روس‌ها، بازیگرانی زبر دست در دقیقه نود
ديپلماسى ايرانى: روزنامه ديلى تلگراف مدعى شد گروهى از دانشمندان هستهاى روسيه که به ايران در ساخت نيروگاه هستهاى بوشهر کمک‌هاى فنى ارائه مى‌کنند، به بهانه آسيب‌هايى که مدعى شدند ويروس استاکس‌نت به تاسيسات هستهاى ايران زده است از کرملين خواستند که راه‌اندازى نيروگاه بوشهر را به تعويق بياندازد. این دانشمدان ادعا کردند که چنین اختلالاتی ممکن است فاجعه چرنوبیل دیگری را رقم زند.
گفت‌وگوى دیپلماسی ایرانی با دکتر صادق ربانی، قائم مقام سابق سازمان انرژی اتمی.
استاکس نت چگونه می‌تواند باعث اختلال در نیروگاه بوشهر شود؟
استاکس نت و یا هر نوع ویروس رایانه‌ای می‌تواند وارد سیستم شود و هر اطلاع غلطی را به آن بدهد. به عنوان مثال اگر گرمای یک مخزنی زیاد شده، باید اپراتور آن را کنترل کند و گرما را پایین بیاورد. اگر رایانه اطلاعات غلط دهد که گرما بالا نرفته، بنابراین گرما بالا می‌رود و اپراتور متوجه نمی‌شود و تصور می‌کند که این حالت عادی است و این می‌تواند بسیار خطرساز باشد. به همین ترتیب اگر ویروسی شود تمامی اطلاعاتی که می‌دهد به همین شکل است. مثال دیگری که می‌توان زد جریان گاز است که ممکن است کم یا زیاد نشان دهد که اختلال ایجاد می‌کند و این اختلالات در مسائل هسته‌ای بسیار خطرناک است. بنابراین سیستم‌ها می‌خوابند و عمل نمی‌کنند و به دلیل ایمنی بالایی که دارند از عمل باز می‌ایستند تا آن خطرات پیش نیاید.
چرا روس‌ها در مورد نیروگاه بوشهر هشدار دادند که ممکن است این نیروگاه مانند نیروگاه چرنوبیل شود؟ آیا این هشدار به معنای اهمال روس‌ها در راه‌اندازی این نیروگاه است؟
به احتمال زیاد این موضوع را به دلیل تاثیر استاکس‌نت بر این نیروگاه مطرح کردند. چرنوبیل نیروگاه بسیار قدیمی و مربوط به حادثه‌ای در سال 1986 می‌شود. در حادثه چرنوبیل متصدیان راکتور برای انجام آزمایشی سیستم ایمنی راکتور را غیر فعال کردند، دمای آن به حدی رسید که بیشتر از حرارت خروجی طرح ریزی شده بود. حادثه زمانی آغاز شد که در ۱۰:۱۱ شب ۲۵ آوریل نیروگاه چرنوبیل دستور کاهش میزان قدرت رآکتور برای تست را دریافت کرد و در نتیجه نیروگاه شروع به کاهش قدرت رآکتور شماره چهار تا ۳۰ درصد کرد و انفجار رخ داد. اما در آن زمان سیستم‌های رایانه‌ای وجود نداشت، به همین دلیل امروزه به دلیل رایانه‌ای شدن تمامی سیستم‌ها، اگر هر اختلال کوچکی درکنترل آنها به‌وجود بیاید می‌تواند بسیار خطرناک و فاجعه‌بار باشد.
حالا موضوعی که مطرح می‌شود این است که آیا در مورد این ویروس روس‌ها قصوری کردند و یا اصلا تعهدی در این زمینه داشتند یا خیر. و از طرف دیگر هم ایران اعلام کرده است که ویروس استاکس‌نت تاثیری بر نیروگاه ایران نداشته است. به علاوه کشورهایی که اخیرا از نیروگاه‌های ایران بازدید کردند اگر کارشناس بودند حتما به این موضوع پی می‌بردند. اتفاقا آژانس انرژی اتمی به همین امر اشاره کرده بود که بازدید غیرکارشناسی ارزشی ندارد و چنین بازدیدی نمی‌تواند برای جامعه جهانی ایجاد امنیت و آرامش کند. به عقیده من نیز این بازدید از این جهت ناموفق بود و نتوانستند اعتمادی را در جامعه بین‌المللی ایجاد کنند. مخصوصا جامعه بین‌المللی بیشتر بر اراده همان گروه 1+5 است و دیدار سایر کشورها نمی‌تواند مفید باشد و دعوت از دیگر کشورها بیشتر جنبه تبلیغاتی داشت.
روس‌ها نیز در تمامی قراردادها راه‌های فرار را برای خود گذاشته‌اند. به این معنا که در قراردادها اقلام متعددی می‌تواند موثر باشد و آن اقلامی که تعهد کرده‌اند آنها را مدعی می‌شوند. به عنوان مثال مدعی می‌شوند که ما تعهدی درمورد سلامت رایانه‌ها نداریم و یا اینکه ما رایانه‌ها را به شما نفروختیم و یا اگر هم داده باشیم تعهدی درمورد نرم‌افزارهای آن به ایران نداده‌ایم. بنابراین خیلی مستقیم نمی‌توان از روس‌ها تعهدی خواست واز پیش هم تصور می‌شد که روس‌ها در اخرین لحظه ضربه خود را به جمهوری اسلامی بزنند. ما در طی این سال‌ها همیشه از روس‌ها ضربه خورده‌ایم و امروز هم احتمال دارد که این امر ادامه همان ضربات باشد اما با روش‌ها و شیوه‌های دیگری.
آیا با توجه به اینکه در نیروگاه بوشهرشرکت زیمنس آلمان و یا فیلپس شرکت دارند، تشابهی بین این نیروگاه و چرنوبیل وجود دارد که روس‌ها نسبت به آن هشدار دادند؟
همان‌طور که گفتم چرنوبیل اشتباهات اپراتوری بوده و به زعم بعضی حتی این اشتباهات عمدی نیز بوده است. و امروز روس‌ها از آن فاجعه سوء‌استفاده می‌کنند و به کشورهای منطقه هشدار می‌دهند که اگر این نیروگاه بدون تایید توافق و ایمنی ما راه بیفتد می‌تواند مساله‌ساز باشد. در حقیقت هدف آنها این است کاری کنند که ایران نتواند با قدرت عمل کند و کشورما را در مقابل کشورهای دیگر قرار دهند. و با توجه به سوال شما نیز وقتی که کشورهای دیگر در راه‌اندازی این نیروگاه همکاری داشته‌اند در مورد ایمنی آن هم باید خود این کشورها تعهد کنند.
نظر شما درباره نشست اخیر استانبول و همزمان شدن آن با اعلام این خبر چیست؟
مسئله اصلی اعتماسازی است، نه ایران به این کشورها اعتماد دارد و نه کشورهای عضو به ایران. ایران بر سر حرف خود ایستاده است که باید غنی‌سازی را ادامه دهد و طرف‌های غربی هم به ایران اعلام کردند اگر می‌خواهید غنی‌سازی را ادامه دهید باید موافق با نظر آژانس عمل کنید و می‌گویند که ما به وضعیت داخلی ایران اعتماد نداریم و تا زمانی که ایران به آژآنس اجازه بازدید ندهد این اعتمادسازی انجام نخواهد شد.
جامعه بین‌المللی به ایران اعلام کرده است که شما مقداری از اورانیوم غنی‌شده را به ما بدهید تا ما مطمئن شویم که قرار نیست ایران بمب اتمی بسازد و ما هم به شما سوخت خواهیم داد. ایران هم در مقابل به گروه 1+5 پاسخ داده است که جمهوری اسلامی با تمام قطعنامه‌ها و تحریم‌ها توانسته این میزان اورانیوم غنی شده تولید کند. اگر ما حاضر باشیم که این مقدار اورانیوم را تحویل دهیم، تحریم‌ها و قطعنامه‌ها علیه ایران باید لغو شود.
به عقیده من این موضوع ساده‌ای نیست و موضوع هسته‌ای به مرحله سختی رسیده است. مشکل هم این است که اولا ایران غنی‌سازی را تابو کرده و به هیچ صورتی حاضر نیست از موضع خود عقب‌نشینی کند و از طرف دیگر در مقابل مردم هم نمی‌تواند پاسخگو باشد. و طرف‌های مذاکره با ایران نیز فقط به غنی‌سازی ایران حساس هستند و مادامی که یک طرف کوتاه نیاید و اعتمادسازی نشود، این مشکل حل نخواهد شد.
نظر شما :