دلايل بن‌بست در مذاکرات
ديپلماسى ايرانى: نشست استانبول به پایان رسید. پایانی خلاف انتظار و البته بی‌نتیجه. تا دیروز هیاهوی رسانه‌های مطبوعاتی در غرب یک چیز بود: دستاوردهای نشست استانبول. از امروز خوراک داغ مطبوعات و رسانه‌های غربی چیز دیگری است: دلایل شکست مذاکرات.
روزنامه کریستین ساینس مانیتور در تازه ترین نگاه به دلایل شکست دومین نشست تهران و اروپا در چند ماه اخیر و این بار در خاک ترکیه می‌نویسد: نمایندگان هسته‌ای ایران و پنج به اضافه یک دو روز دور هم نشستند و در خصوص پرونده هسته‌ای ایران با هم گپ و گفتگو کردند. قرار بود در نتیجه این نشست دو طرف در خصوص احتمال به ثمر رسیدن دیپلماسی در این پرونده بحث و بررسی کنند. با این همه نتیجه تنها یک چیز بود: شکست و ناکامی.
ایران با دو پیش شرط در این فضا قرار گرفت: اصرار بر حق مسلم این کشور بر غنی سازی اورانیوم و تاکید بر لغو تمامی‌تحریم‌ها و سپس گفتگو.
دیپلمات‌های غربی هم با دستانی پر از چند طرح و پیشنهاد روبه‌روی ایران نشستند. پیشنهادهایی که غربی‌ها امیدوار بودند تهران مهر تایید بر پیشانی حداقل یکی از آنها بزند. با این همه از تایید هیچ کدام اندک خبری نبود.نخستین نشست میان تهران و نمایندگان پنج به اضافه یک ماه گذشته در ژنو برگزار شد. نشستی که به نسبت از نشست استانبول جنجالی تر بود و البته نخستین دیدار میان طرفین پس از یک سال بن بست کاری. همگان به چشم امید به نشست استانبول نگاه می‌کردند و البته عقل سلیم تحلیل گران هم حکم می‌کرد که تهران این بار تحت تاثیر تحریم‌ها و شیطنت‌های اسرائیل مانند استاکس نت و حرکت‌های تروریستی نظیر ترور دانشمندان هسته‌ای ایران، در استانبول کوتاه بیاید. با این همه موضع ایران معادلات غرب را بر هم زد. کریستین ساینس مانیتور در ادامه این تحلیل ادعا می‌کند که اکنون شکست در نشست استانبول برابر است با اعمال فشار جمهوری خواهان بر باراک اوباما برای افزایش تحریم‌ها علیه تهران.
هنوز برای تحلیل‌های کلیدی در مورد علل شکست در این مذاکرات بسیار زود است اما این روزنامه ادعا می‌کند که ایران اشتیاق غرب را درباره به تفاهم رسیدن با هیات ایرانی ندید و همین امر را به اشتباه ایرانی‌ها تعبیر می‌کند.
کاترین آشتون در بخش‌هایی از عکس العمل به این اتفاق در استانبول می‌گوید: این نتیجه آن دستاوردی نبود که ما منتظر آن بودیم. ایران ما را ناامید کرد و البته تاکید می‌کنیم که درها برای مذاکره همچنان باز است. ما برای بحث و بررسی در باب پرونده هسته‌ای ایران بیش از اندازه مشتاق بودیم. با این همه ظاهرا ایرانی‌ها برای این مذاکره آمادگی نداشتند.
سعید جلیل که ریاست تیم ایران را در اختیار داشت تاکید می‌کند که غنی سازی اورانیوم حق ایران است و پایان دادن به تحریم‌ها هم پیش شرط نیست بلکه پایان دادن به روندی غیرعادلانه است که علیه ایران اعمال شده است. جلیل در بخش‌هایی از سخنان خود هم تاکید کرد که اروپایی‌ها به دنبال دیکته کردن میل و اراده خود بر ایرانی‌ها هستند و نه گفتگو.
کریستین ساینس مانیتور در ادامه می‌نویسد: در جریان پرونده هسته‌ای ایران دو طرف غالبا در مورد موضوعات مختلف و بی ربط به هم صحبت می‌کنند! ایرانی‌ها پیش از این هم تاکید کرده بودند که حاضر به بحث و گفتگو در مورد برنامه هسته‌ای خود نیستند و این در حالی است که کاترین آشتون تاکید کرده بود که پرونده هسته‌ای تهران تنها محور مذاکرات است و خواهد بود. ویلیام برنز که معاونت وزیر امور خارجه ایالات متحده را در اختیار دارد در این نشست به عنوان نماینده این کشور حضور داشت. جلیلی در پاسخ به سوالی پيرامون ناامید کننده خواندن این مذاکرات از سوی آشتون گفت: دلیلی برای این ناامیدی وجود ندارد. تاکنون چهار قطعنامه علیه برنامه هسته‌ای تهران در شورای امنیت به تصویب رسیده و اصلی ترین مطالبه غرب از ایران هم متوقف کردن برنامه غنی سازی است.
همزمان ایران خود را عضو ان. پی. تی می‌داند و تاکید دارد که این عضویت به این کشور حق غنی سازی اورانیوم را می‌دهد. ایران تا فوریه گذشته اورانیوم در اختیار خود را تا سه و نیم درصد غنی سازی می‌کرد اما از آن زمان و با بالاگرفتن تنش میان تهران و غرب، ایرانی‌ها اقدام به غنی سازی اورانیوم تا بیست درصد کردند که همین مساله خشم اروپایی‌ها را برانگیخته است. اروپایی‌ها ادعا می‌کنند که غنی سازی بیست درصدی اورانیوم در تهران در حقیقت به معنای قرار گرفتن این کشور در مسیر تولید تسلیحات هسته‌ای است. تهران اما این روند را برای استفاده از اورانیوم در راکتورهای پزشکی خود لازم می‌داند.
طرف ایرانی به دنبال راهکاری است که بتواند روند غنی سازی اورانیوم را در داخل کشور انجام دهد. این درست بر خلاف میل غربی‌ها است که تنها مطالبه اصلی خود را منتقل کردن این روند به خارج از خاک ایران می‌دانند. ایرانی‌ها تاکید می‌کنند که در صورت موافقت غرب با این مساله، درها برای بازگشت کامل و بدون محدودیت بازرسان آژانس به تهران و نظارت کامل باز می‌شود. در نشست استانبول طرف‌های غربی تاکید کردند که نمی‌توانند به ایران برای انجام دادن غنی سازی اورانیوم در داخل خاک خود اطمینان کنند.
یک مقام امریکایی در این باره به کریستین ساینس مانیتور می‌گوید: به سختی می‌توانیم انتظارهای ایرانی‌ها را برآورده کنیم یا حتی در مورد آن صحبت کنیم. ایرانی‌ها دست به تاکتیک‌هایی می‌زنند برای ایجاد انشقاق در گروه پنج به اضافه یک. اگر ایرانی‌ها گمان می‌کنند که می‌توانند با تعیین پیش شرط برای ما امتیاز گیری کنند باید بگویم که سخت در اشتباه هستند.
این مقام امریکایی در ادامه با سرسخت خواندن طرف‌های ایرانی برای مذاکره می‌افزاید: باید منتظر ماند و دید که آیا ایرانی‌ها می‌توانند و می‌خواهند در مورد بسته‌های پیشنهادی ما فکر کنند یا خیر.
کریستین ساسینس مانیتور ادامه می‌دهد: بن بست در مذاکرات استانبول در حقیقت آینه ای از مشکلاتی بود که جورج بوش هم با پرونده ایران داشت. در جریان هشت سال حضور بوش در قدرت، این رئیس جمهوری جمهوری خواه بر پیش شرط‌های خود تاکید داشت و ایرانی‌ها بر مطالبه‌های خود.
ایرانی‌ها در همان زمان هم غنی سازی اورانیوم را قلب فعالیت‌های هسته‌ای خود دانسته و تاکید داشتند که نمی‌توانند این بخش را به دستان دیگری بسپارند. ایرانی‌ها در حال حاضر خواهان رفع تحریم‌هایی هستند که در یک سال گذشته از سوی غرب بر ایران تحمیل شده و یا بهتر است بگوییم تشدید شده است. غربی‌ها اما در جبهه مقابل پایان دادن به تحریم‌ها را ثمره مذاکرات می‌دانند و نه تعیین پیش شرط از سوی تهران.
نظر شما :