يک نيمه از تحولات لبنان باقى مانده است

دیپلماسی ایرانی: گاه یک حزب یا جریان حاکم با حذف مخالف و چشم بستن بر عقبه اجتماعی و سیاسی اش می کوشد به یک آرامش حاکمیتی و فضای تک ساحتی دست یابد و گاه یک جریان حاکم، آرامش و مصلحت را در این می بیند که مخالفانش از گردونه رقابت خارج نشوند تا چالش های امروز، عمق چاه را پیدا نکند و مشکلات قابل تقسیم و چانه زنی باقی بماند.

گروه 14 مارس دولت نجيب ميقاتى را تحريم کرده است اما با این وجود نخست وزیر جدید لبنان امیدوار است تا سعد حریری و جریان 14 مارس وارد بازی قدرت شوند و خود را از دولت کنار نکشند.

سعد حریری بطور خاص اعلام کرد که جریان المستقبل را از فعالیت های سیاسی کنار می کشد و متعاقب آن  گروه 14 مارس دولت نجیب میقاتی را تحریم کرد و فراکسیون نمایندگان این گروه در پارلمان، درخواست هایی را به میقاتی دادند که به نظر می رسد کانون تحولات و حوادث آينده لبنان خواهد بود.

ميقاتى برای حفظ مخالفان گفته است که در راستاى تشکيل دولت با توافق ديگر گروه‌ها عمل خواهد کرد و بنابراین همچنان اميدوار است که سعد حريرى به دولت بپيوندد. ميقاتى اگرچه روابط مطلوبی با سوريه و عربستان دارد و در رسیدن به این جایگاه از حمایت های معنوی ایران نیز برخوردار بود، اما همه این پشتوانه های سیاسی را برای تداوم قدرت و حفظ آرامش در لبنان ناکافی می داند و به رایزنی ها برای جذب مخالفان و دفع خطرهای احتمالی ناشی از اعلام رای دادگاه ترور حریری ادامه می دهد.

نخست وزیر جدید لبنان که با حمایت های هشت مارس، حزب الله و متحدان بیرونی این گروه ها دولت را در اختیار گرفت، از شکنندگی اوضاع سیاسی داخلی و برنامه های حامیان بیرونی 14 مارسی ها برای اعمال فشار بر کابینه جدید آگاه است و از همین رو تلاش می کند زیاده از حد بر حزب الله متکی نباشد و از اعطای نقش حداکثری به این جریان سیاسی بپرهیزد. او با عنايت به نگرانى امريکا از قدرت گيرى حزب الله، در پاسخ به سوالى درباره جايگاه رسمى اين گروه در دولت جدید گفته است: "وظيفه تشکيل دولت بسيار دشوار است و من به حمايت همه‌ افراد نياز دارم."

میقاتی با درک شرایط موجود و احتمال افزایش فشارهای بیرونی و تغییر اوضاع در آینده نزدیک، حد میانه را گرفته و با مخالفانی که حتی در شهرها دست به تجمع و اعتصاب زده اند با ملایمت و فهمی دموکراتیک سخن می گوید.

14 مارس از طرفداران خود خواسته است به اعتراضات خود در خيابان‌هاى لبنان ادامه دهند. آنچه هواداران پرشمار سعد حریری را به پشتیبانی از این دعوت واداشته، حمايت از دادگاه بين‌المللى ترور رفيق حريرى و اعلام صریح خلع سلاح یا پایان دادن به مساله تسلیحات غیرقانونی است.

میقاتی گردن نهادن به این خواسته ها را ناممکن می داند ولی روگردانی کامل از جریان های مخالف را نیز به صلاح دولت نوپای خویش نمی بیند. آنچه دولت های چند سال اخیر لبنان را مستعجل و بی دوام ساخته است، تکثر سیاسی حاکم بر کشور و وجود احزاب متفاوت حاضر در قدرت است؛ به گونه ای که با ائتلاف دو حزب سیاسی، می توان دولت ها را پایین کشید و گرایشی تازه را بر مسند قدرت رساند.

نجیب میقاتی مردی کارکشته و اقتصاددان است و به نظر می رسد از دوراندیشی سياسى نیز برخوردار باشد. او نیک می داند که با کنار کشیدن سعد حریری و 14 مارس از دولت، فشارها بیشتر و چالش ها عمیق تر خواهد شد. از این رو امیدوار است رایزنی هایش برای باقی ماندن مخالفان دولت در بازی قدرت موثر بیفتد و اختلافات در آستانه اعلام رای دادگاه به دشمنی و کینه و لجام گسیختگی های اجتماهی و سیاسی کشیده نشود.

اگر سعد از مشارکت سر باز بزند و رای دادگاه علیه حزب الله اعلام شود، احتمال سقوط کابینه میقاتی و برهم خوردن شیرازه حکومت از یکسو و درگیری احزاب و طوایف و مداخلات خارجی از سوی دیگر، لبنان را آبستن تنش ها و درگیری های دیرپا خواهد کرد. آنچه در صحبت های اخیر سیدحسن نصرالله نیز نمود داشت، میل حزب الله به بقای فضای متکثر و جلوگیری از رادیکالیزه شدن جامعه و سیاست در لبنان است. نصرالله نیز می داند که دادگاه بین المللی ترور حریری به سان یک چماق در اختیار غرب و مخالفان داخلی اش است که اعلان عمومی اش عواقبی غیرقابل پیش بینی چون زلزله خواهد داشت.

درحال حاضر میقاتی بیش از هر چیز بر اعتدال و میانه روی تاکید می کند. حذف جریان های مخالف حتی در شرایطی که خود به قدرت رسیده و ابزارهای سرکوب و محدودسازی و قبضه کامل قدرت را در دست دارد، عاقلانه و دوراندیشانه نیست چون اساسا قدرت دائمی نیست و بیرون راندن یا بی توجهی به مخالف، منتج به رادیکالیسم، خشونت و تقابل دولت با بخش موثری از جامعه می شود. چنانچه یک دولت مایل به اقتدارگرایی و انحصار قدرت باشد، وقعی به خواست معترضان و اپوزیسیون قانونی نمی گذارد اما در بافت سیاسی موزاییکی لبنان، حرکت به سمت انحصارگرایی نه ممکن است و نه دوراندیشانه.

هم ساختار دموکراتیک لبنان و هم نگرانی از عواقب رای دادگاه رفیق حریری، نجیب میقاتی را که زاییده پیوند حزب الله و هشت مارس است، وامی دارد تا سعد حریری و هوادارانش را آرام و دعوت به حضور در عرصه سیاسی لبنان کند. به نظر می رسد همه اتفاقاتی که از زمان سقوط کابینه حریری و روی کار آمدن میقاتی رخ داده، تنها یک نیمه از تحولات لبنان باشد. نیمه دوم تحولات این کشور به بعد از آمدن میقاتی و اعلام رای مزبور برمی گردد که باید منتظر ماند و نتیجه پایانی را مشاهده کرد. آنچه محرز است اینکه نیمی از نیمه دوم در اختیار بازیگران خارجی است و نیمی از آن به نقش آفرینان لبنانی معطوف می شود. اگر نیمه بازیگران خارجی را که یک سمتش غرب و غرب گرایان منطقه و دادگاه ترور ایستاده و سوی دیگرش بازیگران منطقه ای مخالف غرب صف آرایی کرده اند، کنار بگذاریم، نیمه دیگر این نیمه تحت تاثیر بازیگران درون لبنان قرار دارد. حزب الله با احتیاط و موثر نشان می دهد. اگر این جریان بتواند اعتدال را در برهه کنونی حفظ کند و از سوی دیگر سعد حریری به همکاری با دولت تن بدهد، دقایق آخر بازی با آرامش و اطمینان بیشتری دنبال می شود. اما اگر پافشاری ها و شروط سعد ادامه داشته باشد، به راستی هر نتیجه ای که در پایان رقم بخورد، شگفت و حیرت آور نخواهد بود.