گازهای اشک آور ساخته ما بود و نه دموکراسی

دیپلماسی ایرانی: حتی اگر ناآرامی‌ها در مصر به نوعی کنترل هم شود، باز آنچه که مصر هفته گذشته شاهد آن بود برای همیشه رابطه میان دولت مصر با مردمان این کشور را تغییر داد. خشم و ناامیدی که در میان مصری‌ها موج می‌‌‌زد جمعیتی را به خیابان کشاند که به خانه نمی‌‌‌روند مگر با دستاوردهای اجتماعی و تغییراتی که به دنبال آن هستند. این تغییرات منادی تغییر در رابطه میان ایالات متحده و مصر هم هستند. مصری که قریب به نیم قرن است دوست و رفیق قسم خورده ایالات متحده است.

رئیس جمهوری مصر حسنی مبارک باید بپذیرد که ثبات و امنیت در مصر به برکناری آرام وی از قدرت و خلق فضایی برای انتقال آن بستگی دارد. مصر باید ساختار جدید سیاسی بدون مبارک را تجربه کند. یکی از سخت‌ترین کارهایی که رهبری در راس در دوران زمامداری خود باید انجام دهد، مهیا کردن فضایی است برای انتقال آرام و بدون خونریزی قدرت. البته مصری‌ها در این روزها نشان دادند که به هیچ چیز کمتر از دموکراسی در ابعاد وسیع و فرصت‌های اقتصادی چشمگیر بسنده نخواهند کرد. در شرایطی که حسنی مبارک به آرامی ‌‌‌قدرت را منتقل کند، فرصت پایان دادن به خشونت و بی‌قانونی در مصر غنیمت شمرده می‌‌‌شود و علاوه بر این وی با این حرکت هم شرایط اجتماعی و اقتصادی را بهبود می‌‌‌بخشد و هم نام خود را به عنوان مردی که دیکتاتوروار عمل نکرد، حفظ می‌‌‌کند.

حسنی مبارک وعده برگزاری انتخابات عادلانه را داد و این مصری‌های خشمگین را متقاعد نمی‌‌‌کند. مبارک باید وعده دهد که نه وی و نه هیچ‌کدام از اعضای خانواده وی در انتخابات آتی شرکت نخواهند کرد. البته وی این وعده را هم داد اما مصری‌ها به تنها چیزی که این روزها فکر می‌‌‌کنند عبور از رژیم حسنی مبارک است. تنها راه برای عبور از بحران‌ها خارج شدن مبارک و خاندان وی از دور قدرت است.

مبارک باید وعده برگزاری انتخاباتی عادلانه و منصفانه را دهد. انتخاباتی که در آن تمامی‌ ‌‌نامزدهای داوطلب بتوانند بخت خود را امتحان کنند. انتخاباتی که در آن از ارتش خبری نباشد. انتخاباتی که ناظران بین المللی در آن حرف اول را بزنند. مردم مصر خواهان انتقال کامل قدرت هستند و نه تنها باز شدن کورسویی از امید. برای انتقال آرام قدرت حسنی مبارک باید با ارتش همکاری داشته باشد و البته با نهادهای مدنی. وی باید دولت موقتی را تشکیل دهد و به مردم اطمینان دهد که تا چند ماه دیگر رفتنی است.

حسنی مبارک در مسیر صلح خاورمیانه با امریکا و اسرائیل هم‌پیمان بود. اکنون زمان آن فرا رسیده است که وی به مردم خود هم نشان دهد که برای صلح در سرزمین مادری اهمیت قائل است. وی باید به هموطنان خود بفهماند که خواست و اراده شما برای من مهم است. در شرایطی که وی در مسیر رهبری دموکرات و تابع ملتش گام بردارد، می‌‌‌تواند مصر را که بسیاری آن را قلب جهان اسلام می‌‌‌دانند تبدیل به الگویی سیاسی برای دیگر کشورهای عربی کند.

حوادث هفته گذشته در مصر منجر به انتقادهای فراوان از همراهی‌های ایالات متحده با رژیم مصر در گذشته شد. این امر حقیقت دارد که در بسیاری از موارد بروز بیرونی ما در حوزه سیاست خارجی با دغدغه‌های داخلی ما مطابقت نداشته است. اما یک درک عمومی‌‌ ‌وجود دارد که رابطه ما با دیگران همواره به نوعی بوده است که منافع ما را در سطح بین المللی تبیین کند. باید بدانیم که رابطه سازنده و مثبت ما با مصر همچنان برای منافع ما در خاورمیانه حیاتی است. با این فرض، ایالات متحده باید سرنوشت خود در مصر را با اراده و خواست مصری‌ها گره زده و بر اساس آن تعریف کند. مدت‌هاست که ما به مصر کمک نظامی‌‌‌ می‌‌‌کنیم. نتیجه آن هم در جریان راهپیمایی‌های هفته گذشته عیان شد: گاز اشک آورهایی که مردم مصر را به سرفه انداخت، ساخت ایالات متحده بود. جنگنده‌های اف شانزده آمریکا بر فراز قاهره رژه هوایی دادند. کنگره ایالات متحده و دولت اوباما باید به مصر در حوزه‌های اجتماعی و مدنی کمک کند. کمک‌های ما باید منجر به خلق فرصت‌های کاری برای جوانان مصری شود. ما باید همان‌گونه که به پاکستان به مدت پنج سال کمک‌های مالی برای هزینه‌های اجتماعی دادیم به مصر هم کمک کنیم.

آنچه این روزها در جهان عرب رخ می‌‌‌دهد باید زنگ خطری برای واشنگتن باشد. منفعت دیپلماتیک ما در سقوط دولت‌های مورد حمایتمان با ابزار خشم و نفرت مردمی‌‌ ‌نیست. منفعت ما در انتقال قدرت به جریان‌های رادیکال و مخالف آمریکا هم نیست. منفعت ما در توجه متحدانمان به نیازهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مردمانمان است. ما همیشه سیاستمدارانی نبوده‌ایم که بهترین تصمیم‌ها را بگیریم. ما یک‌بار با حمایت از شاه ایران اشتباهات خود را به تصویر کشیدیم. رفتار ما در این روزهای بحرانی در مصر از اهمیت حیاتی برخوردار است. باید در کنار مردمانی بایستیم که آزادی و برابری را که ما داعیه‌دار آن هستیم فریاد می‌‌‌کنند.

ایالات متحده سه دهه است که از سیاست‌های حسنی مبارک تبعیت می‌‌‌کند. اکنون باید به روزهای پس از حسنی مبارک فکر کنیم.