینکه در مصر و یا تونس مردم به دنبال دموکراسی هستند، در ضمن نظرات اسلام‌گرایی هم دارند، در نهایت کشوری مانند ترکیه را روی کار می‌آورد.

وی در خصوص تاثیر این حوادث بر رابطه واشنگتن – تهران می‌گوید: مصر در گذشته به صورت کورکورانه از امریکا حمایت می‌کرد ولی در آینده تبدیل به کشوری خواهد شد که آگاهانه با غرب ارتباط برقرار می‌کند و مردم مصر متوجه این امر هستند که با توجه به اینکه کشوری فقیر هستند باید به دوستی خود با امریکا ادامه دهند ولی با استراتژیک جدیدتری. به این دلایل نمی‌توان گفت که تحولات اینچنینی در منطقه که تغییری هم در روابط امریکا با کشورهای دوست آن نخواهد گذاشت، باعث تحول و بازنگری در روابط این کشور با ایران شود.

علی بیگدلی، استاد دانشگاه و  کارشناس سیاست خارجی، نیز بر این باور است که نوع رابطه امریکا با مصر بسیار خاص و استراتژیک بوده که سرنوشت آن با اسراییل و از طرف دیگر نیز با کشورهای محافظه‌کار عرب گره خورده است. وی تاکید می‌کند که رابطه ایران با مصر کاملا متفاوت و به هیچ شکلی بر رابطه تهران با واشنگتن تاثیری نخواهد گذاشت.

ممکن است که امریکا نگران حضور و دخالت‌های ایران باشد، به همین دلیل کشور مصر تمامی‌ روادید‌ها را قطع کرده و مخصوصا به وزارت‌خارجه و وزارت کشور خود اعلام کرد که از ورود ایرانی‌ها و ترک‌ها به مصر جلوگیری شود و حتی از ورود خبرنگاران آنها نیز جلوگیری کنند.

این کارشناس سیاست خارجی ایران در نهایت افزود: شاید این حوادث در مصر بر سوریه تاثیرگذار باشد و این کشور را از ما دور کند و باعث شود که سوریه به سمت دنیای عرب برود ولی در مورد سیاست منطقه‌ای ایران، ما با این فرض بودیم که امریکا شاید بازنگری در رابطه خود با ایران داشته باشد که این فرض کاملا اشتباه است و بسیار بعید می‌رسد.

همچنین تغییر دولت و یا حکومت در مصر خیلی در روش و سیاست آنها با گذشته تفاوتی نخواهد کرد و هر کسی که جانشین مبارک باشد نه به اندازه او، ولی رییس دولت جدید هم سیاست نزدیکی با غرب را حفظ می‌کند.